| |
TÜRK PARASI KIYMETİNİ
KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARAR'A İLİŞKİN TEBLİĞ
TEBLİĞ NO:
91-32/5
R.Gazete No : 20907 R.G.Tarihi : 20.6.1991
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Esaslar
Madde 1- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar gereğince
tesbiti Bakanlığa bırakılan konularda ve diğer hususlarda uyulması gereken
usule ve esasa ilişkin hükümler bu Tebliğ'de açıklanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Parası, Döviz ile Kıymetli Maden, Taş ve Eşyalara İlişkin Hükümler
Türk Parası ve Döviz
Madde 2- Merkez Bankası Türk parasının değerini piyasa şartlarına göre
belirleyebilmek için gerekli önlemleri alır.
Merkez Bankası ve bankalar uluslararası piyasalarda döviz ve Türk parası ile
ilgili işlemleri yapabilir ve gerektiğinde Türk Lirası banknotları ihraç
edebilirler.
Madde 3- Konvertibl ve konvertibl olmayan dövizler Merkez Bankası'nca tespit
edilir.
Madde 4- Vadeli döviz alım-satım işlemlerine ilişkin esaslar Merkez
Bankası'nca belirlenir.
Madde 5- Bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseseler ve PTT,
a) Kendilerine ibraz edilen dövizi natık çekler karşılığında bankacılık
teamüllerine uygun olarak kısmen Türk parası ve kısmen efektif veya tamamen
efektif ödemesinde bulunabilirler.
b) Efektif veya dövizi natık çekleri bankacılık teamüllerine uygun olarak
aynı ve ayrı cins efektiflerle değiştirebilirler. Bankalar, özel finans
kurumları ve PTT bunları döviz olarak da yurt dışına havale edebilirler.
c) Efektifleri daha küçük veya daha büyük kupürlerle değiştirebilirler.
Madde 6- Bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseseler ve PTT,
iştiraya aldıkları muhabirlerince veya diğer yabancı bankalarca veyahut çek
düzenlemeye yetkili kuruluşlarca düzenlenmiş çekler ile seyahat çeklerinin
tutarlarını teşkil eden dövizlerin yurda getirilmesini temin etmekle
yükümlüdürler. İştira edilmeyerek tahsile alınan çeklerin tahsil
edilmemesinden doğan sorumluluk ilgililere aittir.
Madde 7- Bankaların, özel finans kurumlarının, yetkili müesseselerin ve
PTT'nin döviz mevcutlarının Merkez Bankası'na devrine ilişkin oran ve
esaslar ile bankalar ve özel finans kurumlarının taahhütleri dikkate
alınarak nezdlerinde bulundurabilecekleri döviz mevcutlarının tesbitine
ilişkin usuller Merkez Bankası'nca belirlenir.
Kıymetli Maden ve Taşlar
Madde 8- Türkiye'de yerleşik kişiler, yurt dışına ihraç etmek üzere imal
ettikleri veya ettirdikleri kıymetli maden ve taşlardan mamul kıymetli
eşyaların üzerine markaları ile mamulün ayarını gösteren bir damgayı basmak
ve kıymetli eşyaya ilişkin sertifikayı düzenlemek zorundadırlar. Ancak,
ithalatçı firmaların yazılı taleplerinin bulunması halinde mamulün markasını
gösteren damganın basılması zorunlu değildir. Kıymetli maden ve taşlardan
mamul eşyaların ihracında Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nden
ekspertiz raporu alınabilir.
İşlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşların geçici ithali ile
işlendikten sonra mamul veya yarı mamul kıymetli eşya ve taş halinde
ihracında, kıymetli eşya yapımında kullanılmak üzere gelen işlenmiş veya
işlenmemiş kıymetli maden ve taşlar ilgililerin talebi üzerine Gümrük
idareleri tarafından yalnızca Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü
veya emrine teslim edilir. Bu şekilde yapılan geçici ithalde, ekspertize,
ihraç izin belgesi ve ihracat işlemine, ihracat karşılığı gelen kıymetli
maden ve taşların teslimine, geçici ithale, fire ve işçilik bedelleri ile
sair hususlara ilişkin ayrıntılar Müsteşarlığın uygun görüşü alınarak
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nce belirlenir. Gümrük idareleri,
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'nce düzenlenen ihraç izinlerine
dayanarak yaptıkları çıkış işlemlerinde gümrük çıkış beyannamesi ile ihraç
izninin onaylı birer örneğini ihracatçıya verir, diğer örneğini ise Darphane
ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü'ne gönderirler.
Ziynet ve süs eşyası dışındaki işlenmiş altının geçici ihracı gümrük
idarelerine başvurmak suretiyle gerçekleştirilir. Ziynet ve süs eşyası
dışındaki işlenmiş altının geçici ihracı karşılığında işlenmemiş altın ithal
talepleri, geçici ihracat yapılan yurt dışındaki ilgili rafineri veya
kuruluşun belgesine istinaden gümrük idarelerince sonuçlandırılır.
Geçici olarak ihraç edilen ziynet ve süs eşyası dışındaki işlenmiş altının
ihraç tarihinden itibaren 180 (yüzseksen) gün içinde işlenmemiş altın olarak
ithal edilmemesi halinde bedelinin genel esaslar dahilinde yurda getirilmesi
zorunludur.
Gümrük idareleri geçici ihraç ve ithal işlemlerine ilişkin belgelerin birer
örneğini ilgili Kambiyo Müdürlüğüne intikal ettirirler.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yetkili Müesseseler
Madde 9
Madde 10
Madde 11
Madde 12
Madde 13
Madde 14
Yukarıda yer alan maddeler 10.09.1993 tarih, 21694 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan 93-32/10 sayılı Tebliğ ile yürürlükten kaldırılmıştır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İhracata İlişkin Hükümler
İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi
Madde 15-
a) Türkiye'den ihracat, İhracat Rejimi Karar ve Yönetmelikleri ile Türk
Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kararlar ve bu kararlara ilişkin tebliğler
ve talimatlar ile bankacılık teamüllerine göre yürütülür.
b) İhracat bedelleri, peşin ödeme, akreditifli ödeme, vesaik mukabili ödeme,
mal mukabili ödeme ve kabul kredili ödeme şekillerinden birine göre yurda
getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılır. Alıcıdan temin
edilen prefinansman peşin döviz hükmünde olup, döviz alışı peşin döviz
olarak yapılır.
c) İhracatta ödeme şekilleri ile transit ticarete ilişkin usul ve esaslar
Merkez Bankası'nca belirlenir.
d) İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda
getirilmesi esas olup, Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında
döviz getirilmesi mümkündür.
e) İşlenmemiş altın ihracatında ihracat bedellerinin yurda getirilmesi
yükümlülüğü aranmaz.
f) İhracat bedeli ile transit ticarette satış bedelinin yolcu beraberinde
efektif olarak yurda getirilmesi halinde gümrük idarelerine beyan edilmesi
esastır.
Ancak,
-Türkiye'de İkamet Etmeyenlere Özel Fatura ile Yapılan Satış Bedelini,
-Yabancı taşıtlar ile yabancı ülkelere sefer yapan yerli taşıtlara verilen
yağ, yakıt, temizlik maddeleri ve kumanya bedellerini
oluşturan efektiflerde beyan yükümlülüğü aranmaz.
g) Irak'a gerçekleştirilen ve tutarı 50.000,- ABD Doları veya eşitine kadar
olan ihracat veya transit ticarete ilişkin mal bedellerini oluşturan
efektiflerde 30.06.2005 tarihine kadar beyan yükümlülüğü aranmaz.
Vesaikin İbrazı
Madde 16- Yürürlükten kaldırıldı.
Peşin Döviz
Madde 17- Peşin döviz karşılığında ihracatın 18 ay içinde gerçekleştirilmesi
zorunludur. Ancak, gemi inşa ve ihraç (hazır gemi hariç) bedeli olan peşin
dövizlerde bu süre 24 aydır. Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi, Resim ve
Harç İstisna Belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler
ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin
dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadardır.
İade edilen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilemeyen peşin dövizler
prefinansman hükümlerine tabi olur. Prefinansman hükümlerine tabi hale gelen
peşin dövizlerin, ihracat taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri
çerçevesinde uzatılması halinde, alıcının muvafakat etmesi kaydıyla kullanım
süreleri de verilen ek süre kadar uzatılmış sayılır.
Özelliği Olan İhracat
Madde 18-
a) Yurtdışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracat ile kitap, gazete,
mecmua, pul ihracında bedellerinin 365 gün içinde,
b) Konsinye veya müşterek hesap yoluyla yapılacak ihracatta kesin satışını,
Uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere
gönderilen malların bedellerinin gönderildikleri fuar, sergi veya haftanın
bitimini,
Serbest bölgelere veya gümrüksüz antrepolara yapılacak ihracatta mal
bedelinin fiili ihracını,
müteakip 180 gün içinde,
yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması
zorunludur.
