Madde metninden de anlaşılacğı üzere deprem, sel felaketi ve Maliye bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan mallar nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirimine imkan tanınmaktadır.

            Örneğin; sel felaketi nedeniyle bir şirketin deposunda yer alan malların zayi olması veya Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerde olması şartıyla, yangın nedeniyle malların kullanılamaz duruma gelmesi halinde bu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler indirim konusu yapılabilecektir.

Buna mukabil, Maliye Bakanlığınca yangın sebebiyle mücbir sebep ilân edilmediği sürece, yangın sonucu zayi olan mal nedeniyle yüklenilen KDV’nin indirimi mümkün değildir. Örneğin, ithal edilen malların depolandığı antrepolarda çıkan yangın sonrasında Maliye Bakanlığınca mücbir sebep ilân edilmediği takdirde zayi olan malların ithalinde ödenen KDV’nin indirimi mümkün değildir. www.muhasebenet.net

   113 Seri No’lu KDVGT’nin (E) bölümünde yapılan açıklamalara göre, kullanım süresi geçen veya bir başka biçimde kullanılamayacak hale gelen ve imha edilen mallar, zayi olan mal mahiyetinde olduğundan mükelleflerce bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Bu çerçevede, zayi olan mallara ait yüklenilen ve daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin, imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemine ait (1) No’lu KDV Beyannamesinin “ilave Edilecek KDV” satırına dahil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

            Maliye Bakanlığı 113 Seri No’lu KDVGT’nin yayınlandığı 05.12.2009 tarihine kadar verdiği muktezalarda (özelge); çürüme, bozulma, kullanım süresinin geçmesi, hatalı üretim, hatalı dikim, renk farklılığı, leke, şirket politikası gereği sebeplerle bir daha kullanılma ve/veya satılma imkanı kalmaması nedeniyle “Takdir Komisyonu” gözetiminde imha edilen malların zayi olan mal kapsamında değerlendirilemeyeceği ve bu mallar nedeniyle yüklenilen KDV’lerin indirilebileceği şeklinde idari görüş bildirmiş ve uygulamayı da bu doğrultuda yönlendirmişti. Örneğin; 28.01.2002 tarih ve 52/5201-134/4013 sayılı, 19.11.2004 tarih ve 54409 sayılı, 31.10.2007 tarih ve 96771 sayılı özelgeleri. (1)  www.muhasebenet.net

            Ancak; Maliye Bakanlığı, 113 Seri No’lu KDVGT’de, daha önce sürekli olarak özelgelerde bildirdiği görüşünden vazgeçerek, kullanım süresi geçen veya diğer nedenlerle kullanılamayacak hale gelen malların takdir komisyonu kararıyla imha edilmesi halinde, bu malların zayi olan mal kapsamında değerlendirileceğini ve bunlarla ilgili olarak yüklenilen KDV’lerin indirilemeyeceğini belirtmiştir.

            23.06.2010 tarih ve KDV-57/2010-5 Sayılı Katma Değer Vergisi Sirkülerinde ise 113 Seri No’lu KDVGT’e atıfta bulunularak yapılan düzenlemelere açıklık getirilmiştir.

Bu açıklamalara göre;     

            Malların Zayi Olması Sonucu Meydana Gelen Kayıplar:          

- İmalatta kullanılmak için alınan ancak, eskime,bozulma,çürüme,çatlama vb. nedenlerle imalatta veya ambalajlamada kullanılamayan hammadde ve malzeme ile ambalaj maddeleri,

            - Çeşitli nedenlerle tekrar satılması mümkün olmayan ve imha edilen bisküvi, çikolata,konserve gibi gıda ürünleri, www.muhasebenet.net

            - Kullanımı yasaklanan, imha edilen,miadı dolan,hasar gören,kullanılamaz hale gelen ilaçlar,

            - Hatalı dikim, renk farklılığı, leke ve benzeri nedenlerle ya da şirket politikası gereği satışı mümkün olmadığından imha edilen mallar, www.muhasebenet.net

            - Kullanım ömrünü tamamladığı için imha edilen araç lastikleri,

            İçin yüklenilen KDV’ler indirilemiyecektir.

