Hizmet akdi ile çalışan SSK’lılarda ise oldukça fazla olarak sahte sigortalılık kavramı karşımıza çıkmaktadır.

SGK'nın Müfettiş ve Denetim kadroları tarafından bu tespitler yapılmaktadır.Yazılı ve görsel medyada sahte sigortalı girişi yaparak işçi çalıştırdığını gösteren paravan şirket haberleri yer almaktadır.

Örneğin :(A) LTD.ŞTİ .kurarak  küçük bir yazıhane de reklam ,ajans ve danışmanlık hizmeti veren bir işyerinin bir ay içinde ve izleyen aylarda her ay için  100 kişiyi sigortalı olarak kuruma bildirmesi şüphe uyandıracaktır.

SGK'nın bu tip  işyerinin denetim-inceleme sonucunda bu olağanüstü işçi giriş ve çıkış hareketleri karşısında sigortalılık kavramının fiili çalışmaya dayanmadığı kararını verecektir. 

II-Sigortalı Sayılmada Ana Unsurlar:

1.)Çalışmanın Hizmet Akdine dayanması(İş Kanunları Hükümleri yada 818 sayılı BK 313.maddesine istinaden)

2.)İşin işverene ait işyerinde yapılması(Fiilen çalışma)

3.)5510 sayılı Kanunun Madde:4 Sigortalı Sayılanlar kısmında tanımlı olmasıdır.

Bu üç koşulun birlikte olması ile yasal zeminde sigortalılık kavramı oluşmuş sayılacaktır.

Burada ısrarla denetimlerde üzerinde durulan kural ise sigortalının fiilen o işyerinde çalışmasıdır.Bu konuda Yargıtay’ın destekleyici kararları mevcuttur.

III-Sahte Sigortalılık da Mutlak Muvazaa Kavramı:

Mutlak muvazaada taraflar gerçekte hiçbir anlaşma yapmadıkları halde ,başkalarına karşı sanki bir hukuki muamele yapmış gibi görünmek isterler.Sahte sigortalılık kavramı mutlak muvazaaya uymaktadır.

Mutlak muvazaa kavramında iki adım vardır.

a)Başkalarını aldatmak için hukuki bir işlem başlatmak(görünürdeki muamele),

b)Bu muamele işlemlerini kendi gerçek iradelerine uymadan,sadece dışarıya karşı aldatmak amacıyla yapılmış olması buna muvazaa anlaşması denir.

Sahte sigorta bize şunu anımsatıyor ortada fiili çalışma olmadan SGK aldatmak hedef seçilmiştir.

IV-Neden Sahte Sigortalılık Tercih ediliyor:

1.)Kronik Sağlık Problemleri olan kişilerin tedavilerini sağlamak adına,

2.)Asgari işçilik adına işçi sayısını tamamlamak için bu işlerle ilgisi olmayan kişilerin sigortalı gösterilmesi,

3.)Yoksul kişilere yardım etmek için ,

4.)Belirli bir menfaat sağlanarak sigortalının fiilen çalışmadan o işyerinde sigortalı yapılmaları,

5.)İşveren yakınlarının fiilen çalışması olmadan sigortalı gösterilmeleri,

6.)Niteliği uygun olmayan işyerlerinde birkaç günlük bebeklerin sigortalı yaptırılmaları yada o işyerlerinde belirli yaş düzeyinde çalışamayacak çocukların yada gençlerin sigortalı gösterilmeleri,

Bütün bu saydıklarımız ise sigortalıların  erken yaşta emeklilik hakkı almalarını sağlamak ,eksik günlerini tamamlamak ,asgari işçilik cezalarından kurtulmak ve sağlık hizmeti almak adına yapılmaktadır.

V-Sahte Sigortalı Bildiriminin Sonuçları:

1.)Hizmetlerin İptal Edilmesi:

Denetim sonucunda tespit edilen sahte sigortalılıktan dolayı hizmetler iptal edilir.SGK tarafından hizmetleri iptal edilen sigortalıların her türlü yardımlar,bağlanan maaş ve gelirler durdurulur.

2.)Alınan Primlerin İade Edilmesi:

SGK tarafından sahte sigortalılığı tespit edilenlerin prim iadeleri yapılmamaktadır.

3.)Kurumca Yapılan Yardımların Geri İstenmesi:

5510 sayılı Kanunun 96. maddesine istinaden  fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu Kanun kapsamındaki her türlü ödemeler geri alınır denmiştir.

4.)Sahte Sigortalı İncelenmesinde İşyerlerine İPC Uygulanması:

5510 sayılı Kanunun 102 maddesinde yazılı fiillere göre İPC ile sahte sigortalı yapan işyerleri cezalandırılacaktır.

5.)Sigorta Primlerinden Sağlanan Teşvikleri Durdurulacaktır.

SGK uyguladığı  prim teşviklerinden çoğunlukla işyerlerinin kullandığı %5’lik MYÖ prim indirim haklarını 1 yıl boyunca almayacakları gibi,daha önce aldıkları %5’lik MYÖ prim  teşviklerini faizi ile geri ödeyecekler.

6.)Cumhuriyet Savcılıklarına Suç Duyurusunda Bulunulacak:

Sahte sigortalılık için TCK kamu güvenine karşı  işlenen suçlar(204,206,207.maddelerini ) kapsamında değerlendirilir.

Denetleme sonucunda haksız menfaat elde etme amacıyla bilerek ve isteyerek  bildirim yaptığı anlaşılanlar Cumhuriyet Savcılıklarına bildirilmektedirler.

