I – GİRİŞ 2008 yılında uygulanmaya başlanan asgari geçim indirimi uygulaması halen devam etmektedir. Asgari geçim indirimi,asgari ücret baz alınarak hesaplanan işverenlerin ücretlilere (çalışanlara) ödeyeceği sabit tutarlı ödemeleri ifade eder. 2012 yılının gelmesiyle birlikte asgari ücretteki artış asgari geçim indiriminin de artmasına sebep olmaktadır. 2012 yılında asgari geçim indirim uygulaması aşağıda belirtildiği gibi uygulanacaktır.
II – YASAL DÜZENLEME
Gelir Vergisi Kanununun 32.Maddesinde “Ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesimindeki çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının ( 886,50 TL ) mükellefin kendisi için % 50 si, Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10 u, Çocuklarının her biri için ayrı ayrı olmak üzere; İlk iki çocuk için % 7,5, diğer çocuklar için % 5’dir. Gelirin kısmi döneme ait olması halinde ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır.”denilmektedir.
Asgari geçim indirimi bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103. maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın ( % 15 ) çarpılmasıyla bulunan tutarın hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz ifadesi geçmektedir.
III – UYGULAMA
ÖRNEK 1 )
Eser Demir Çelik Ltd.Şti.’nde ücretli olarak çalışan Bekir GÜMÜŞ 1.500 TL brüt ücretle çalışmaktadır. Bekir Gümüş evli, eşi çalışmakta olup bakmakla yükümlü olduğu 2 çocuğu bulunmaktadır. Buna göre hesaplanacak asgari geçim indirimi tutarı :
G.V. MATRAHI = 886,50 TL * 0,15 = 132,98 TL
ASG. GEÇİM İND. = 132,98 TL * 0,65 = 86,43 TL olacaktır.
Çalışanın brüt ücreti 1.500 TL olmasına karşın asgari geçim indirimi tutarı asgari ücretle sınırlandırıldığından hesaplama asgari ücret (886,50 TL) üzerinden yapılacaktır. İşçi için hesaplanacak gelir vergisi ise, %15 ssk işçi payını çıkardıktan sonra %15 gelir vergisini hesaplamak suretiyle 1.500,00*0,85=1275,00*0,15=191,25 TL şeklinde olacaktır. İşveren tarafından işçi üzerinden kesinti yapılarak hazineye aktarılacak tutar ise 191,25 TL – 86,43 = 104,82 TL olacaktır. www.muhasebenet.net
ÖRNEK 2 )
Medeni durumu bekâr olan Olcay KARAKUŞ Anadolu Mobilya Ltd.Şti.’nde ücretli olarak 19.10.2011* tarihinde brüt asgari ücretle ( 940,50 TL ) işe başlamıştır. Buna göre hesaplanacak asgari geçim indirimi tutarı :
Aylık Çalışma Günü : 31 – Çalışılmayan gün sayısı : 31 – 18 = 13 gün
Günlük Kazanç : 940,50 TL / 30 gün = 31,35 TL
Aylık Kazanç : 31,35 TL * 13 gün = 407,55 TL
GELİR VERGİSİ = 407,55 TL * 0,15 = 61,13 TL
ASG. GEÇİM İND. = 132,98 TL * 0,50 = 66,49 TL olsa bile işçi ancak hesaplanan gelir vergisinin tamamını alabilecek ( 61,13 TL ) mahsup edilecek fazla kısmı iade olarak alamayacaktır. Dolayısıyla bu durumda hazineye aktarılacak bir meblağ da söz konusu olmayacaktır. www.muhasebenet.net
2012 YILI ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ TABLOSU
| ÇALIŞAN İŞÇİNİN |
| MEDENİ DURUMU | EŞ ÇALIŞIYOR | ÇOCUK SAYISI | ORAN | G.V. MATRAHI | GELİR VERGİSİ | AGİ TUTARI |
| BEKÂR | - | 0 | 50,00% | 753,53 | 113,03 | 66,49 |
| | | | | | | |
| EVLİ | EVET | 0 | 50,00% | 753,53 | 113,03 | 66,49 |
| EVLİ | EVET | 1 | 57,50% | 753,53 | 113,03 | 76,46 |
| EVLİ | EVET | 2 | 65,00% | 753,53 | 113,03 | 86,43 |
| EVLİ | EVET | 3 | 70,00% | 753,53 | 113,03 | 93,08 |
| EVLİ | EVET | 4 | 75,00% | 753,53 | 113,03 | 99,73 |
| | | | | | | |
| EVLİ | HAYIR | 0 | 60,00% | 753,53 | 113,03 | 79,79 |
| EVLİ | HAYIR | 1 | 67,50% | 753,53 | 113,03 | 89,76 |
| EVLİ | HAYIR | 2 | 75,00% | 753,53 | 113,03 | 99,73 |
| EVLİ | HAYIR | 3 | 80,00% | 753,53 | 113,03 | 106,38 |
| EVLİ | HAYIR | 4 | 85,00% | 753,53 | 113,03 | 113,03 |
IV- SONUÇ
2006 yılında son bulan vergi iadesi sistemiyle uygulamada ücretlinin reel harcamalarıyla mütenasip olmayan belge ibrazları sistemin aslında amacına tam anlamıyla ulaşılamamasının bir göstergesi idi. Bununla birlikte asgari geçim indirimi tüketicilerin fiş ve fatura alma alışkanlıklarının da kaybolma riskini taşıdığı da madalyonun diğer yüzü. 2007 yılında verilen boşluktan sonra 2008 yılında asgari geçim indirimi uygulamasının daha uygulanabilir olduğunu söyleyebiliriz. Firmaların personel departmanları ile meslek mensuplarının sigortalı işçilere durumu izah ederek 265 seri no’lu gvk tebliğ ekinde bulunan aile bildirim formları ve taahhütnameleri imzalatmaları ile medeni durumu ve çocuk sayısındaki değişiklikler karşısındaki hesaplama farklarından doğacak sorumluluklarda işçi üzerinde bırakılmış olacaktır. Günümüzde VEDOP-3 sistemini kullanan gelir idaresinin vergi denetimlerini daha çağdaş ve pratik bir şekilde kullanabiliyor olması asgari geçim indirimi denetimini de önümüzdeki dönemlerde beraberinde getirebilir.
* 2012 yılının ikinci yarısında asgari ücret 940,50 TL’ye yükselecek olmasına rağmen kanun koyucu Gelir Vergisi Kanununun 32.Maddesinde “Ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan asgari ücret” ifadesini kullandığından tüm yıl boyunca yılın ilk yarısında geçerli olan 886,50 TL brüt asgari ücret baz alınacaktır.
İLKER AKTAŞ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ilkeraktas217@hotmail.com
KAYNAK
* 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
* 5615 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
* 265 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği
