| |
|
Vergi Usul
Kanunu’nun 114.Maddesinin ikinci fıkrasında
düzenlenen ve vergi dairesince matrah takdiri
için takdir komisyonuna başvurulmasının
zamanaşımını durdurması ile ilgili hüküm 08 Ocak
2010 tarih ve 27456 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanan 15.10.2009 tarih, E:2006/124,
K:2009/146 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararı ile
Kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından altı ay
sonra yani 09.07.2010 tarihinden itibaren
yürürlüğe girmek üzere iptal etmiştir.
İptal kararının gerekçeleri özet olarak
aşağıdaki gibidir.
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 114. maddesinin
birinci fıkrasına göre, “vergi alacağının
doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından
başlayarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe
tebliğ edilmeyen vergiler zamanaşımına uğrar”.
Madde metninde, zamanaşımı süresinin
işleyebilmesi için vergi alacağının doğumu esas
alınmış, zamanaşımı süresinin, vergi alacağının
doğduğu yılı takip eden yılın başından itibaren
işlemeye başlayacağı belirtilmiştir.
213 sayılı Yasa’nın 113. maddesinde vergi
borcunu sona erdiren nedenler arasında sayılan
zamanaşımı, “süre geçmesi suretiyle vergi
alacağının kalkması” olarak tanımlanmıştır. Kamu
yararı düşüncesiyle kabul edilen ve vergi
idaresini borçlarını takip etme konusunda
dikkatli olmaya yönelttiği gibi disipline de
eden ve bu anlamda vergi idaresinin etkinliğini
artıran zamanaşımı, mükellefin müracaatı olup
olmadığına bakılmaksızın hüküm ifade etmektedir.
213 sayılı Yasa’daki tarh zamanaşımı süresinin
dolmasıyla vergi idaresinin vergiyi tarh ve
tebliğ etme yetkisi sona ermektedir. Mükellefe
bu süreden sonra vergi ihbarnamesi veya ödeme
emri gönderilemez. Verginin eksik tarh edilmesi
nedeniyle ikmalen tarhiyata gidilebilmesi, usule
aykırılık nedeniyle yargı kararıyla kaldırılan
bir verginin yeniden tarh edilebilmesi
zamanaşımı süresinin dolmamış olmasına bağlıdır.
Zamanaşımı süresinin geçmesiyle artık vergi
incelemesi de yapılamayacaktır.
213 sayılı Yasa’nın zamanaşımı sürelerini
düzenleyen 114. maddesinin ikinci fıkrasına
göre, vergi dairesince matrah takdiri için
takdir komisyonuna başvurulması zamanaşımını
durdurur. Duran zamanaşımı mezkur komisyon
kararının vergi dairesine tevdiini takip eden
günden itibaren işlemeye devam eder
Vergi hukukunda zamanaşımının durması, yasada
sayılan hallerin ortaya çıkması ile zamanaşımı
süresinin işlememesini ifade etmektedir. Vergi
dairesinin matrah takdiri için takdir
komisyonuna başvurması zamanaşımı süresini
durdurmaktadır. Başvuru, takdir komisyonunda
matrah takdiri için kaldığı sürece tarh
zamanaşımı işlememektedir. Duran zamanaşımı
takdir komisyonu kararının vergi idaresine
gelmesini izleyen günden itibaren durduğu yerden
yeniden işlemeye başlamaktadır.
213 sayılı Yasa’da takdir komisyonlarının
çalışma, karara bağlama ve karara bağlanan
takdir kararının vergi dairesine tevdi süresi
konusunda bir hüküm bulunmamaktadır. Madde
metninde başvuru vergi dairesine bırakılmış,
“vergi dairesinin matrah takdiri için” takdir
komisyonuna başvuracağı belirtilmiş ve takdir
komisyonu kararının vergi dairesine tevdii
süresi konusunda açık ve net olarak bir süre
belirlenmemiştir. Bir başka deyişle takdir
komisyonunun matrah tespit ederek buna ilişkin
kararın vergi dairesine gönderilmesinde herhangi
bir süre öngörülmemiştir.
Vergi dairesince takdir komisyonuna başvuru
yapıldıktan sonra matrahın tespiti, buna ilişkin
kararın oluşturulması ve kararın gönderilmesinde
bir süre öngörülmemekte, çalışma süresi tamamen
komisyonun takdirine kalmaktadır. Ancak,
zamanaşımının durmasının süreyle
sınırlandırılmaması, vergi mükellefleri yönünden
uygulamada keyfiliğe, haksızlığa, eşitsizliğe
yol açacak sonuçlar doğurabilecek niteliktedir.
Madde metninde duran zamanaşımının işlemeye
başlaması, ilgili takdir komisyonu kararının
vergi dairesine tevdiine bağlanmıştır. Takdir
komisyonu kararının tevdii, bu komisyonun
çalışma ve kararını oluşturarak tamamlama
süresine bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Bu durum, duran zamanaşımının yeniden işlemeye
başlama süresini, yükümlü yönünden öngörülemez
hale getirmektedir.
Zamanaşımının durma süresinin belirsizliği,
makul ve adil bir sürenin bulunmaması, vergi
dairesince matrah takdiri için başvurunun sırf
zamanaşımını durdurmak için keyfi olarak
kullanılmasında güvence sağlamayacağı gibi
yükümlüye vergi tahsilâtının geciktiği süre
kadar gecikme zammı ve faizi uygulanacak olması
da yükümlünün vergi yükünü artırarak haksız
sonuçlar doğmasına neden olabilir.
Zamanaşımı hükümlerindeki açıklık, sadece
zamanaşımı süresinin, başlangıç ve bitişinin
yasada gösterilmesiyle kendisini göstermez.
Vergilemede hukuksal kararlılığın sağlanması
amacıyla getirilen zamanaşımını durduran
nedenlerle, durma süresinin ve duran
zamanaşımının işlemeye başlama tarihinin de
açık, belirgin, somut ve öngörülebilir olması,
keyfiliğe izin vermemesi yasallık ve hukuk
devleti ilkesinin gereğidir.
Açıklanan nedenlerle VUK’nun 114.Maddesinin
ikinci fıkrası Anayasa’nın 2. maddesine aykırı
bulunarak 09.07.2010 tarihinden itibaren
yürürlüğe girmek üzere oyçokluğu ile iptal
edilmiştir. Maliye Bakanlığı’nın ise 09.07.2010
tarihine kadar iptal edilen madde ile ilgili
olarak yeni bir düzenleme yapması gerekmektedir. |
|