Sonuç:

Kurum denetimlerin de ağırlıklı olarak Sahte sigortalılık daha çok asgari işçilik incelemelerinde ortaya çıkmaktadır. İhaleye dayalı geçici işyeri dosyalarında yapılan incelemelerde bu işyerlerinde çalışanların gerçek işçiler değil işveren yakınlarının sigortalı oldukları görülmektedir.

Bazen paravan şirketler ile belli paralar karşılığında fiilen çalışma şekli olmadan sigortalılık gösterilmektedir.

Makale başlığımızın cevabına gelince;

5510 sayılı SS ve GSSK İsteğe Bağlı Sigortalı Olma Şartları tanımlanmıştır.

51’inci maddenin beşinci fıkrasında ‘’ İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve bu süreler 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.’’tanımlandığı üzerine Mülga SSK tabi olan tüm isteğe bağlı sigortalılar 30.Eylül 23.59 akşamına kadar 4-1(a)’lı sigortalıyken,1.Ekim.2008 tarihi gece 00.00’dan sonra 4-1(b)’li sigorta kapsamında isteğe bağlı oldular.

Emeklilik için gerekli olan koşullar değişti.

2829 sayılı Hizmetlerin Birleştirilmesi Kanununa göre sigortalının son yedi yıl içinde ağırlıklı olarak MYÖ primleri  hangi sigorta statülüğüne ödemesi fazla(4-1(a),(b),(c))  ise o sigorta statülüğünden emekli olur ilkesi ile 1260 gün kuralına takıldılar.

1.10.2008 ‘den itibaren 1260 gün kelepçesine takılmak istemeyen Mülga 506 sayılı SSK kanununa tabi iştirakçiler için 28.02.2012 günü önem kazandı.

Birçok isteğe bağlı Eski 506 SSK’lılardan geriye kalan prim ödeme günleri için işyeri arayacaklar, bulamayanlar ise paravan şirketler aracılıyla yada belli  bir para karşılığında tanıdık işyerlerinde fiilen çalışmadan sigortalı olacaklardır.

Bu konuda kurum tarafından yapılacak denetimlerde sigortalılıkları iptal edilebilecek bir çok mağdur sigortalı ortaya çıkacaktır. İş Mahkemelerinin dava yükleri artacaktır.

01.03.2012 tarihinden önce bu konuyla ilgili olarak açılmış olan İş Mahkemelerindeki davaların bir an önce çözülerek , Eski 506 sayılı Kanundaki kazanılmış haklarının geri verilmesi gerekir. İleride oluşabilecek hak kayıpları da ortadan kaldırılacaktır.

Son günlerde Doğum borçlanmasında isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödeyen 4-1(a)'lıların yaptıkları borçlanma talepleri 4-1(b)'ye sayıldığından bu kişilerde borçlanmalarında sıkıntı yaşamamak adına 4-1(b)'li olan isteğe bağlı çalışmalarını kapatarak,kısa süreli fiili çalışma yapmadan eş,dost tanıdık işyerlerinde sigortalı girişi yapılarak bir kaç gün çalışma suretiyle doğum borçlanmalarını 4-1(a)'lı kapsamında yaparak hak kaybına uğramamak adına tekrar isteğe bağlıya dönerek eksik günlerini ödemek suretiyel 4-1(a)'lıdan emekli olmak istiyorlar.

Halk deyimi ile böyle Ali Cengiz oyunları yapan sigortalılar hem kendi emeklilik haklarına hemde onlara iyilik yaptığını  sanan  işverenlere SGK tarafından yapılacak incelemelerde zarar verebilirler.

Bu konuda SM ,SMMM,YMM oldukça uyanık olması gerekiyor.Olası hatalardan dolayı birçok meslek mensubu odalardan disiplin cezası ile karşı karşıya kalabilirler.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakan’lığının  bu konuda yasal bir düzenleme çalışması başlatması gerektiğini düşünmekteyim

Yapılacak yasal düzenleme ile birçok 4-1(a)’lı sigortalı rahat nefes alacaktır.

Yukarıdaki açıklamaların ışığında özellikle isteğe bağlı sigortalılıktaki statü değişikliği nedeniyle, emeklilik şartları değişecek olan ve bundan kurtulmak için fiilen çalışmaksızın bir yerlerden sigortalı görünmeyi düşünen sigortalıları da şimdiden uyarmak isterim. 

Hazırlayan:

Vedat İLKİ

Ücretlendirme ,İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

Kaynaklar:

Bursa SMMO Bilanço Dergisi –Sahte Sigortalılık Ocak 2010

Diğer makaleleri

-4/(C) Geçici Personel’de Son Durum

-2011 Yılı SGK İdari Para Cezaları

-2011 Yılı ile ilgili katsayılar değişti

-2011 Yılında SGK Primlerinde Yapılan Değişiklikler

-Çalışma hayatında ibraname

-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç

-Sigortalıların kendilerini bildirmesi

-2011 Yılı Ücretlilerin  Hesap Pusulasında Kullanılacak Bordro’ya Esas Parametreler

-SSK ve Bağ-kur usulüne uygun tahsise hazırlamaya başvurmada emekli maaşı bağlanma süreleri...

-İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelikte Son Durum

-Günsüz işe girişlerde hizmet kazanımı

-Kayıtdışı çalıştırılanların tespitinde sigortalılık süresi

-Yurtdışı borçlanmada zorunlu göç

-Sigortalıların kendilerini bildirmesi