|
YATIRIM TEŞVİKTE KOBİLERİN BÜYÜK HAYAL KIRIKLIĞI
40
yılı aşkın bir süredir uygulanan yatırım indirimi seçim
döneminde verilen sözler neticesinde 2003 yılında teşvik
belgesi olmadan da uygulanabilir hale getirilmiş, ancak
kısa bir süre sonra uygulamanın kontrol edilememesi
nedeni ile 2005 yılı sonunda tamamen kaldırılmıştı.
Birçok kişinin yanlış anladığı gibi aslında Teşvik
Belgesi kaldırılmamış sadece Teşvik Belgesinin en
avantajlı kısmı olan yatırım indirimi uygulaması
kaldırılmıştı. Yatırım indirimi; yatırım yapan
işletmelerin Kurumlar Vergisi ödememesi anlamına geliyor
buda yatırımcıyı yatırım yapmaya özendiriyordu.
Buna rağmen dileyen işletmeler yine de
hazine müsteşarlığından Teşvik Belgesi alıp makine ve
teçhizat alımlarında KDV istisnası ve yurtdışından
yaptığı alımlarda gümrük muafiyetinden
yararlanabiliyorlardı. Kobilerin tek yapmaları gereken
2+1 yılda (Teşvik Belgesinde yatırım için sabit süre
yoktur ancak yerleşik uygulamaya göre genel olarak
yatırımı tamamlamak için 2 yıl zaman verilmektedir süre
uzatımı taleplerinde ise bir defaya mahsus %50 süre
uzatımı verilmektedir ) 200 bin TL yatırım yapacaklarını
taahhüt etmeleri idi. Ta ki 16 Temmuz 2009 a kadar.
İki ay önce Başbakanımız tarafından
Yatırımlara ciddi teşvikler getirileceği açıklanınca
yatırım indiriminin tekrar getirileceğine ilişkin
beklenti de iyice arttı. Çünkü son yıllarda vergi
kanunlarında yapılan her değişiklik yatırım yapmanın
avantajını azaltmış. Buda üretim ve istihdama olumsuz
etki yapmıştı.
Ve sonunda Yatırımlarda Devlet Yardımları
Hakkında Karar 16 Temmuz 2009 da yayınlanarak yürürlüğe
girdi. Bu kararda belki yatırım indirimi yoktu ama vergi
indirimi diye yeni bir müessese vardı, kredi
kullananlara faiz indirimi, gelişmiş yörelere de yatırım
yeri tahsisi, ilave istihdama sigorta primi işveren
hissesi indirimi getirildi. Önce sevindik, ancak kararda
KOBİ diye bir tanım bulamayınca ve bu avantajlardan çok
büyük yatırımların yararlanabileceğini görünce ciddi
hayal kırıklığına uğradık. Çünkü bu güne kadar
yayınlanan yatırımlarda devlet yardımları hakkındaki
kararlarda hep KOBİ lerin ayrı bir yeri vardı ve şartlar
onlar için iyileştirilmişti.
Kararda KOBİ Tanımı Olmaması Ne Anlama Geliyor;
Ülkemizdeki işletmelerin yaklaşık %99,5 unun
KOBİ olduğunu bilmeyen yoktur herhalde. Kararda KOBİ
diye bir tanımın olmaması asgari yatırım tutarının 200
bin TL den 1 Milyon TL (3.ve 4.bölgelerde 200 bin TL den
500 bin TL) ye çıkması anlamına geliyor.
Yani yeni uygulama 1.ve 2. bölgelerde azami
üç yılda 1 milyon TL yatırım yapamayacak hiçbir
işletmeye Teşvik Belgesi verilemeyecek. Bunun sonucunda
da bugüne kadar teşvik belgesi alarak en azından makine
ve teçhizatlarını KDV siz alan ve gümrük vergilerini
ödemeyen işletmeler de 1 milyon TL lık yatırımı göze
alamıyorlarsa artık bu indirimlerden de
yararlanamayacaklar.
Yeni Uygulama Kime Ne Avantajlar Getiriyor;
Daha önceki kararlarda ülkemiz kalkınmada
öncelikli yöreler ve normal yöreler olarak ikiye
ayrılmıştı. Şimdi ise 4 ana bölge ve 27 alt bölgeye
ayrılıyor. 4 ana bölge ve alt bölgeler şöyle,
I. Bölge: TR10 İstanbul, TR21
Tekirdağ Edirne Kırklareli, TR31 İzmir, TR41 Bursa
Eskişehir Bilecik, TR42 Kocaeli Sakarya Düzce Bolu
Yalova, TR51 Ankara.