            Malların Değerinin Düşmesi Sonucu Meydana Gelen Kayıplar:

            Malların tamamen yok olmamasına karşılık, değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malların zayi olmadığı kabul edilecektir. Bu nedenle, bu durumda düşük bedelle veya zararına mal satışı sözkonusu olacağından bu malların iktisabında yüklenilen KDV’nin indiriminde bir düzeltme yapılmayacaktır. Örneğin; üretim esnasında renginde problem olan giyeceklerin, yangın sonucu tamamen yok olmayan ve ekonomik değeri olan yedek parça ve malzemelerin daha düşük bir fiyatla satılması halinde yüklenilen KDV’lerde bir düzeltme yapılmayacaktır. 

Fire Sonucu Meydana Gelen Kayıplar:

            Fire, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel kayıp olarak tanımlandığından, imalat sırasında veya sonrasında meydana gelen firelerin zayi olan mal kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla yüklenilen KDV’lerin düzeltilmesine de gerek yoktur.

            Örneğin;

            - Akaryakıt depolarında ilgili kuruluşlar tarafından belirlenen oranlar dahilindeki kayıplar,

            - Balık çiftliklerinde, balık üretim ve besleme firesi olarak oluşan balık ölümleri,

            - Tavuk çiftliklerinde, üretimin doğal sonucu oluşan kayıplar,

            - Hazır giyim eşyası dikiminde veya ayakkabı yapımında üretim sürecinde kesme,biçme,dikme gibi işlemlerin doğal sonucu olarak ortaya çıkan kayıplar,

            Fire olarak değerlendirilecek olup, bunlara ilişkin yüklenilen KDV’ler indirilecektir. KDV’de bir düzeltme yapılmayacaktır. 

Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde gider olarak  kabul edilmemesi halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV’ler indirilemez. İndirilmişse düzeltilmesi icap eder.  

Netice İtibariyle;

            Maliye Bakanlığı, kullanım süresinin dolması veya başka nedenlerle kullanılamayacak hale gelen ve takdir komisyonu kararıyla imha edilen malların zayi olan mal kapsamında değerlendirilemeyeceği ve bu nedenle de KDV’lerinin indirilebileceğine ilişkin görüşünden vaz geçerek 113 Seri No’lu KDVGT’de bu görüşünün tam aksi yönde düzenleme yapmış ve kullanım süresinin geçmesi veya başka sebeplerle kullanılamayacak hale gelmesi nedeniyle takdir komisyonu kararıyla imha edilen malları zayi olan mal kapsamına almış bulunmaktadır. Maliye Bakanlığının sözkonusu Genel Tebliğ ile yaptığı bu düzenleme KDVK’nun 30/c maddesinin gerekçesine de uygun değildir.   

Öte yandan, zayi olan mallarda daha önce indirilen ancak sonradan indirilemeyecek hale gelen KDV’lerin, indirilemeyecek hale geldiği dönemde (1) No’lu KDV Beyannamesinin “İlave Edilecek KDV” satırına yazılarak indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

 (1) Prof.Dr. Şükrü KIZILOT, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Uygulaması, 5. Baskı, Ankara 2010, sh:1296 v.d.

(2) 113 Seri No’lu KDVGT

(3) 23.06.2010 tarih ve KDV-57/2010-5 sayılı KDV sirküleri

SMMM İbrahim GÜLER
Adana SMMM Odası Vergi Mevzuatı
İnceleme Komisyonu Başkanı

02.02.2011

-Diğer makaleleri

-Kesin Mizan Bildirimi

-Satıcısı naylon faturadan incelenen alıcının durumu