|
DÖNEM SONLARINDA ENVANTER İŞLEMLERİNİN
ÖNEMİ
Bildiğimiz gibi
Ülkemizde uyguladığımız vergi sisteminde beyan esası
getirilmiş ve mükellefin beyanı esas tutulmuştur. Bu
beyan esasının doğal bir sonucu olarak ta mükellefin
verdiği beyan ile yaptığı işlemlerin birbirine
paralellik göstermesi ve dolayısıyla birbiri arasında
bir uyum olması gerekmektedir.
İşletmeler hesap dönemi sonlarında envanter çalışmaları
yapmak zorundadırlar. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu 186.
maddesinde envanter çıkarmak şu şekilde tanımlanmıştır ;
“Envanter çıkarmak bilanço günündeki mevcutları,
alacakları ve borçları saymak ölçmek tartmak ve
değerlemek suretiyle kesin bir şekilde müfredatlı olarak
tespit etmektir.
Şu kadar ki, ticari teamüle göre tartılması, sayılması
ve ölçülmesi mümkün olmayan malların değeri tahminen
tespit olunur.
Mevcutlar, alacaklar ve borçlar, işletmeye dahil
iktisadi kıymetleri ifade eder.” Şeklinde açıklanmıştır.
Buradan da anladığımız gibi her işletme yıl sonlarında
envanter çalışması yapmak zorundadır. Bu madde hükmü
genel bir hüküm olup envanter işlemine yine V.U.K 190.
maddesinde küçük bir istisna getirilmiş ve büyük
mağazalar ve eczanelere envanterlerini üç yılda bir
çıkartma imkanı getirmiştir. Burada büyük mağazalar diye
tabir edilen ve işyerleri çok çeşitli ve büyük çapta
perakende satış yapan işletmeler kast edilmektedir.
Özellikle etrafımızda yer alan büyük marketler buna
örnek olarak verilebilmektedir.
www.muhasebenet.net
Envanter işlemleri yılda bir defa yapılabileceği gibi,
üç aylık geçici vergi dönemlerinde de yapılacağı hükme
bağlanmış fakat filli envanter yapılıp yapılmamasını
öngörse de bu dönemlerde yapılan işlemlerde hukuken hata
payının kabullenilebilmesi için yıl sonu yapılan
envanter işlemlerinin önemi daha da artmaktadır.
Envanter çıkarmak işlemi Türk Ticaret Kanununda da
düzenlenmiş olup Vergi Usul Kanununda yapılan tanımın
aynısı burada da geçerli olmuştur. Envanter işlemleri
yapılırken başlıca şu işlemler üzerinde durulur;
• Değersiz alacaklar
• Şüpheli alacaklar
• Vazgeçilen alacaklar
• Sayım noksan ve fazlaları
• Stok sayımları
• Kasa sayım farkları
• Demirbaş sayım farkları
• Aynı zamanda yabancı paralarla yapılan işlemlere ait
kur değerlemeleri dikkate alınır.
İşletmeler hesap dönemi içinde bir çok işlem
yapmaktadırlar. Mal alışları, mal satışları banka
işlemleri yurt içinde ve yurt dışında bir çok işlem.
İşte bu işlemler sonunda bir takım sonuçlar elde
edilmektedir. Bunlar işletmenin dönem sonundaki durumunu
yansıtmakta olup 3. kişilere karşı bilgi verilmesi
amacıyla sunulmaktadır. Envanter işlemlerinde işletmeler
her türlü varlıklarını ve değerlemeye tabi tutup mali
tablolarını bu bulunan değerler çerçevesinde
düzenlemeleri gerekmektedir. Envanter işlemlerinde
işletmenin kasa hesabından başlayıp her türlü hesabı tek
tek gözden geçirilmeli varsa farkların belirlenmesi ve
aksaklıkların giderilmesi gerekmektedir. Zaten envanter
işlemi de farkların tespit edilmesi ve fark hesaplarıyla
bunların giderilmesidir. Uygulamada envanter işlemi
dediğimizde genellikle herkesin aklına stokların sayımı
gelmektedir. Halbuki yukarıda yazdıklarımızdan da
anlaşılacağı üzere envanter işlemleri işletmenin tek bir
işlemini ( stoklarını) değil bir bütününü kapsamaktadır.
Yalnız bazı durumlarda stok sayımı Maliye Bakanlığının
yetkisiyle bir yıldan fazla sürelerde olabilmektedir.
Yukarıda da dediğimiz gibi V.U.K 190. maddesi hükmüne
göre eczanelere ve mal sirkülasyonu fazla olan
işletmelere üç yılda bir yapılabilmesi imkanı
getirilmiştir. Böyle bir uygulama getirilmesinin sebebi
her yıl envanter çıkarmanın mal sirkülasyonu fazla olan
işletmelere bir takım kolaylıklar sağlanmasıdır.
Envanter işlemlerinin çıkarılıp dönem sonu itibariyle
envanter defterine kaydedilmesi şarttır. Kaydedilmemesi
durumunda kişiler cezai yaptırımlarla karşı karşıya
kalmaktadırlar.
Sonuç olarak envanter işlemlerinin sadece stok sayımı
olarak değerlendirilmemesi ve işletmenin elinde bulunan
varlıklarının hepsinin değerlemeye tabi tutularak
bilanço gününde gerçek rakamları ile gösterilmesi
gerekmektedir.
AYTAÇ ACARDAĞ
Lüleburgaz Hürfikir Gazetesi
Ekonomi Yazarı /
Kırklareli
aytacacardag@hotmail.com
31.12.2008
-Yazarın diğer makaleleri;
-VUK Açısından defterler ve tasdik zamanları
-Geç
verilen beyannamelere kesilen cezalar
-İndirilemeyen KDV'nin gider yazılması
-İş
sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenlerle derhal
feshi
-VERGİ
USUL KANUNUNDA BİLGİ VERME
-VERGİYİ
DOĞURAN OLAY
-ÇALIŞMA
YAŞAMINDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÖNEMİ
-Sponsorluk
Harcamaları
-İSKONTOLARIN KDV AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
|
