Bu
makalemizde konusu mükellef nezdinde yapılan
incelemenin başlangıcından bitim süreci
zamanında mükellefin kullanacağı kanuni
haklardan biri olan Tarhiyat Öncesi uzlaşma
müessesesi olacaktır.
Türk vergi sisteminde uzlaşma, tarhiyat öncesi
ve tarhiyat sonrası olmak üzere iki şekilde
düzenlenmiştir. Mükellefler bunların yalnızca
birinden faydalanabilirler. Bugün itibariyle
uzlaşma, Maliye Bakanlığınca yürürlüğe konulan
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği’nde yer alan
hükümlere göre gerçekleşmektedir. Bu makale
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma kurumunun konusu,
koşulları, işleyişi ve sonuçları hakkında bilgi
vermek ve bu süreçlerin daha iyi anlaşılmasına
yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu
makalede geçen “mükellef” tabiri vergi
sorumlusunu da kapsamaktadır.
1. TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA
1.1 Uzlaşmanın Konusu
Tarhiyat öncesi uzlaşma, nezdinde vergi
incelenmesine başlanmış mükelleflerin adlarına
tarhiyat yapılmadan önce kullanabileceği bir
haktır. Tarhiyat öncesi uzlaşmanın kapsamına;
vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah veya
matrah farkları üzerine salınacak vergi, resim
ve harçlar ile bunlara ilişkin olarak kesilecek
vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel
usulsüzlük cezaları girmekte olup, Kaçakçılık
suç ve cezalarından dolayı vergi ziyaına
sebebiyet verilmesi durumunda kesilecek ceza
uzlaşma kapsamı dışındadır.
1.2. Uzlaşma Süreci
Mükellef veya noterden alınmış vekâletnameye
dayanarak mükellefi temsil eden kişi, tüzel
kişiler, küçükler ve kısıtlılarda ise bunların
kanuni temsilcileri vergi incelemesini yapan
inceleme elemanlarına veya bu elemanların bağlı
bulunduğu ekip veya grup başkanlığına
incelemenin başlangıcından inceleme ile ilgili
son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre
içerisinde yazılı olarak uzlaşma talebinde
bulunabilirler (Ancak incelemenin sonuçlandığı
tarihte tarh zamanaşımının sona ermesine üç
aydan az bir zaman kalması halinde mükellefe
tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunup
bulunmadığı sorulmaz ve talepte bulunmaya davet
edilmez.).
Uzlaşma talebine ilişkin verilecek dilekçeye;
mükellefin adı, soyadı ve adresi, başvuru vekil
tarafından yapılıyorsa vekilin adı, soyadı,
vekâletname tarih ve numarası, incelemenin
ilgili olduğu vergilendirme dönemi yazılmalıdır.
1.3. Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Uzlaşma
Gününün Tespiti
Mükellef veya vekilin usulüne uygun yapacağı
başvurusundan sonra, uzlaşma görüşmeleri için
gün belirlenir ve mükellef görüşmeye davet
edilir. Belirlenen uzlaşma gün ve saati, bir
yazı ile uzlaşma gününden en az on beş gün önce
mükellefe bildirilir veya inceleme tutanağına
yazılır. Mükellefin istemesi halinde on beş
günlük süreye bağlı kalınmadan daha önceki bir
tarih uzlaşma günü olarak belirlenebilir.
Belirlenen uzlaşma günü bildirildikten sonra,
mükellefin herhangi bir mücbir sebeple
toplantıya katılamayacak olması veya komisyonun
herhangi bir nedenle toplanamaması hallerinde
uzlaşma görüşmesi ya aynı gün belirlenen ya da
sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir
başka tarihe ertelenebilir.
1.4. Uzlaşma Görüşmelerine Kimler Katılabilir?
Mükellef ya da noterden alınan vekâletname ile
vekili, Tüzel kişiler, küçükler ve kısıtlılarda
bunları temsile yetkili kimseler uzlaşmaya
katılabilir. Mükellefin veya vergi sorumlusunun
uzlaşmaya bir mali müşavir veya yeminli mali
müşavirle katılması kendi lehine olacaktır.
1.5.Yapılan Uzlaşma Davetine Uyulmaması Veya
Uzlaşma Talebinden Vazgeçilmesi
Mükellefin uzlaşma dilekçesinde belirttiği
adrese uzlaşma davetiyesi gönderilmesine rağmen
uzlaşmaya davet yazısının tebliğ edilememesi
veya yazıda bildirilen yer ve tarihte uzlaşma
davetine uyulmaması hallerinde uzlaşma temin
edilememiş sayılır. Mükellef uzlaşma talebinden
vazgeçtiği takdirde; uzlaşma gününden önce,
inceleme raporunu düzenleyene veya komisyona bu
hususu yazılı olarak tarhiyat öncesi uzlaşma
talebinden vazgeçtiğini bildirmesi çok
önemlidir. Aksi durumuda mükellef tarhiyat
sonrası uzlaşma hakkını kaybeder.
1.6. Tarh edilecek Verginin Uzlaşma Komisyonuna
ve Mükellefe Bildirilmesi
Yapılan incelemeler sonucu uzlaşmaya konu tarh
edilecek vergi ve kesilmesi öngörülen ceza
miktarı, inceleme elemanının düzenleyeceği bir
raporla uzlaşma gününden en az on beş gün önce
yetkili uzlaşma komisyonuna ve mükellefe
bildirilir. Uzlaşma gününün on beş günden önceki
bir tarih olarak belirlenmesi halinde inceleme
raporu bu tarihten önce mükellefe tebliğ edilir.
İnceleme raporu ilgili mükellefe ve komisyona
gönderilmeden uzlaşma yapılamaz.
1.7. Uzlaşma Görüşmesinin Muhtemel Sonuçları
Uzlaşma için belirlenen gün ve saatte mükellef
veya vekilinin katılımı ile toplanan uzlaşma
komisyonu karşılıklı olarak tartışır. Uzlaşma
görüşmesi neticesinde eğer uzlaşma sağlanırsa,
komisyon uzlaşma sonuçlarını gösteren bir
tutanak düzenler. Düzenlenen tutanakta, uzlaşma
ile ilgili açıklamalar ve uzlaşma konusu
yapılarak üzerinde uzlaşılan rakamlar yer alır.
Tutanak, komisyon başkan ve üyeleri ile mükellef
veya vekili tarafından imzalanır. İmzalanan
tutanağın bir örneği mükellefe veya vekiline
verilir. Bir örneği de üç gün içerisinde, rapor
ve ekleriyle birlikte mükellefin bağlı olduğu
vergi dairesine gönderilir.
Mükellefin veya mükellefi temsil edenlerin;
uzlaşma komisyonunun davetine katılmaması,
uzlaşma görüşmesine geldiği halde uzlaşma
tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla
imzalamak istemesi halinde uzlaşma temin
edilememiş sayılır. Bu durumda, mükellefin
tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı ortadan kalkar.
Vergi Uyuşmazlıklarının İdare İle Çözümünde
Uzlaşma temin edilemediği takdirde, komisyon
tarafından bu konuyu belirtmek üzere tutanak
düzenlenir ve bir örneği anında hazır bulunan
mükellefe veya vekiline tebliğ edilir. Tutanağın
bir örneği de inceleme elemanına gönderilir.
Mükellefin uzlaşmaya katılmaması veya
tebellüğden kaçınması durumunda bu hususu
belirten tutanağın bir örneği mükellefe posta
ile gönderilir ve bir örnek de inceleme
elemanına verilir. Uzlaşma temin edilememiş veya
uzlaşmaya varılamamış olması halinde, inceleme
elemanı tarafından bu husus inceleme raporunda
belirtilir veya raporla birlikte söz konusu
tutanak bir yazı ile vergi dairesine gönderilir.
1.8 Uzlaşmanın Gerçekleşmemesi
Uzlaşma için belirlenen gün ve saatte mükellef
veya vekilinin katılımı ile toplanan uzlaşma
komisyonu konuyu tartışır. Uzlaşma görüşmesi
sonucunda uzlaşma gerçekleşmediği takdirde,
düzenlenecek tutanağa komisyonun nihai teklifi
yazılır. Tutanak, komisyon başkan ve üyeleri ile
mükellef veya vekili tarafından imzalanır.
İmzalanan tutanağın bir örneği mükellefe veya
vekiline verilir. Bir örneği de üç gün
içerisinde, rapor ve ekleriyle birlikte
mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine
gönderilir.
1.9 Tarhiyat Öncesi Uzlaşmada Kısmi Uzlaşma
Mükellefler inceleme elemanınca tespit edilen
matrah veya matrah farklarının tümü için uzlaşma
talebinde bulunabilecekleri gibi bir kısmı için
de bulunabilirler. Bu durumda tutanağın açıklama
bölümünde inceleme raporunda tespit edilen
matrah farklarından hangilerinde uzlaşma talep
edildiği ve bunlara ilişkin olarak uzlaşmaya
varılan vergi ve ceza miktarları belirtilir.
Uzlaşma talebine konu edilmeyen veya üzerinde
uzlaşılamayan matrah veya matrah farkları için
mükellef adına vergi tarhiyatı yapılmak üzere
inceleme raporu vergi dairesine gönderilir.
1.10. Komisyonun Teklifinin Sonradan Kabul
Edilmesi
Mükellef, komisyonun teklifini sonradan kabul
etme imkânına sahiptir. Tutanak ve inceleme
raporunun vergi dairesine ulaşması üzerine,
vergi dairesi tarafından yapılacak tarhiyatın
mükellefe tebliğ tarihini takip eden günden
itibaren işlemeye başlayacak olan 30 günlük
vergi mahkemesinde dava açma süresinin son günü
mesai saati bitimine kadar, mükellef uzlaşma
komisyonunun teklifini kabul edebilir. Teklifi
bu şekilde kabul eden mükellef bu durumu, bir
dilekçe ile vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ
tarihini takip eden günden itibaren 30 günlük
dava açma süresi içerisinde ilgili vergi
dairesine bildirir. Dilekçe ile başvuru tarihi
itibariyle uzlaşma sağlanmış sayılır ve bu
doğrultuda işlem yapılır.
2. TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMANIN SONUÇLARI
2.1. Uzlaşmanın Kesinliği ve Dava Konusu
Edilememesi
Uzlaşma sonucunda düzenlenen uzlaşma tutanakları
kesin olup aşağıdaki sonuçları doğurur;
• Üzerinde uzlaşma sağlanan veya tutanakla
tespit edilen hususlar hakkında dava açılamaz ve
hiçbir merciye şikâyette bulunulamaz.
• Tarhiyat öncesi uzlaşmadan yararlanan
mükellef, üzerinde uzlaşılan vergi ve ceza için
cezalarda indirim hakkından yararlanamaz.
2.2. Uzlaşmanın Temin Edilememesi veya Uzlaşmaya
Varılamaması
Tarhiyat öncesi Uzlaşma görüşmeleri sonucunda
uzlaşma temin edilememiş veya uzlaşmaya
varılamamış ise vergi dairesi gelen inceleme
raporunda önerilen matrah veya matrah farkı
üzerinden gerekli tarh işlemini yapar.
Uzlaşılamayan vergi ve cezaya ilişkin olarak
vergi dairesince yapılacak tarhiyata karşı,
ihbarnamenin tebliğ tarihini takip eden 30 gün
içerisinde yargı ve idari yollara (tarhiyat
sonrası uzlaşma hariç) başvuru hakkı devam eder.
Vergi/ceza ihbarnamesini alan mükellef; Tarhiyat
sonrası uzlaşma talep edemez.
Tarhiyata karşı tebliğ tarihini takip eden 30
gün içerisinde vergi dairesine cezalarda indirim
talebinde bulunabilir. İndirim talebi,
mükellefin indirime konu olan cezayı belirlenen
vade tarihi içerisinde ödeyeceğini ya da ilgili
tebliğde belirtilen teminatları göstererek
vadenin bitiminden itibaren üç ay içinde
ödeyeceğini bildirmesi koşulu ile geçerli
olacaktır. Mükellefin indirim talebinin geçerli
olması durumunda; Vergi ziyaı cezası mükellef
adına ilk kez kesilmiş ise yarısı, takiben
kesilenlerden üçte biri, Usulsüzlük veya özel
usulsüzlük cezalarının üçte biri, indirilir.
Burada gözden kaçırılmaması gereken bir durumda
şudur Mükellef aynı anda hem dava açma hem de
indirim hakkını kullanamaz.
2.3. Uzlaşılan Vergi ve Cezaların Ödenmesi
Uzlaşılan vergi ve cezalara ilişkin tutanak
vergi dairesine gönderilir. Bu tutanak tahakkuk
fişi yerine geçer. Uzlaşma tutanağı vergi ve
cezaların ödeme sürelerinden önce mükellefe
tebliğ edilmişse; kanuni ödeme sürelerinde,
ödeme süreleri kısmen veya tamamen geçtikten
sonra mükellefe tebliğ edilmişse; uzlaşma
tutanağının tebliğ tarihinden itibaren bir ay
içinde ödenir. Üzerinde uzlaşılan vergi
miktarına ayrıca Vergi Usul Kanunu’nun 112 nci
maddesine göre bu verginin normal vade
tarihinden uzlaşma tutanağının imzalandığı
tarihe kadar geçen süre için gecikme faizi
hesaplanır. |
|
Abdullah Ekinci
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Gopaş Mali Ve İdari İşler Koor.
abdullahekinci25@gmail.com
www.muhasebenet.net
-Diğer
makaleler
-İnceleme raporuna göre tarh edilen vergi
ve kesilen cezalara karşı izlenecek yollar
-TTK çerçevesinde limited şirketler ve
organları
-VUK Çerçevesinde değerleme ölçüleri
-Vergi incelemesinin 60 nedeni !
-VUK Çerçevesinde Amortisman Mevzuu
-Tutulması zorunlu defterler ve tasdik
zamanları
-Belediyelerde stratejik planlama
çerçevesinde kaynak tasarrufu nasıl sağlanır ?
-Belediye
gelirlerinin haczinin hukuki durumu
-Belediye şirketlerinin özelleştirilmesi
üzerine bir modelleme
-Belediye şirketlerinin özelleştirilmesi....
-Memurlar esnaf ve tacir olabilir mi ?
-Bitlerin
mevzuattaki yeri ve önemi
-KURUMLAR
VERGİSİ HAZIRLANMASINDA DİKKATE ALINACAK MATRAHI
ARTIRICI VEYA AZALTICI KALEMLER YASAL
DAYANAKLARI VE ÖRNEK KURUMLAR VERGİSİ DÜZENLEME
REHBER ÖZETİ
(02.04.2009)
|
