Bu tasarının kanunlaşması halinde şirketlerde sağlanacak en önemli değişim “Denetim”  konusunda olacaktır.  Şöyle ki; herkesçe önemi ve faydası tartışılamayacak kadar büyük olan denetimi S.M.Mali Müşavirlik mesleğinin de defterini tuttukları mükelleflerin belgeleriyle sınırlandıran yasa (…bentte yazılı konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri yapmak² ) olarak sınırlandırılırken yeni TTK sayesinde yeminli mâlî müşavir, SPK ‘ya tabi işletmelerin denetimini yapan bağımsız denetleme kuruluşuna ek olarak S.M.Mali Müşavirlik mesleğine Bağımsız denetim olgusunun ayrı bir nitelik, yetenek olarak kazandırılması hiç de yadsınamayacak bir gelişmedir,  

TTK Tasarısına ek olarak Türkiye Denetim Standartları Ve Kamu Gözetimi Kurumu Kanunu Tasarısında bağımsız denetçileri tanımlarken bağımsız denetim yapmak üzere, Kurumun gözetimi altında Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) tarafından meslek mensupları arasından özel denetçi ve işlem denetçileri dahil yetkilendirilen kişiler³ olarak tanımlamıştır. Finansal tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını Bağımsız denetçi tarafından sağlanacaktır.

Bu tanımlardan başka S.M.Mali Müşavirler ve bağımsız denetçiler için yaşanan en önemli MESLEKİ gelişme 01.11.2010 tarihinde Resmi Gazete⁴’de yayımlanan “TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi Kurulmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ” hükümlerine göre TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi kurulmasıdır. TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi tarafından “Bağımsız Denetim Lisans Eğitimi” kapsamında yapılacak Lisans sınavlar öncesi TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi tarafından açılan eğitimlere ve ilgili tebliğ hükümleri uyarınca zorunludur. Eğitimi tamamlayan meslek mensupları sınavlara girme hakkı kazanacaklardır. (Eğitim başvurularının en geç 14 Ocak 2011 tarihine kadar TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezine yapılması gerekmektedir Eğitime SMMM ya da YMM ruhsatına sahip, 3568 sayılı Kanunun 5/A-a maddesi kapsamında lisans seviyesinde mezun tüm meslek mensupları katılabilir. ⁵)

S.M.Mali Müşavirler arasında en çok tartışılan konu ise Denetçilik sınavlarına sadece lisans seviyesinde mezun olanların katılabilmesi. Yılardır meslekte standartlaşmayı ve uzmanlaşmayı öngören TÜRMOB yetkilileri lisans mezunu olmayanlara neden S.M.Mali Müşavirlik sınavına alıp ruhsat verdiler neden yeniden, meslektaşlar arasında bir fark yaratılıyor sorusu ise gerçekten düşündürücü. Bu üstatlarımızın sayısıda azımsanamayacak kadar fazladır. Yıllarca muhasebecilik yapmış ama önlisans mezunu olan kişilerin de olduğunu düşünürsek ilerde bu konunun dava konusu olması muhtemel görünüyor. 

TTK değişikliğine sadece S.M.Mali Müşavirlerin değil işletmecilerin penceresinden de bakmak lazım. TTK ‘ya tabi işletmelerde SPK ‘ya tabi işletmeler gibi bağımsız denetimin zorunlu hale gelmesiyle bu firmaların ''hesap verebilir'' olma zorunluluğunun sınırının genişleyeceği aşikardır. Örneğin İşletme mali tabloların internetten yayınlanma mecburiyetleri olacağından İşletme ile ilişki içerisinde olan kişi yada gruplar kolaylıkla şirketi sorgulaya bileceklerdir. Kısaca şirketler şeffaflaşacaklardır.  

Yasalaşmayı bekleyen Türk Ticaret Kanunu (TTK) tasarısının İşletme bilgilerini kullanalar tarafından ve S.M.Mali Müşavirler tarafından ilk başta özlenen ve beklenen bir durum olarak görünse de işletme sahip, ortak ve yöneticileri için şimdiden kaygı konusu oldu. İşletme yetkilileri yeni TTK nın denetleme ile ilgili getireceği yararların yanında piyasalarda yaşanan sıkı rekabet ve düşük kar oranlarıyla ayakta durmaya çalışan işletmeler üzerinde ciddi mali mali yüklere sokmasından endişe duyuyorlar. Şimdiki TTK ile Şirketlerin zorunlu organları arasında sayılan ve konuyla ilgili uzmanlığı bulunması gerekmeyen denetçi vasıtasıyla yapılan denetim, yeni düzenleme ile bağımsız denetim şirketlerine ya da serbest muhasebeci, mali müşavir ve yeminli mali müşavirler tarafından gerçekleştirilecek olması işletme için ek mali külfet ve prosüdür getireceğinden kaynağı az şirketlerin de bu uygulamada yükümlü tutulacak olması önümüzdeki dönemlerde mali sıkıntıların yaşanmaması yada en aza indirgenmesi için yeni TTK geçiş süreci çalışmalarının devlet tarafından istihdam paketi ile tamamlayıcı bir rol oynamasını ve daha önce şirket kurulması vs. gibi işlemlerde yaşanan bürokratik engellerin bu kanunla kaldırılmasını bekliyorlar.           

Sonuç olarak gerek muhasebeciler gerek işletme yöneticileri olarak denetim kavramı özellikle TTK’ya tabi işletmeler için sistem oturana kadar değişik görüş ve yorum getiriyor. Tartışmalar tabiî ki bunlarla sınırlı değil ama en çarpıcı örneklerden olan tek kişi ile kurulması öngörülen AŞ’lere özel bir düzenleme getirilmemesi, özellikle denetçinin TC vatandaşı olması şartının aranmaması denetçinin iflası, mahkumiyeti gibi durumlarda tasarıda yer almamaktadır. Kanunda denetçilerine verilen görevlerden olan şirket kasasının teftişi, tasfiye memurlarına nezaret, genel kurulu toplantıya çağırmak, yönetim kurulu ve genel kurul toplantılarında hazır bulunmak, ortakların şikâyetlerini incelemek, değerlendirmek konuları da tasarıda yer almamaktadır.⁶

   Kaynakça:

¹  İTÜ Muhasebe –Finansman ABD Başkanı Sn. DoçDr.Oktay TAŞ

²  3568 S.Kanun 2.Madde c. Bendi

³  Türkiye Denetim Standartları Ve Kamu Gözetimi Kurumu Kanunu Tasarısın md.2

⁴  01.11.2010 tarih ve 27746 sayılı R.G’de yayımlanan TÜRMOB Bağımsız Denetim Merkezi Kurulmasına İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ

⁵  15.12.2010 tarih ve 27786 sayılı R.G’de yayımlanan Bağımsız Denetim Lisans Eğitim Ve Sınav ilanı

⁶ Av. Ender Dedeağaç Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Hakkında AŞ’lerde Denetim makalesi 

Not: 25.12.2010 tarihinde Antalya S.M.Mali Müşavirler Odası Konferans Salonunda “Denetim” Konulu seminerde verdiği çok değerli bilgilerden dolayı İTÜ Muhasebe –Finansman ABD Başkanı Sn. Doç.Dr.Oktay TAŞ Hocama şahsım ve meslektaşlarım adına teşekkür ederim.  

Murat DEMİRKOL / ANTALYA
TİDE-Türkiye İç Denetim Enstitüsü Üyesi
Sj.Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
demirkolmurat@yahoo.com

Yasal Uyarı

Diğer makaleleri

-Envanter işlemleri

-Denetimin önemi ve denetim türleri