Ticari geçici ihracata ait hesaplar bankalar veya özel finans kurumlarınca
mukabil ithalata ait ithal belgelerine istinaden kapatılır. Yurt dışına
ticari geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda
getirilmemesi halinde, bedellerinin süre bitiminden itibaren 90 gün içinde
yurda getirilerek bir banka veya özel finans kurumuna satılması zorunludur.
Madde 19- Konsinyasyon veya müşterek hesap yoluyla yapılan ihracatta,
ihracatcılar, ihraç edilen malların kesin satışını müteakip;
1- Satış fiyatı, satılan miktar ve satış bedelini,
2- Depolama, bakım, fümügasyon, muhafaza ve satış masrafları ile satışa ait
diğer masrafları (ambalaj malzemesi bedelleri dahil),
3- Varsa fire miktarını,
4- Satış komisyonlarının oran ve tutarını,
gösterir konsiyatörler tarafından düzenlenmiş kesin satış faturaları ile
döviz alım belgelerini gümrük çıkış beyannamesinde beyan edilen ihracata
aracılık edecek banka veya özel finans kurumlarına ibraz ederek hesaplarını
kapatmak zorundadırlar.
Kredili veya Kiralama Yoluyla Yapılan İhracat
Madde 20- Yürürlükteki İhracat Rejimi ve Finansal Kiralama (leasing)
Mevzuatı çerçevesinde yapılan kredili veya kiralama yoluyla yapılan
ihracatta, ihracat bedelinin kredili satış veya kiralama sözleşmelerinde
belirtilen süreleri izleyen 30 gün içinde yurda getirilerek bankalar veya
özel finans kurumlarına satılması zorunludur. İhracat bedelinin tahsiline
ilişkin usul ve esaslar Merkez Bankası'nca belirlenir.
İhracatçıların Sorumluluğu
Madde 21- İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek,
bankalar ve özel finans kurumlarına satılmasından ve ihracat hesabının
süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur.
Alacak hakkının satın alınması suretiyle ticari riskin faktör kuruluşlarınca
üstlenilmesi halinde, ihracat bedelinin üstlenilen risk oranında yurda
getirilmesinden bu kuruluşlar sorumludur.
İhracata aracılık eden, ihracat bedelleri hesaplarına geçen ve gümrük
idarelerince kendilerine gümrük beyannameleri gönderilen bankalar ve özel
finans kurumları, ihracat bedellerinin yurda getirilmesini ve satışının
yapılmasını izlemekle yükümlüdürler.
Ek Süre ve Mücbir Sebep Halleri
Madde 22- İhracat bedelinin süresi içerisinde yurda getirilmesi ve bir
bankaya veya özel finans kurumuna satılmasına engel olan ve aşağıda
belirtilen mücbir sebep hallerinde mücbir sebebin devamı müddetince ilgili
Kambiyo Müdürlüğünce ihracatçıya 3'er aylık dönemler itibariyle ek süre
verilir.
Aşağıda belirtilen mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumların
varlığı halinde, ihracat bedelinin yurda getirilmesine ilişkin ek süre
talepleri Müsteşarlıkca incelenip sonuçlandırılır,
Mücbir sebep kabul edilebilecek haller:
i) İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası, ithalatçı firmanın
konkordato ilan etmesi ve şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,
ii) Grev, lokavt, avarya hali,
iii) İthalatçı memleket resmi makamlarının karar ve işlemleri dolayısıyla
ihracat bedellerinin gelmemesi,
iv) Tabii afet, harp ve abluka hali,
v) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
vi) İhtilaf nedeniyle dava açılması veya tahkime başvurulması.
Mücbir sebep hallerinin tevsiki
(i) ve (vi) halinin yetkili mercilerden, (ii) ve (iv) halinin ithalatçının
bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş
olmak kaydıyla alıcı veya ithalatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii)
halinin ithalatcının bulunduğu memleketin resmi makamlarından, (v) halinin
ise sigorta şirketlerinden, uluslararası gözetim şirketlerinden veya ilgili
ülke resmi makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurtdışından temin edilecek
belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku
Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik
Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması
gerekir.
Terkin
Madde 23- Her bir ihracat partisindeki;
a) Haklı ve mücbir sebeplerin varlığı aranmaksızın, 50.000 ABD Doları veya
eşitine kadar noksanlıklarda aracı banka veya özel finans kurumlarınca,
b) Tebliğin 22 nci maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde
bulundurulmak suretiyle 100.000 ABD Doları veya eşitine kadar noksanlıklarda
Kambiyo Müdürlüklerince,
c) İlgili ihracatçının bir önceki takvim yılında veya cari yılda getirdiği
döviz tutarının yüzde birine kadar noksanlıklarda mücbir sebeplerin varlığı
aranmaksızın Kambiyo Müdürlüklerince,
ihracat hesapları kapatılır.
Bunun dışında kalan ihracat taahhüt hesabının kapatılmasına ilişkin terkin
talepleri, Tebliğin 22 nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı
durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Müsteşarlıkça incelenip
sonuçlandırılır.
İhracat Bedelinden İndirimler
Madde 24- a) İhracatla ilgili navlun, sigorta primi, komisyon, ardiye,
depolama, antrepo, gümrük resmi, harç ve faktoring masrafları ile
uluslararası para piyasalarında geçerli faiz oranlarını geçmemek üzere
iskonto giderleri gibi masraflar için yapılacak indirimler ile konsinyasyon
veya müşterek hesap yoluyla ihraç edilen mallarla ilgili nakil, muhafaza,
bakım ve fümügasyon, rafa, satış ve benzeri masrafların,
b) Ticari teamüllerin gereği olarak satış akdinde veya akreditiflerde ayrıca
varış yerinde tartı ve analiz yapılması şartı bulunuyorsa, tartı ve analiz
sonucunda tespit edilen vezin noksanlığı veya kalite farkı ile ekspertiz ve
tahkim ücretleri ve rafa (maniplasyon) masraflarının (hariçteki gözetme
şirketleri ücretleri dahil),
mal bedelinden mahsubu veya görünmeyen işlemlere ilişkin hükümler
çerçevesinde döviz transferi talepleri bankalar veya özel finans
kurumlarınca incelenip sonuçlandırılır.
c) Fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilen ihracat
bedelleri, bağlı muamele hükümleri saklı kalmak kaydıyla, ihracatçının
ithalat bedelleri ve görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ile mahsup
edilebilir.
Dışticaret mevzuatı hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve
ithalinde, tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda
getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin
mahsubu mümkündür.
Bunun dışında kalan talepler Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır.
İhracat bedellerinden mahsuba izin verilen hallerde, ihracat bedelleri
süresi içinde yurda getirilmiş sayılır. Mahsuba tabi tutulan kısım için
mahsup tarihinde geçerli döviz alış kuru üzerinden döviz alım ve satım
belgeleri düzenlenir.
Hesap Kapatma ve İhbar
Madde 25- Genel olarak yurtdışına ticari amaçla mal ihracında, bedelleri
yurda getirilme süresi içinde gelen ihracat ile ilgili hesaplar aracı
bankalar veya özel finans kurumlarınca kapatılır.
Süresi içinde kapatılmayan hesaplar aracı bankalar veya özel finans
kurumlarınca on işgünü içinde muamelenin safhalarını belirten taahhütlü bir
mektup göndermek veya makbuz mukabili teslim etmek suretiyle ilgili Kambiyo
Müdürlüğüne ihbar edilir.
Kambiyo Müdürlüklerince, ihbarı müteakip 20 iş günü içinde ilgililere
ihracat hesaplarının kapatılmasını teminen 90 gün süreli ihtarname
gönderilir. Bu süre içinde hesapların kapatılması veya mücbir sebep halinin
belgelenmesi gereklidir.
Kur Farkı Devri
Madde 26- Yürürlükten kaldırıldı.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İthalata İlişkin Hükümler
İthalat Bedellerinin Ödenmesi
Madde 27- İthalat bedelleri, bankalar ve özel finans kurumlarının kendi
kaynaklarından veya döviz tevdiat hesaplarından bankacılık teamüllerine ve
alıcı ile satıcı arasındaki sözleşmelere uygun şekilde Türk Parası veya
döviz olarak ödenir.
Bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalat hükümleri saklıdır.
İthalatta ödeme şekillerine ilişkin esas ve usuller Merkez Bankasınca
belirlenir.
İstisnai İthalat
Madde 28- Geçici olarak veya muafen yurda girmiş bulunan vasıta, mal ve
eşyaların;
1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun'a muhalefetten yurt
içinde kaçak zannıyla yakalanan ve mahkemelerce gümrük mevzuatı dahilinde
iadesine hükmolunan vasıta, mal ve eşyaların,
İstisnai olarak ithaline, Toplu Konut Fonu'na CIF bedellerinin % 100'üne
kadar ek prim tahsili suretiyle Müsteşarlıkca izin verilebilir.