II. Bölge: TR22 Balıkesir Çanakkale
(Bozcaada, Gökçeada hariç), TR32 Aydın Denizli Muğla,
TR61 Antalya Isparta Burdur, TR62 Adana Mersin.
III.
Bölge: TR52 Konya Karaman,
TR63 Hatay Kahramanmaraş Osmaniye, TR71 Kırıkkale
Aksaray Niğde Nevşehir Kırşehir, TR33 Manisa
Afyonkarahisar Kütahya Uşak, TR72 Kayseri Sivas Yozgat,
TR81 Zonguldak Karabük
Bartın, TR83 Samsun Tokat Çorum Amasya, TRC1 Gaziantep
Adıyaman Kilis.
IV. Bölge: TR82 Kastamonu
Çankırı Sinop, TR90 Trabzon Ordu Giresun Rize Artvin
Gümüşhane, TRA1 Erzurum Erzincan Bayburt, TRA2 Ağrı Kars
Ardahan Iğdır, TRB2 Van Muş Bitlis Hakkâri, TRB1 Malatya
Elazığ Bingöl Tunceli, TRC2 Şanlıurfa Diyarbakır, TRC3
Mardin Batman Şırnak Siirt, TR22 Çanakkale İli Bozcaada
Gökçeada İlçeleri.
Teşvik Belgesinin 1.Kısım Avantajları (Genel Teşvik) ;
Daha öncede söylediğim gibi 1.ve
2.bölgelerde asgari yatırım tutarı olan 1 milyon TL,
3.ve 4.bölgelerde ise asgari yatırım tutarı olan 500 bin
TL yatırımı yapacak olan her işletme Teşvik Belgesi
alması halinde Yurt içi ve yurt dışından alacağı makine
ve teçhizatı KDV siz alabilecek. İnşaat ve Bilgisayar
gibi yatırımlarda ise KDV istisnası avantajı
uygulanmıyor.
İkincisi, Gümrük Birliği dâhilinde
Avrupa’dan aldığımız makine ve teçhizatı Gümrük Vergisi
olmadan alabiliyoruz ama diğer ülkelerden alınanlara
değişik oranlarda gümrük vergisi uygulanıyor. Bu teşvik
belgesi ile diğer ülkelerden alınan makine ve teçhizatı
da Gümrük Vergisi ödemeden gümrükten çekebilme avantajı
sağlanıyor.
Teşvik Belgesinin 2.Kısım Avantajları (Bölgesel Teşvik);
Ülkemizin 4 ana bölge ve 27 alt bölgeye
ayrıldığını söylemiştim. Bu 27 alt bölgede ayrı ayrı
hangi üretimlerin destekleneceği açıklandı ve bunlar
içinde ayrıca asgari yatırım tutarları belirlendi.
Örneğin TR41 adı ile anılacak olan Bursa, Eskişehir ve
Bilecik de Makine İmalatı yapmak isteyen bir işletme 2+1
yılda asgari yatırım tutarı olan 5 milyon TL yatırım
yapmayı göze alıyorsa Teşvik Belgesi alacak ve KDV ile
gümrük vergisi muafiyeti yanında %25 kurumlar vergisi
indiriminden, ilave istihdam için 2 yıl boyunca sigorta
primi işveren hissesi desteği ve yatırım yeri tahsisi
imkânından yararlanabilecek.
Bursa, Eskişehir ve Bilecik bölgesinde bu
desteklerden yararlanabilecek diğer yatırım konuları ise
şunlardır;
—Madencilik ve taş ocakları yatırımları, Eğitim
hizmetleri, Derinin tabaklanması ve işlenmesi, Akıllı
çok fonksiyonlu teknik tekstil için 1 milyon TL,
—Gıda ürünleri ve içecek imalatı, Lisanslı depoculuk,
Tekstilin aprelenmesi dışındaki tekstil yatımları için
ve tekstil yenileme yatırımları için 2 milyon TL,
—Makine ve teçhizat ile elektrikli makine ve cihaz
imalatı, Motorlu kara taşıtları yan sanayi yatırımları,
Mobilya imalatı, Metalik olmayan mineral ürünlerin
imalatı, Merkezi ısıtma radyatörleri ve kazanlarının
imalatı, buhar kazanı imalatı, Döşemelik parke, kaplama,
kontrplak, yonga levha, sunta, mdf vb. plakaların
imalatı, Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve
cihazları imalatı, Demiryolu ve tramvay lokomotifleri
ile vagonlarının imalatı, Hava ve uzay taşıtları imalatı
için 5 Milyon TL.
