Eskiden yerel şirketlerde bir süs olarak konumlanan kurulların, krizlerle birlikte değişimden geçtiğine inanıyor. Hissedarların baskısıyla artık yönetim kurullarının daha “bağımsız” ve “etkin” bir çalışma modeline geçtiğini düşünüyoruz. Yerel şirketlerinde son yılların en çok tartışılan konuları arasında yönetim kurullarının yapısı ve işleyişi ön sıralarda yer alıyor. İdeal bir yönetim kurulu nasıl olmalı sorusuna cevap aradık bu çalışmamızda.
2- YERELŞİRKETLERİNDE İDEAL BİR YÖNETİM KURULUNDA NE GİBİ ÖZELLİKLER OLMALI?

Yaptığımız arama konferansında neticesinde ulaştığımız sonuç; Yerel şirketlerinde İdeal yönetim ve denetleme kurulu, ilk olarak hissedarların uzun dönemli gereksinimlerini yansıtmalı; hem bağımsız hem yetkin olmalıdır. Bahse konu bağımsızlık şirket yönetiminden bağımsız olmaktan bahsediyorum. Öyle ki yönetim kurulu üyeleri hissedarların menfaatlerini korurken yönetim ile farklı bakış açılarına sahip olabilir ve gerekirse çatışabilir.
Bunun yanında psikolojik olarak da özgür olmalılar. Kendileri özgür hissetmeli, gereken noktalarda yönetim için farklı bakış açıları getirebilmeli ve bu farklıları masaya rahatça koyabilmeliler.
Yetkinlik anlamında da yönetim kurulunun üyelerinin yetenekleri, kapasiteleri, tecrübe ve iş bilgileriyle şirkete değer katacak biçimde yönetimle etkin bir etkileşim içinde olması gereklidir. Bu konuda mahalli idareler genel müdürlüğünün yayınlamış olduğu tebliğlerde bu tavsiye edilmektedir.

3- BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE YÖNETİM KURULLARININ OLUŞTURULMASINDA YAPILAN ANA HATALAR NELERDİR?
Yönetim kurullarına, şirketlerin yönetimi ve ihtiyaçlarıyla uyuşmayan farklı yeteneklere sahip kişileri seçmek, uzun yıllardır yapılan ortak bir hatadır.
Belediye iştiraklerinde uzun yıllar boyunca yönetim kurulları çok da fazla bir şey yapmadı. Bağımsız değillerdi, pek çok konuda işleyişin haricinde kalırlardı, bir nevi süs gibilerdi. Tabii ki varlıkları iyiydi, ama genelde yerel yöneticileri sevenler kulübü gibi çok da yapacak işleri olmazdı. örnek 1989–1994 Ankara, İzmir, İstanbul Büyükşehir belediye iştirakleri.
Peki bugün ne değişti? 1989-1994 SHP yerel belediye deneyimleri sonucunda Ankara İzmir ve İstanbul’ da fiyaskoyla sonuçlanınca ve beytül malın yönetimi konusunda hassas bir siyasi yapı yerel seçimlerden büyük bir başarıyla çıkınca yönetim kurullarının işi ve tanımı yavaş yavaş değişmeye başladı.
Artık yerel belediye şirketleri yönetim kurullarının yapacak çok işleri var. Bu yüzden yönetim kurullarında hangi yetenek, davranış biçimi ve niteliklere sahip kişilere ihtiyaç duyulduğuna dikkat edilmeye başlandı. Buna bağlı olarak yönetim kurullarında kimlerin olması gerektiği şekillendi. Tabii ki eskiden de üyeler iyi yöneticilerdi, ancak sonuçta şirketin yönetimini üstlenecek yeteneğe ya da birikime sahip değillerdi.
4- YEREL BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE YÖNETİM KURULUNUN İDEAL KOMBİNASYONU NASIL OLMALI?