Hesap Kapatma
Madde 29- Bedeli fiili ithalden önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen
ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinde
kapatılması zorunludur.
Mal bedelinin fiili ithalden sonra ödendiği ithalatta ithalat taahhüt
hesaplarının takibi yapılmaz.
Dışticaret mevzuatı çerçevesinde bağlı muamele yoluyla yapılacak ithalatta,
verilecek süre (ek süreler dahil) sonundan itibaren 90 gün içinde hesabın
kapatılması zorunludur.
Hesap Kapatmayanlar Hakkında Yapılacak İşlem
Madde 30- Bedeli fiili ithalden önce ödenen ya da ödeneceği taahhüt edilen
ithalata ilişkin hesapların ödeme tarihini izleyen 180 gün içinde
kapatılmaması halinde, aracı banka ve özel finans kurumlarınca 10 işgünü
içinde ilgili Kambiyo Müdürlüğüne ihbarda bulunulur.
Kambiyo Müdürlüklerince ilgililere tanınan 90 günlük ihtar süresi içinde
ithalat hesabının kapatılması veya 32 nci maddede belirtilen mücbir
sebeplerin belgelenmesi gereklidir.
Mücbir sebeplerin varlığı halinde, mücbir sebebin devamı müddetince 3 er
aylık dönemler itibariyle ilgili Kambiyo Müdürlüğünce ithalatçıya ek süre
verilir.
Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesaplarının kapatılmasına ilişkin ek
süre talepleri, haklı durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle
Müsteşarlıkça incelenip sonuçlandırılır.
Terkin
Madde 31- Her bir işlem itibariyle;
a) Mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın 50.000.- ABD Doları veya
eşitine kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan
noksanlıklar dahil) ithalat hesapları doğrudan bankalar veya özel finans
kurumlarınca ödeme şekline bakılmaksızın terkin edilir.
b) 32 nci maddede belirtilen mücbir sebep halleri gözönünde bulundurulmak
suretiyle 100.000.- ABD Doları veya eşitine kadar açık ithalat hesapları
Kambiyo Müdürlüklerince terkin edilmek suretiyle kapatılır.
Bunun dışında kalan ithalat taahhüt hesabının terkin edilmesine ilişkin
talepler Tebliğin 32 nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler ile haklı
durumlar gözönünde bulundurulmak suretiyle Müsteşarlıkca incelenip
sonuçlandırılır.
Mücbir Sebep Halleri
Madde 32- Mücbir sebep kabul edilebilecek haller:
i) İthalatçı veya ihracatçı firmanın infisahı, iflası veya faaliyetlerini
daimi olarak tatil etmesi, şahıs firmalarında firma sahibinin ölümü,
ii) Grev, lokavt ve avarya hali,
iii) Resmi makam ve yetkili mercilerimiz veya ihracatçı memleket resmi
makamlarının karar ve işlemleri ya da muhabir bankaların muameleleri
dolayısıyla ithalatın imkansız hale gelmesi,
iv) Tabii afet, harp ve abluka hali,
v) Malların kaybı, hasara uğraması veya imha edilmesi,
vi) İhtilaf nedeniyle dava açılması,
Mücbir sebep hallerinin tevsiki;
(i) ve (vi) halinin yetkili mercilerden, (ii) ve (iv) halinin, ihracatçının
bulunduğu memleketin resmi makamlarından veya mahalli odaca tasdik edilmiş
olmak kaydıyla satıcı veya ihracatçı firmadan (harp ve abluka hali hariç), (iii)
halinin resmi makamlarımızdan, ihracatçının bulunduğu memleketin resmi
makamlarından veya muhabir bankalardan, (v) halinin ise sigorta
şirketlerinden, uluslararası gözetim şirketlerinden veya ilgili ülke resmi
makamlarından alınmış belgelerle tevsik edilmesi şarttır.
Mücbir sebep halleri ile ilgili olarak yurtdışından temin edilecek
belgelerin dış temsilciliklerimizce veya Lahey Devletler Özel Hukuku
Konferansı çerçevesinde hazırlanan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdik
Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış olması
gerekir.
