İçinde bulunduğumuz 2010 yılının ilk ayında veya önceki dönemin son ayı itibariyle bir nevi firmaların mallarını sattıkları bayi ve mümessilliklere veya alt firmalarına teşvik, ödül anlamında ayni veya nakdi imkanlar sağlamaktadır. Genelde tüm meslek mensuplarının her yıl sonunda karşılaştıkları bu faturalardaki ciro primleri bir tarafta satışlarını artırmak isteyen ve bu primleri veren işletmeler veya bu primleri alan gelirleri artıran firmalardaki durumu her yıl sonunda yaşadığından bu makalemizde ciro primlerini ve yevmiye kayıtlarını irdeleyerek bu konuda örneklerle açıklamaya çalışacağız.
Ciro primi aslında bildiğimiz bir nevi iskontodur, ama İskonto malın maliyetini azalttığı gibi, KDV matrahını da doğrudan etkilemektedir. KDV Kanunu'nun 25'inci maddesi uyarınca iskonto matraha dahil değildir. Dolayısıyla ciro primi karşılığı gönderilen emtiaların fatura üzerinde iskonto olarak gösterilmesi mümkün değildir. KDV Kanunu açısından bu tür uygulama 5'inci madde gereği hizmet olarak değerlendirilecektir. Düzenlenen fatura ile %18 kdv hesaplanacaktır.
Ciro primleri ayni veya nakdi olacağı gibi herhangi bir limitte konmamıştır. Ancak KDV kanununda iskonto tutarının ticari teamüllere uygun miktarda olması gereklilği belirtilmiştir. Kapanan hesap döneminde alınan mal miktarı veya tutarına göre hesaplanan ve takip eden yılın tarihini taşıyan belgelerle tevsik olunan ciro primlerinde belgeleme genelde izleyen yılda olmakla beraber elde eden yönünden hasılat, sağlayan yönünden gider kapanan yıla aittir ve dönemsellik ilkesi gereği ait oldukları yılda gelir ve gider olarak dikkate alınmalıdır. Aslında ciro primleri kapanan dönemin olmakla birlikte izleyen dönemde fatura edilebiliyor olması izleyen dönem de iskonto gibi kayıtlara alınması ile dönemsellik kavramını ihlal edilmiş vergi ziyanına sebep olun muş ve TDHP uymamış olarak hem kendimizi hem de mükellefimizi ağır cezalarla karşı karşıya bırakmamak adına dikkat etmemiz gereken önemli bir husus olduğunu hiçbir zaman unutmamalıyız.
ÖRNEK: Arçelik bayi A firması satışlarında firmanın bildirdiği kotayı aşmış ve 10.000 TL ciro primi faturasını düzenleyip Arçelik ten bu parayı talep etmiş bu faturayı 31/12/2009 tarihi itibariyle kesmesi veya 10/01/2010 Ocak ayı itibariyle düzenlemesi arasındaki kayıtlar nasıl olmalı?
Dönemsellik kavramı gereği elde eden açısından gelir ve sağlayan açısından gider bur da anlaşılacağı üzere kapanan yıla yani 2009 yılına aittir.
Fatura 31/12/2009 tarihi itibariyle düzenlenebiliyor olması mümkün olmamakla beraber uygulamada genelde bununla ilgili işletme de bir adet fatura ayrılarak yapılmakta olduğu görülse de genelde takip eden yılın ilk ayında düzenlenmektedir.
Fatura 31/12/2009 tarihinde tanzim edilmişse;
A Firması Kaydı
----------------------------/-------------------------------
320 SATICILAR HESABI 11.800
602 DİĞER GELİRLER 10.000
01 Ciro primleri
391 HES.KDV 1.800
……………………../…………………………..
Açelik Firması Kaydı
………………………./………………………..
611 SATIŞ İSKONTALAR 10.000
191 İND.KDV. HES 1,800
120 ALICILAR HESABI 11.800
……………………/……………………………
Fatura 10/01/2010 tarihinde tanzim edilmişse;
A Firması Kaydı
----------------------31/12/2009--------------------------
181 GELİR TAHAKKUKLARI 10.000
602 DİĞER GELİRLER 10.000
01 Ciro Primi
---------------------10/01/2010---------------------------
320 SATICILAR HESABI 11.800
181 GELİR TAH.HES 10.000
391 HES.KDV.HES 1.800
……………………../………………………………
Arçelik Firması Kaydı
…………………..31/12/2009------------------------
611 SATIŞ İSKONTOLARI 10.000
381 GİDER TAHAK.HES. 10.000
----------------------10/01/2010--------------------------
381 GİDER TAHAKKUKLARI 10.000
191 İNDİRİLECEK KDV 1.800
120 ALICILAR HES 11.800
---------------------------/------------------------------------
