|
10 YIL
ÖNCESİ SOSYAL GÜVENLİK KANUN MADDESİNE
GİREN,UYGULAMADA KULLANILMAYAN KANUN MADDESİ
SİGORTALILARIN KENDİLERİNİ BİLDİRMESİ
I-Giriş
25.08.1999 tarihinde henüz depremin etkileri
yavaş yavaş hissedilmeye başlandığı
günlerde, 4447 sayılı Sosyal Sigortalar
Kanunda değişiklik yapan Kanun
yayınlanmıştı.
4447 sayılı Kanunun ilgili maddesiyle
Sigortalıların Kendilerini Kuruma Bildirmesi
yönünde bir uygulamaya geçildi. Eski adıyla
SSK'lı sigortalılara verilen bu bildirim
hakkı kurum tarafından da tam manasıyla
anlatılmamıştır.Kanunda yer almasına rağmen
alt yapı hazırlıkları tamamlanmamıştır.
Hükümetin programında İşsizlik Maaşının
1.500 TL'ye çıkartılmasında çalışanların
kayıt dışı olmaması yönünde önemli bir adım
atılmak isteniyor.
Bunun içinde çalışanların gerçek ücretleri
üzerinde sigortalı olmaları,kayıt dışı
çalışmamaları gereklidir.
Kurumda denetimlerinde Sigortalının
Kendilerini Bildirimleri formlarını
değerlendirebilir.
II-Kanun Maddesinin Tanımlanması(Mülga 506
SSK/Ek Madde:40)
EK MADDE 40- (Ek : 25.08.1999 - 4447 / 16
md. Y.T.01.01.2000 )
Bu Kanunun 2 nci maddesine göre sigortalı
sayılanlar, çalışmaya başladıklarını işe
başladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde
Kuruma bildirirler. Bildirimler ile ilgili
Kurumca yapılacak işlemlerin usul ve
esasları, yönetmelikle belirlenir. [1]
Kısacana kanunun yorumunda 01.01.2000
tarihinden itibaren hizmet akdi ile
çalışanlar işe girdiklerinden bir ay içinde
kendilerini SSK 'ya belirlenen formlar ile
bizzat ya da elektronik ortamda bilgi
vereceklerdir.
Kanunun yürürlük tarihinden itibaren 4 yıl
gibi bir zaman geçtikten sonra e-SSK'ya
geçileceğinden Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
bir kez daha yeni düzenlenmiş şekli ile
yayınlandı.
SİGORTA İŞLEMLERİ YÖNETMELİĞİNDE (2004),
506 sayılı Kanunun Ek Madde:40’da
Sigortalının Kendisini Bildirmesi Belgesi
SİY aşağıdaki yazılı madde ile
anlatılmıştır.
Madde:15-Sigortalı,çalışmaya
başladığını,çalışmaya başladığı tarihten
itibaren en geç 30 gün içinde örneği Ek:7'de
bulunan ''Sigortalı Bildirim Belgesi'' ile
ilgili Üniteye Bildirir.
Sigortalı tarafından iki nüsha olarak
doldurulan belge Ünitece alınıp genel evrak
numarası işlendikten sonra bir nüshası
sigortalıya geri verilir.
Sigortalının bildirimi ile işverenin
bildirimi arasında farklılık olduğu
taktirde,Ünitece durum taahhütlü bir yazıyla
sigortalıya gerekirse işveren bildirilir.[2]
Kanunun 25.08.1999 tarihinde
yasalaşmış,08.09.1999 tarihinde 23810 sayılı
Resmi Gazete tarafından yayınlanarak
yürürlüğe konulmuştur.
506 sayılı Kanuna Eklenen Ek Madde:40 'a
uygulamada gereken ilgi
gösterilmemiştir.Kurumun ünitelerine intikal
eden Ek:7 ile ilgili belgelerin alınmasında
imtina yaşanmıştır.
III-5510 Sayılı Kanunda Uygulamanın Boyutu:
5510 sayılı SS ve GSS Kanunun 01.10.2008
tarihinden itibaren tüm maddeleri ile
çalışma hayatında uygulamaya alınmıştır.
5510/Madde:8 Sigortalı Bildirimi ve Tescili
İşverenler, 4 üncü maddenin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı
sayılan kişileri,7 nci maddenin birinci
fıkrasının (a) bendinde belirtilen
sigortalılık başlangıçtarihinden önce,
sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma
bildirmekle yükümlüdür.
Ancak işveren tarafından sigortalı işe giriş
bildirgesi;
a) İnşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde
işe başlatılacak sigortalılar için,en geç
çalışmaya başlatıldığı gün,
b) Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma
araçlarına sefer esnasındaalınarak
çalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri
bildirgesi verilecek işyerlerinde;ilk defa
sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten
itibaren bir ay içinde çalışmayabaşlayan
sigortalılar için, çalışmaya başladıkları
tarihten itibaren en geç sözkonusu bir aylık
sürenin dolduğu tarihe kadar,
c) Kamu idarelerince istihdam edilen 4447
sayılı İşsizlik SigortasıKanununa göre
işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli
personel ilekamu idarelerince yurt dışı
görevde çalışmak üzere işe alınanların,
çalışmaya
başladıkları tarihten itibaren bir ay
içinde,Kuruma verilmesi halinde,
sigortalılık başlangıcından önce bildirilmiş
sayılır.
Sigortalılar, çalışmaya başladıkları
tarihten itibaren en geç bir ay
içinde,sigortalı olarak çalışmaya
başladıklarını Kuruma bildirirler. Ancak,
sigortalının kendini bildirmemesi, sigortalı
aleyhine delil teşkil etmez.[3]
5510 sayılı SS ve GSS Kanunda 4-1(a)'lı
olarak tanımlanan hizmet akdi ile çalışanlar
için Mülga 506 sayılı SSKanundaki Ek
madde:40'ın benzeri uygulamaya konulmuştur.
12.05.2010 Tarihinde Resmi Gazete’de
yayınlanan Sigortalı İşlemleri
Yönetmeliğinde Sigortalıların Kendilerini
Bildirmesi Madde:12 'de açıklanmıştır.
Sigortalıların kendilerini bildirmesi
MADDE 12 –
1) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (a) bendi kapsamındaki
sigortalılar, çalışmaya başladıklarını,
çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en
geç bir ay içinde, örneği Ek-3’te bulunan
sigortalı bildirim belgesi ile doğrudan veya
internet ya da benzeri ortamda Kuruma
bildirirler. Kurumca, sigortalının ilgili
işveren tarafından bildirilmediğinin ya da
bildirildiği hâlde sigortalı bildirimi
arasında farklılık bulunduğunun tespiti
hâlinde, durum, taahhütlü bir yazıyla
sigortalıya, gerekirse işverene bildirilir.
Yapılan bildirimlerin sonucunda farklılık
giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna
göre işlem yapılır. Sigortalının kendini
bildirmemesi, sigortalı aleyhine delil
teşkil etmez.
2) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt
bendinde belirtilen tarımsal faaliyette
bulunanlar faaliyetlerine başladıkları
tarihten itibaren bir ay içinde
sigortalılıklarını sigortalı bildirim
belgesi ile doğrudan veya internet ya da
benzeri ortamda Kuruma bildirirler. Bu
kapsamdaki kişilere ilişkin yapılan
bildirimlerde farklılık olması hâlinde
yapılacak yazışmalar sonucunda farklılık
giderilemezse, kontrol ve denetim sonucuna
göre işlem yapılır.[4]
Bu bildirimi incelediğimizde 4-1(a)'lıların
çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir
ay içinde EK-3 formu ile SGK'ya doğrudan
yada elektronik ortamdan bilgi verecekler.Bu
bildirim ile işveren bildirimi arasında
ortaya bir uyuşmazlık çıktığında bu durum
taahhütlü bir yazıyla sigortalıya, gerekirse
işverene bildirilecektir.Oluşan farklılıklar
kanıtlanmadığında SGK denetmenleri ve
kontrol memurlarınca işlem yapılacaktır.