İthalatın Yapılmaması
Madde 33- Her ne suretle olursa olsun, süresi içinde ithal edilmeyen
malların ödenmiş bulunan bedellerinin fiili ithal için tayin edilen
sürelerin (ek süre veya imal süresi dahil) bitiminden itibaren en geç 90 gün
içinde yurda getirilerek bir bankaya veya özel finans kurumuna satılması,
döviz alışlarının bankalar veya özel finans kurumlarınca cari alış
kurlarından yapılması ve bu miktarlar üzerinden ilgililere ödenmesi gerekir.
Madde 34- Dışticaret mevzuatına göre gümrüğe gelen malların faturalardaki
transfere esas kıymeti, gümrük beyannamesinde kayıtlı tutarı geçemez.
Bankalar ve Özel Finans Kurumlarının Sorumluluğu
Madde 35- Bu Tebliğ veya İthalat Rejimi'nde belirtilen esas ve/veya usullere
ithalatçılarca uyulmuş olmasına rağmen bankalar ve özel finans kurumlarınca
uyulmaması halinde, ithalatçıların hakları haleldar olmaz. Ancak, bu suretle
esas ve usullere uymayan bankalar ve özel finans kurumları hakkında gerekli
işlem yapılmak üzere Merkez Bankası veya yetkili mercilerce Müsteşarlığa
bildirilir.
ALTINCI BÖLÜM
Bağlı Muamele veya Takas
Hesap Kapatma
Madde 36- İhracat ve ithalat, bağlı muamele veya takas ödeme şekline göre
gerçekleştirilebilir. Bağlı muamele veya takas yoluyla yapılacak ihracat,
İhracatın Düzenlenmesi ve Desteklenmesine İlişkin Karar ve İhracat
Yönetmeliği ile buna ilişkin Tebliğ çerçevesinde yürütülür.
Bu tür ihracatta;
a) İhracat bedelinin mal veya kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması
kaydıyla hizmet olarak yurda getirilmesi ve yapılacak ithalat karşılığında
yukarıda belirtilen esaslar dahilinde ihracatın gerçekleştirilmesi
gereklidir.
b) Mukabil ihracat ve ithalatın yapılmaması halinde Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkındaki Karar ve bu Karara ilişkin Tebliğ hükümleri uygulanır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Sermaye Hareketlerine İlişkin Hükümler
Yabancı Sermaye Mevzuatı ve Petrol Kanun'u Dışında Ticari Faaliyette Bulunma
Madde 37- Dışarıda yerleşik kişilerin, Türkiye'de, yabancı sermaye
mevzuatına ve Petrol Kanunu'na göre şirket kurmaları ve şube açmaları
dışında, ticari faaliyette bulunmalarına Hazine Müsteşarlığı'nca izin
verilir.
Dışarıda yerleşik kişilerin Hazine Müsteşarlığı'nca verilen izinler
çerçevesindeki ticari faaliyetlerden sağladıkları karları ile satış ve
tasfiye bedellerinden vergi, resim ve benzeri yükümlülükler düşüldükten
sonra kalan kısmı bankalar ve özel finans kurumlarınca transfer edilir.
Adi Ortaklık Tesisi
Madde 38- Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de, uluslararası ihaleler için
oluşturulan adi ortaklıklar dışında, belirli bir işi gerçekleştirmek ve bu
iş süresi ile sınırlı olmak üzere adi ortaklık tesis etmelerine, ortaklık
sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmadıkça kar ve zarara eşit oranda ortak
olmak, iş bitimine kadar yabancı ortak tarafından herhangi bir şekilde
yurtdışına kar ve benzeri transfer talebinde bulunmamak kaydıyla Hazine
Müsteşarlığı'nca izin verilir.
İş bitiminde ortaklığın kar etmesi halinde kardan, vergi, resim ve benzeri
yükümlülükler düşüldükten sonra kalan kısımdan yabancı ortağın payı,
mevzuattaki hükümlere uyulmak kaydıyla bankalar ve özel finans kurumlarınca
transfer edilir.
Lisans ve Temsilcilik Sözleşmeleri
Madde 39- Türkiye'de yerleşik kişilerin yurtdışında yerleşik kredi kartı
kuruluşları ile yapacakları lisans ve temsilcilik sözleşmeleri için gerekli
izin alınmak üzere sözleşme taslakları ile Hazine Müsteşarlığı'na
başvurulur.
Alınan izinler çerçevesinde, sözleşme kapsamında yurtdışındaki kredi kartı
kuruluşlarına yapılacak ödemeler bankalarca transfer edilir.
