|
YAPI
KOOPERATİFLERİNDE KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ
İÇİN 31.12.2006
TARİHİNE KADAR YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER
I- GENEL OLARAK KOOPERATİFLER
5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun
1.Maddesinde, kazançları bu kanuna göre vergiye tabi
tutulacak mükellefler sayılmıştır. Buna göre, Sermaye
şirketleri, Kooperatifler, İktisadî Kamu Kuruluşları,
Dernek Veya Vakıflara Ait İktisadî İşletmeler ve İş
Ortaklıklarının, gelir vergisinin konusuna giren gelir
unsurları, kurum kazancı sayılıp kurumlar vergisine tabi
tutulmaktadır.
Kanunun 2.Maddesinin 2 numaralı fıkrasında kooperatifler,
yine 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’na veya özel
kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer
nitelikteki yabancı kooperatifler olarak tanımlanmış,
ancak, türleri itibariyle tek tek sayılmamıştır. Bu
bağlamda hangi türde olursa olsun kooperatifler kurumlar
vergisi mükellefi olarak değerlendirilmektedir.
Kurumlar vergisi mükellefiyetine alınan kooperatiflerin
yanında, yabancı kooperatifler de vergi mükellefi olarak
sayılmıştır. Bu durumda, tüketim, üretim, kredi, satış,
yapı ve sair yabancı kooperatiflerin de kurumlar vergisine
tabi tutulması gerekmektedir.
Yabancı bir kuruluşun kooperatif niteliğinde olup olmadığı
Kooperatifler Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre
değerlendirilecektir.
Okul kooperatifleri gibi dernek veya adi şirket
mahiyetinde olanlar bu kanunun uygulanmasında kooperatif
sayılmayacak ve kurumlar vergisi mükellefi de
olmayacaklardır. Okul kooperatiflerinin 1163 Sayılı Kanuna
göre veya derneğe bağlı iktisadî işletme şeklinde
kurulmaları durumunda, hukuki durumlarının gerektirdiği
şekilde kurumlar vergisi mükellefi olarak dikkate
alınacağı tabiidir.
II- KURUMLAR VERGİSİ MUAFİYETİ
5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4. Maddesinde
muafiyetler düzenlenmiştir. 4.Maddenin (k) bendi,
kooperatifler ile ilgili muafiyet hükmünü içermektedir.
Kooperatiflerde üyelerin meslek ve geçimlerine ait
ihtiyaçların, karşılıklı dayanışma ve yardımlaşma ile
sağlanması esastır. Bu ilkeden hareketle, günümüzde
kooperatif görüntüsü altında yürütülen ticari
faaliyetlerin vergilendirme kapsamı dışına çıkmasını
önlemek için kooperatiflere sağlanan muafiyet
sınırlandırılmıştır. Tüketim ve Taşımacılık kooperatifleri
vergilendirme kapsamına alınırken, günümüzde yapı
kooperatifi adı altında faaliyet gösteren ancak, gerçekte
“yap-Sat İnşaat” faaliyetinde bulunarak haksız rekabete ve
vergi kaybına yol açan ve kooperatifçilikten beklenen
sosyal amaçlarla örtüşmeyecek şekilde faaliyet gösteren
oluşumların da vergilendirilmesi amaçlanmıştır.
Yapılan düzenleme ile Tüketim ve Taşımacılık
kooperatifleri dışında kalan diğer kooperatiflerin
muafiyetten yararlanabilmeleri için, ana sözleşmelerinde;
* Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,
* Yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay
verilmemesi,
* Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması,
* Sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hükümlerin
bulunması
Ve mutlak surette bu kayıt ve şartlara uyulması
gerekmektedir.
(yapı kooperatiflerinin kendilerine ait arsalarını kat
karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut
elde etmeleri ortak dışı işlem sayılmaz),
Yapı kooperatiflerine muafiyetten yararlanabilmek için
ayrıca, yukarıda belirtilen şartlara ek olarak aşağıdaki
ilave şartlar getirilmiştir.
** Kuruluşundan inşaatın bitim tarihine kadar yönetim ve
denetim kurullarında, söz konusu inşaat işlerini kısmen
veya tamamen üstlenen gerçek kişilerle tüzel kişi
temsilcilerine veya bunlarla ilişkili olduğu kabul edilen
kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ve işveren
ilişkisi içinde bulunanlara yer vermemesi,
Yani; İnşaat işini kısmen veya tamamen üstlenen gerçek
kişiler ya da şirket ise şirket temsilcileri, bu
sayılanların ortakları, ortakların eşleri, ortakların veya
eşlerinin üst soy-usul- (anne, baba,büyükanne, büyükbabası
veya alt soy-füruu- (oğlu, kızı, torunu) ile üçüncü derece
dahil yansoy hısımları (biri diğerinden gelmeyip de, ortak
bir kökten gelen kişiler arasında, yansoy hısımlığı vardır
medeni kanun md.17/2) ve kayın hısımları (eşlerden biri
ile diğer eşin kan hısımları, aynı tür ve dereceden kayın
hısımları olur medeni kanun md.18) yine bu sayılanlar ile
işçi ve işveren ilişkisi içinde bulunanların Yapı
Kooperatiflerinin Yönetim ve Denetim Kurullarında Yer
Alması Yasaklanmıştır.
** Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel
kişiliği adına tescil edilmiş olması
Gerekmektedir.
III- 31.12.2006 TARİHİNE KADAR YAPILMASI GEREKEN
İŞLEMLER
5520 Sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici
1.Maddesinin 8 numaralı fıkra hükmüne göre; 31.12.2006
tarihine kadar ana sözleşmelerini, yönetim ve denetim
kurullarında görev alacak kişileri yukarıda bahsedilen
kanun hükümlerine uygun hale getirmeyen, yapı ruhsatı ile
arsa tapusunu kooperatif tüzel kişiliği adına tescil
ettirmeyen yapı kooperatiflerinin kurumlar vergisi
muafiyetleri 01.01.2006 tarihi itibariyle sona ermiş
sayılacaktır.
Bu itibarla, yapı kooperatifleri kurumlar vergisi
mükellefi olmak istemiyorlar ise ana sözleşme, yönetim ve
denetim kurullarında görev alan kişiler ile müteahhitler
arasındaki yakınlık durumlarını, arsa tapusu ile yapı
ruhsatının kooperatif adına kayıt ve tescilini vakit
geçirmeden gözden geçirmeleri ve aykırı durumları
31.12.2006 tarihine kadar düzeltmeleri gerekmektedir.
İBRAHİM GÜLER
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
TÜDESK
20 No’lu Komite Üyesi
ibrahim.guler01@hotmail.com
|