Arama konferansında yerel şirketler için geçerli ideal bir üye bileşiminin olup olmayacağı yönündeki çalışmamızda böyle bir bileşimden söz etmemizin mümkün olmadığı görülmüş, şirketlerin faaliyet gösterdiği sektördeki değişimlere göre de bu gereksinimlerin değişebileceği gözlemlenmiştir. Bir de şöyle düşünmek lazım geldiği görülmüştür; Aynı şirket, farklı zamanlarda farklı gereksinimlere girerek farklı bileşimde kurullara gereksinim duyacağı görülmüştür.
Ama en genel haliyle bakılırsak açıkçası her yönetim kurulunun dışarıdan bakış açısına, şirkete işleriyle alakalı tecrübe ve bilgiye sahip, yönetime artı değer sağlayacak doğru kişilerin karışımına ihtiyacı vardır. Ancak bu tip kişilerin oluşturduğu kurullar, şirket yönetimine değer katar.
Yeni üyeleri seçme görevi, eskiden yerel yöneticilerin yakın arkadaşları tarafından oluşturulurken şimdi yine aynı yönetici tarafından atama yapılıyor yanalız şirkete artı değer üretecek konusunda uzman kişiler arasından.
İyi yönetim kurulu üyesi, idealinde yönetim konusunda belli tecrübelere sahip, büyük bir şirketin nasıl işlediğini iyi anlayabilecek, o vizyona sahip biri olmalı. Ayrıca dürüstçe söylemek gerekirse, bu kişinin yönetim kuruluna ayıracak yeterli zamanı da olmalı. Çünkü yönetim kurulları, üyelerinden giderek daha çok mesai talep etmeye başladı.
Aynı şekilde yönetim kurulu üyesinin belli bir konuda, örneğin insan kaynakları, finans ya da risk yönetimi gibi belli bir konuda güçlü bir deneyimi ve bilgisi olmalı. Şirketin faaliyette olduğu sektörle ile ilgili derinlemesine bilgiye sahip olmalı ya da sektörle bağlantılı teknoloji gibi belli bir alanda güçlü bir isim olması gerekir.
Tabii tüm bu özelliklerin tek kişide toplanması da pek mümkün değil. O yüzden de yönetim kurulunu potansiyel yetenek, tecrübe ve kapasitede kişilerin toplandığı bir portfolyö olarak düşünmek gerekir. Önemli olan, kurulacak yönetim kurulunda saydığım bu özellikleri barındıracak bu geniş portfolyöyü yaratabilmek.
5- SONUÇ
Yaptığımız arama konferansından çıkardığımız sonuçları maddeler halinde sıralayacak olursak yerel şirketlerin yönetim ve denetim kurullarında olması gereken kurul üyelerinin asgari şu özellikler taşıması gerektiği sonucuna varılmıştır;
1. Hissedarların uzun vadeli gereksinimlerini karşılamalı; bağımsız ve yetkin olmalıdır.
2. Şirketlerin faaliyet konularındaki işlere ilişkin farklı bakış açıları getirebilmelidir.
3. Yönetim kurulu üyeleri donanımlı olmaları yeterli değil. Aynı zamanda bu kişinin yönetim kuruluna ayıracak yeterli zamanı da olmalı.
4. Yönetim kurulları için “ideal kompozisyon”dan söz etmek mümkün değil. Şirketin faaliyet gösterdiği sektördeki değişimlere göre ihtiyaçlar değişebilir. Aynı şirket, farklı zamanlarda, farklı tipte üyelere ihtiyaç duyabilir.
5. Her yönetim kurulunun dışarıdan bakış açısına, şirketin işleriyle ilgili tecrübe ve bilgiye sahip, yönetime artı değer sağlayacak doğru kişilerin karışımına ihtiyacı vardır.
6. Eskiden yönetim kurullarını istendiği an değiştirmek de kolay değildi. Şimdi değişiklik gerektiğinde, her yıl yeniden seçim yapılarak tüm kurul yenilenebiliyor.
7. Yönetim kurulu Üyelerinin belli konularda, örneğin finans, risk yönetimi ya da insan kaynaklarında güçlü bir deneyimi ya da bilgisi olmalıdır.
8. Şirketin faaliyette olduğu sektörle ile ilgili derinlemesine bilgiye sahip olmalı ya da sektörle bağlantılı teknoloji gibi belli bir alanda güçlü bir isim olması gerekir.
9. Genelde yönetim kurulları yılda 6 ila 8 kez toplanır, kriz dönemlerinde bu toplantılar gittikçe sıklaşır. En ideali yılda 6 kez toplanmasıdır.
10. Ayrıca kurulun bağımsız bir yönetim kurulu başkanı olması da etkin çalışma için önemli bir faktördür.

SMMM Abdullah Ekinci
Abdullahekinci25@gmail.com
muhasebenet.net

16.02.2011

Diğer makaleleri

-Belediye şirketleri yöneticilerinin sorumlulukları

-KVK çerçevesinde iştirak hissesi ve gayrimenkul satış kazancı istisnası

-KVK çerçevesinde iştirak hissesi ve gayrimenkul satış kazancı istisnası

-Yeni Sayıştay Kanunu çerçevesinde performans denetiminin içeriği

-Belediye şirketlerinin denetlenmesi

-Belediye şirketlerinin Sayıştay tarafından denetiminin içeriği nedir?

-Belediye şirketlerine Sayıştay şoku

-Dönem sonu envanter işlemleri

-Son Danıştay kararı çerçevesinde Belediyelerin hibe yoluyla şirket kurmaları

-Sermaye şirketlerinde hisse devrinde dikkat edilmesi gereken hususlar