Sermaye İhracı ve Servet Transferi
Madde 40- a) Türkiye'de yerleşik kişilerin, yurt dışına yapacakları nakdi
sermaye transferi yerine mal ihraç ederek bedelinin yurt dışında kurulacak
şirket veya şubelerin sermayesine mahsup edilmesine ilişkin talepleri,
b) Türkiye'de yerleşik kişilerin, özel kanunlarla ithali yasak veya izin
verilmeyen mallardan olmaması, yeni ve kullanılmamış olması kaydıyla
Türkiye'ye yapacakları servet transferi talepleri ile yurt dışına
yapacakları servet transferine ilişkin talepleri,
c) Göçmen ve mültecilerin İskan Kanununun 31 inci maddesi, Bedelsiz İthalat
Kararı ve Gümrük Mevzuatı dışında kalan ve beraberlerinde veya kendilerinden
en çok iki ay önce ya da altı ay sonra gelen eşya ve mallarının ithaline
ilişkin talepleri,
Müsteşarlıkca incelenip sonuçlandırılır.
Krediler
Madde 41- Bankalar ile özel finans kurumları, Türk Parası Kıymetini Koruma
Hakkında 32 sayılı Karar'ın 17 nci maddesi gereğince kredi teminine garanti
vererek ya da vermeksizin aracılık edebilirler.
Yurtdışındaki işleriyle ilgili olarak yurtdışından kredi sağlayan Türkiye'de
yerleşik kişiler dışında kalan Türkiye'de yerleşik kişiler, yurt dışından
sağladıkları kredileri bankalar veya özel finans kurumları aracılığı ile
kullanırlar. Ancak ihracat kredi kurumlarından veya ihracat kredisi garanti
kuruluşlarının garantisi kapsamında sağlanan yurtdışındaki ihracatçı firmaya
ödenecek olan krediler için bu şart aranmaz.
Döviz kredilerinin alınma ve verilmesinde lehte ve aleyhte doğacak kur
farkları ilgililere aittir. Ancak, Dış Krediler Kur Farkı Fonu'nun tesisine
dair Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 31 sayılı Karar hükümleri
saklıdır.
Yurt dışından sağlanan prefinansman kredileri ile ihracatın finansmanı
amacıyla bankalarca Türkiye'de yerleşik kişilere açılan döviz kredilerinin
vadeleri 18 aydır. Gemi inşa ve ihracının finansmanı amacıyla kullanılacak
kredilerde (hazır gemi hariç) bu süre 24 aydır. Dahilde İşleme İzin Belgesi
ve Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan
satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin
finansmanı amacıyla sağlanan kredilerin vadeleri belge süresi (ek süreler
dahil) kadardır.
Uluslararası piyasalardan sağlanan prefinansman kredileri ile bankalarca
ihracat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerin finansmanı amacıyla kullandırılan
döviz kredilerine ilişkin taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri
çerçevesinde uzatılması halinde, prefinansman amirinin veya krediyi
kullandıran bankanın muvafakat etmesi kaydıyla, bu kredilerin vadeleri
verilen ek süreler kadar uzatılmış sayılır.
Bankalar birbirlerine, bankacılık teamülleri çerçevesinde doğrudan veya
uluslararası sendikasyona katılım yoluyla, vade sınırı bulunmaksızın döviz
kredisi açabilirler.
Bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere yatırım mallarının ithalatının
finansmanı için açtıkları döviz kredilerinin üçte birine kadar işletme
ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla döviz kredisi açabilirler.
Bankalar, Türkiye'de yerleşik kişilere, kredi kartlarını yurt dışındaki
harcamaları için $10.000.-lık limit içerisinde rotatif kullandırabilirler.
Ancak hesap bakiyelerinde $ 10.000.- lık limit üzerinde oluşacak depasmanın
30 gün içerisinde kapatılması gerekir.
Madde 42- Büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve bunlara bağlı kuruluşlar
ile sair yerel yönetim kuruluşlarının, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı
kurumlarının, sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait kuruluşların, vakıf
üniversitelerinin, fonların, özel ve özerk bütçeli kamu kuruluşları ile
idari özerkliğe sahip kamu kuruluşu niteliğindeki kurumların, yatırım ve
kalkınma bankalarının (Hazine garantisi altında), yap-işlet-devlet,
yap-işlet ve işletme hakkı devri ve benzeri finansman modelleri çerçevesinde
gerçekleştirilmesi öngörülen projeler tahtında ödeme yükümlülükleri garanti
edilen kuruluşların yurt dışından sağladığı ithalatta vadeli ödeme şekilleri
dışındaki bir yıldan (365 gün) uzun vadeli kredilere ilişkin anlaşmalar ile
bu Tebliğin eki Ek:1'de yer alan Kredi Bilgi Formu ve Ek:2'de yer alan Kredi
İzleme Formu'nun dış finansman numarası (DFN) alınmasını teminen kredi
borçlusu tarafından anlaşma tarihinden itibaren 30 gün içinde Müsteşarlık
Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü'ne gönderilmesi zorunludur.