4-1(b)’li Kendi adına tarımsal faaliyetde
bulunan eski adıyla Tarım Bağ-kur
sigortalıları onlarda kendilerini bir ay
içinde doğrudan yada elektronik ortamda
SGK'ya bildireceklerdir.Sigortalının
başlangıç ve emeklilik yaş hadlerinde
oldukça önem taşımaktadır.
SONUÇ:
Hükümet işsizlik sigortası miktarlarında son
günlerde gazetelerde 1.500 TL'ye yükseltmek
adına kaynak bulmak zorundadır.Bu kaynakta
ancak çalışanların Kuruma Bilgi Vermesi ile
uygulanır.SGK’ya gelir getirici unsuru olan
sigortalıların büyük çoğunluğunu 4-1(a)'lılar
oluşturmaktadır.
En mağdur olan kesimde 4-1(a)'lı
sigortalılardır.Bu mağdurluğu önleme adına
Sigortalının Kendini Bildirmesi teşvik
edilmelidir.
Bunun içinde yapılacak önemli uygulamada
sigortalıların kendilerini bildirmeleri için
10 yıldır sistemde olmayan elektronik alt
yapı kurulmalıdır.
Uzun süredir ihmal edilmesinin başlıca
nedeni kanunun bu maddesinin yeterince
anlatılmamasından kaynaklanmaktadır.
Örneğin şu günlerde Meclis’de bekleyen Torba
Kanun hazırlanırken sigortalının kendini
kuruma bildirmesinde ileride ortaya çıkan
uyuşmazlıklarda ve hizmet tespit davalarında
delil teşkil etmesi yönünde bir düzenlemeye
gidilmelidir.
İnternette SGK çalışan bölümüne e-sigortalı
kendini bildirmesi menüsü eklenmelidir.TC
kimlik no.su ile sigortalı kendini
bildirdiğinde sistem kayıtlarında çalıştığı
işyeri ibaresi otomatik olarak yazılarak
kendisi de sadece çalışmaya başladığı tarihi
yazarak,aynı gün içinde kayıt tutarsızlığı
olmasında işverenin e-bildirge sayfasına
mesaj olarak,e-mail adresine bilgi olarak
kayıt gönderilir.
İlk kaynağından kayıtdışının önüne geçilmiş
olacaktır.Sigortalı eliyle işveren çapraz
olarak denetlenme imkanı ortaya çıkacaktır.
5510 Sayılı SS ve GSSKanunun da yer alan
Sigortalının Kendisini kurum ünitelerine
bildirim işlemi için en kısa zamanda SİY
belirtildiği gibi e-sigorta kapsamında bu
formun düzenlenmesi gerekir.Bu işlemle
ilgili başta SGK’a çalışanlarının eğitime
tabi tutulmalı ve bu konuda ilgili ünitelere
bilgi verilmelidir.Bu kadar basit ,fakat
önemli bir uygulama ile kayıtdışının önüne
geçilmesinde ilk adım atılmış olacaktır.
Yararlanılan Kaynaklar
[1] Mülga 506 SSK/Ek Madde:40
[2] Mülga SSK SİY/Madde:15(2004)
[3] 5510 /8. Maddesi
[4] 12.05.2010 Tarihli SİY.Madde:12
Ali Tezel-Resul Kurt Sosyal Güvenlik
Reformu-Yaklaşım(2008)
Isa Karakaş-2009 Uygulamalı Sosyal Güvenlik
El Kitabı
Hazırlayan:
Vedat İlki
Ücretlendirme,İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı
-Sosyal güvenlikte 96 Liranın önemi
|
