|
Hurda ve atıklarda Katma
Değer Vergisi
Katma Değer Vergisi
Yasası'nın 17'nci maddesinin dördüncü bendinde (g) alt bendi
hükmü gereği olarak "Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli
taşlar (Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir
zebercet, inci, kubit, virconia) döviz, para, damga pulu,
değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil ile metal, plastik,
lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları (hurda metalden
elde edilen külçeler dahil) teslimi "Katma Değer
Vergisi"nden bağışık tutulmuştur.
Söz konusu düzenleme Katma Değer Vergisi uygulaması
açısından kendisine özgü ve birbirinden çok farklı
varlıkların teslimini vergiye tabi tutulmasına
sağlamaktadır. Şöyle ki;
*Birinci grupta ziynet eşyası yapımında kullanılan ve aynı
zamanda birikim amacına yönelik olarak da satın alınabilen
kıymetli madenler ve taşlar yer almaktadır. Söz konusu
kıymetli maden ve taşların işlenmesi halinde yapılan işçilik
ise Katma Değer Vergisi'ne tabidir.
*İkinci grupta döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar,
hisse senetleri ve tahviller yer almaktadır.
*Üçüncü grupta ise sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunan
hurda ve atıklar bulunmaktadır.
Hurda sözlük anlamı ile "eski maden parçası", parçalanmış,
döküntü duruma gelmiş, işe yaramayacak derecede bozulmuş,
zarar görmüş anlamına gelmektedir. (Türk Dil Kurumu, Türkçe
Sözlük Sf:904)
Fire ise "Her türlü ticari malda, kuruma, dökülme, bozulma
ve benzeri sebeplerle eksilme, ağırlık yitirme" olarak
tanımlanmaktadır. (Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Sf: 705)
Hurda aynı zamanda bir iş yapılırken çıkan artık parçasıdır.
Bazı malların üretimi sırasında girdi niteliğinde olan
mallarda belli bir kayıp olabilmektedir. Buna uygulamada
fire denilmektedir.
Vergi Usul Yasası'nın 278'inci maddesinde yer alan düzenleme
gereği olarak "yaygın, deprem ve su basması gibi afetler
yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak,
paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde
önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin
hesaplanması mutad olmayan hurdalar, döküntüler, üstüpü,
deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile değerlendirilir.
Vergi Usul Yasası'nın yukarıda aktarmış olduğumuz hükmü
hurdalara ek olarak döküntüleri, üstüpü, deşe ve ıskartaları
da "Kıymeti düşen mallar" olarak kabul etmiş ve bunların
emsal bedeli ile değerlendirilmesini öngörmüştür.
Bu bağlamda üstüpü makineleri temizlemek için kullanılan
didiklenmiş kendir bezi olarak tanımlanabilmektedir.
Katma Değer Vergisi uygulaması açısından hurda ve atıklar
kısmı istisnaya tabidir. Buna göre sadece teslimleri Katma
Değer Vergisinden bağışık olmaktadır. Dolayısıyla; herhangi
bir malın hurda hale gelmesi veya atık mal haline dönüşmesi
durumunda bu mal için yüklenilen Katma Değer Vergisinin
mükellefe iadesi mümkün değildir. Bu nedenle "İadesi
öngörülmeyen ve fakat teslimi Katma Değer Vergisine tabi
olmayan bu tür işlemlerde gerek Katma Değer Vergisi
yasasının 30'uncu ve gerekse kısmi istisna hükmünü
düzenleyen 26 seri numaralı Katma Değer Vergisi genel tebliğ
ile yapılan yönlendirmeler çerçevesinde bu işlemlerle ilgili
olup da indirim konusu yapılamayan Katma Değer Vergisi gider
olarak kayıtlara intikal ettirilecektir.
Hurda ve atıkların tesliminde istisnai olarak uygulanması
halinde, bünyesinde bu tür ürünlerin oluşması söz konusu
olan işletmeler için ayrı bir sorun ortaya çıkmaktadır.
Şöyleki;
Söz konusu malların hurda ve atık olmadan önce normal
yıllardan satın alan veyahut ithal edenler Katma Değer
Vergisini ödemek zorunda kalmakta buna karşılık hurda veya
atık haline dönüşmesi durumunda daha önce hesaplanarak
indirilmiş bulunan veyahut da indirilmesi mümkün olan Katma
Değer Vergisinin bu defa indirilen vergiden ayrıştırılarak
gider yazılması gerekmektedir.
Bir başka anlatımla bu tür işlemlerde satılan ürünün 17-4/g
bendi gereğince istisnai olup olmadığına bakılacak ve daha
sonra hurda veya fire olduğu belirlendikten sonra maliyeti
tespit edilecek ve önceki dönemlerde ödenen Katma Değer
Vergisi inidirlecek vergi içerisinden çıkartılarak
giderleştirilecektir. (Gökyokuş, Sezgin "Fireler ve
Hurdaların KDV Karşısındaki Durumu" Vergi Dünyası Nisan 2007
Sf:19)
Ancak daha önce üretim aşamasında maliyete atılıp bu aşamada
fire olarak kabul edilen ve çıkıntı niteliğinde olan
malların satışında uygulanan bağışıklık için indirim konusu
yapılan Katma Değer Vergisinin düzeltilmesine gerek
bulunmamaktadır.
Veysi Seviğ
Referans / 03.08.2007
|