—Tekstilin aprelenmesi yatırımları için 15 milyon TL,
—Motorlu kara taşıtı üretimi yatırım tutarı 50 Milyon
TL,
—Selülozik üretimden başlamak kaydı ile kâğıt üretim
tesisleri, Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf
tesisleri ve Hastane yatırımı limitsiz,
—Süt
inekçiliğinde 500 büyük baş, Besicilikte 700 büyük baş,
Süt ve Et yönlü küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde 2
bin, Kanatlı hayvan üretiminde 200 bin adet,
—3
yıldız ve üzeri Otel yatırımları, 100 öğrencili Öğrenci
yurtları, 100 kişilik huzur evi,
—Soğuk hava deposu hizmetleri için ise 1000 metrekare
asgari yatırım gerekmektedir.
Yukarıdaki TR41 bölgesi 1.bölge de
bulunduğundan yararlanılacak Kurumlar Vergisi indirimi
%25 iken, 2.bölgede bu indirim oranı %40, 3.bölgede
%60, 4.bölgede ise %80 olarak uygulanacaktır. Ayrıca
yatırıma 31.12.2010 tarihine kadar başlanılırsa bu
oranlar 1.bölgede %50, 2.bölgede %60, 3.bölgede %80,
4.bölgede %90 olarak uygulanacaktır. Uygulanacak vergi
indirimlerinin yatırıma katkı oranlarını aşmamasına da
ayrıca dikkat etmek gerekmektedir.
Sigorta primi işveren hissesi indirimi ise
bu yatırım kapsamında alınacak ilave işçilerle ilgili
olup 1.bölge ve 2.bölgede uygulanmayacak 3.bölgede 3
yıl, 4.bölgede 5 yıl olarak uygulanacaktır. Yalnız
yatırıma 31.12.2010 tarihine kadar başlanılırsa
1.bölgede 2 yıl, 2.bölgede 3 yıl, 3.bölgede 5 yıl,
4.bölgede ise 7 yıl boyunca uygulanacaktır.
Sadece 3.ve 4.bölgelerde talep edilmesi
halinde yatırımın finansmanında kullanılacak ve
yatırımın %70 ini aşmayan asgari 1 yıl vadeli kredilerin
faizinin bir kısmı bütçe kaynaklarından karşılanacaktır.
Bu karşılama oranı 3.bölgede TL kredilerde 3 puan, döviz
kredilerinde 1 puan, 4.bölgede ise TL kredilerde 5 puan,
döviz kredilerinde 2 puan olarak uygulanacaktır.
Yatırım yeri tahsisi ise tüm bölgelerde
uygulanacak olup Maliye Bakanlığı tarafından uygulanma
esasları ayrıca açıklanacaktır.
Teşvik Belgesinin 3.Kısım Avantajları (Büyük
Yatırımlar);
Bölge ayrımı yapılmaksızın Kararın eki Ek–3
sayılı tabloda belirlenen ve asgari 50 milyon TL lik
Büyük Ölçekli yatırımları yapan işletmeler Faiz desteği
hariç diğer avantajların tamamından
yararlanabileceklerdir.
Teşvik Belgesinin 4.Kısım Avantajları (Taşınma Desteği)
;
1.ve 2.bölgelerde Tekstil, Konfeksiyon ve
Hazır Giyim, Deri ve Deri Mamulleri Üretimi ile uğraşan
işletmeler kendi istekleri ile üretim tesislerini
31.12.2010 tarihine kadar 3.ve 4.bölgeye taşımaları ve
buralarda en az 50 kişi istihdam etmeleri halinde
taşınma masraflarının tamamı bütçeden karşılanacak.
Ayrıca, 5 yıl süre ile Kurumlar ve Gelir Vergisini 5
puan düşük ödeyecekler, yine bu süre içinde
çalıştırdıkları işçilerin asgari ücrete isabet eden
sigorta primi işveren hisseleri bütçeden
karşılanacaktır.
Teşvik Edilmeyecek ve Teşviki Belli Şartlara Bağlı
Yatırımlar;
Hiçbir şekilde Teşvik Belgesi verilmeyecek
ve hiçbir şekilde teşvik edilmeyecek yatırımlar ile
teşviki belli şartlara bağlı yatırım konuları Kararın
Ek-4 bölümünde detaylıca açıklanmıştır.
Teşvik edilmeyecek konulara örnek olarak
Öğütülmüş tahıl ürünleri, bisküvi, küp şeker imalatı,
Yeni Tuğla ve Kiremit imalatı tesisleri, Kütlü pamuk
işleme tesisleri, yetişkinlerin eğitilmesine yönelik
dershaneler, kurslar, Konut üretimi ve müteahhitlik
hizmetleri sayılabilir.
Teşviki belli şartlara bağlı yatırımlara
örnek olarak ise Besicilik yatırımlarında asgari 150
büyükbaş/dönem besicilik ve kesimhane başlangıç olmak
üzere, soğuk hava deposu ve/veya yem ünitesi ve/veya et
mamulleri üretimi ile entegre olması şartının aranması
gösterilebilir.
Başvuru Yeri ve Şekli;
Hazine Müsteşarlığı Teşvik Uygulama Genel
Müdürlüğüne teşvik Belgesi almak için müracaat ederken
İmza Sirküleri, Ticaret Sicil Gazetesi, Yatırım Bilgi
Formu, TCMB na yatırılan 400 TL nin makbuzu, SGK Borcu
Yoktur Yazısı, Çed Raporu veya Çed gerekli değildir
raporu ile başvurmak gerekiyor. Ayrıca, müsteşarlık
gerekli gördüğü hallerde ilave bilgi ve belge
isteyebilir.
Yabancı sermayeli yatırımlar, büyük ölçekli
yatırımlar, bölgesel uygulamalar kapsamındaki yatırımlar
ile araştırma ve geliştirme ile çevre yatırımları hariç
olmak üzere sabit yatırım tutarı sekiz milyon TL sını
aşmayan ve tebliğle belirlenecek imalat sanayi
yatırımları için firmanın tercihine bağlı olarak
yatırımın yapılacağı yerdeki Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliğine bağlı sanayi odalarına da müracaat edilebilir.
Diğer Hususlar;
Finansal Kiralama Kuruluşları aracılığı ile
yapılacak yatırımlarda ise Finansal Kiralama şirketine
ayrıca teşvik belgesi uygulamasına son verildi.
Yapılacak yatırımın bir kısmının finansal kiralama
şirketi aracılığı ile yapılmak istenmesi halinde ise 200
bin TL den daha aşağı olan alımlar Finansal Kiralama
şirketlerince yerine getirilemez şeklinde yeni bir
sınırlama getirildi.
Daha önceki uygulamalarda organize sanayi
bölgelerine özel amaçlı bölgeler adı ile artı avantajlar
getirilirken yeni karar da organize sanayi bölgelerinin
adı bile geçmemektedir.
Sonuç;
Kâr marjlarının iyice düştüğü ve
maliyetlerin en ince ayrıntıya kadar hesaplandığı bir
dönemde taşınma desteklerinden yararlanmak için üretim
tesisini 1.ve 2.bölgeden 3.ve 4.bölgeye taşıyacak
işletme çıkacak mı merak ediyorum.
Ülkemizin sosyo-ekonomik yapısı göz önüne
alınarak hazırlanması gereken yatırımları destek
kararlarının bu kadar gerçeklerden uzak hazırlanması,
KOBİ lerin bu kadar göz ardı edilmesi oldukça
düşündürücüdür. İş çevreleri ile sürekli iç içe olan
Hazine Müsteşarlığı Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğünün
ise bundan sonraki dönemde daha yönlendirici bir rol
üstlenmesini bekliyorum.
Aslında vergi indirimi ve yatırım yeri
tahsisi ile ilgili teşvikler oldukça avantajlı, ancak
limitlerin yüksek tutulmasından dolayı KOBİ lerin bu
avantajlardan yararlanamayacak olması üzüntü verici.
KOBİ sınıfını çoktan aşmış büyük ölçekli işletmeleri
ayrı tutarsak bu uygulamalardan kimler yararlanabilecek
hep birlikte göreceğiz.
Kaynak;
Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar
(2009/15199)
Bülent FIÇICI
S.Muhasebeci Mali
Müşavir
FCC Denetim ve Yönetim
Danışmanlığı SMMM LTD.ŞTİ.
bulentficici@ttmail.com
24.08.2009
www.muhasebenet.net
-Diğer makaleleri
-Yurtiçi
ve yurtdışı seyahat giderleri ve harcırah uygulaması
-Prim borcunu ödemeyen işveren ölsün mü ?
-Sermaye şirketlerinde kar zarar ile ilgili
muhasebe kayıtları, yasal yedek ayrılması ve kar dağıtımı
|