Bu kredilere ait kullanımlar, ana para geri ödemeleri, faiz ve diğer
ödemelere ait bilgiler ise, Kredi İzleme Formu ile işlem tarihinden itibaren
10 gün içinde bankalar ve özel finans kurumları ile kredi borçlusu
tarafından Müsteşarlık Kamu Finansmanı Genel Müdürlüğü'ne gönderilir.
Madde 43- Yürürlükten kaldırıldı.
Döviz Hesapları
Madde 44- Bankalar gerek Türkiye'de gerek yurtdışında yerleşik kişiler adına
döviz tevdiat veya dövize dönüştürülebilir Türk Lirası mevduat hesapları
açabilirler. Bu hesapların işleyişine ilişkin usul ve esaslar Merkez
Bankası'nca belirlenir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Usul ve Müşterek Hükümler
Madde 45- Türk parası kıymetini koruma hakkında kararlar ve bu kararlara
ilişkin tebliğler uyarınca Merkez Bankası'nca çıkarılan genelgeler tebliğ
hükmündedir.
Bu Tebliğde öngörülenler dışında kalan haller Müsteşarlıkca incelenip
sonuçlandırılır.
Yatırım Malları
Madde 46- Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki makina ve teçhizat, İthalat
Rejiminde ithalatı doğrudan teşvik edilen yatırım malları listesinde yer
alan maddeler ile kamu kuruluşlarının teşvik belgeli veya belgesiz yatırım
malları 32 sayılı Kararın uygulanmasında yatırım mallarını ifade eder.
Süreler
Madde 47- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Karar'la
sözkonusu Karar'a ek olarak yayımlanacak kararlarda ve bunlara ilişkin
tebliğlerde belirtilen hak doğurucu ve hak düşürücü ve uyulmaması aykırılık
oluşturan sürelerin hesaplanmasında işlemin yapıldığı gün hesaba katılmaz.
Ancak, hesaplanacak sürelerin son günü resmi tatile rastlarsa, süreler
izleyen ilk iş günü çalışma saati sonunda biter.
a) Süreler gün olarak ifade edilmiş bulunduğu takdirde ilk gün (işlemin
yapıldığı gün) hesaba katılmaz. Günler ertesi günden hesaplanmaya başlanır
ve süre son günün çalışma saati sonunda biter.
b) Süreler ay olarak gösterildiği takdirde sürenin bitimi, izleyen ayların
işlem tarihine tekabül eden tarihteki günün mesai saati sonudur. O ayda
işlem tarihine tekabül eden bir gün bulunmuyor ise sürenin bitimi ayın son
günüdür.
c) Süreler yıl olarak belirlendiği takdirde ise sürenin bitimi, izleyen
yılların işlemin yapıldığı ay ve tarihe tekabül eden ay ve tarihteki günün
çalışma saati sonudur.
DOKUZUNCU BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Geçici Madde 1- Yürürlükten kaldırılan 17 ve 25 sayılı Karar'lar
kapsamındaki ihracata ilişkin kur farklarının Özel Hesaba tahsiline devam
olunur. Aynı kararlar kapsamındaki ithalata ilişkin kur farkları ilgililer
tarafından Merkez Bankası'na yatırılmadıkça mal bedelleri transfer edilmez.
Geçici Madde 2- 8/5854 sayılı Karar'ın yayımı tarihi olan 12/1/1983 den
sonra yurda ithal edilmek istenilen hazır gemilerin bayrak
şahadetnamelerinin sözkonusu tarihten önce konsolosluklarımızca onaylanmış
olması halinde bu işlemlere mülga 8/5854 sayılı Karar hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 3- Mülga 25 sayılı Karar tatbikatında nazara alınmak üzere,
gümrük işlemleri sırasında ilgililer ile gümrük idareleri arasında çıkan ve
ilgililer lehine sonuçlanan uyuşmazlıklarda uyuşmazlığın başlangıç tarihinde
mallar fiilen ithal olunmuş sayılır ve kur farkları buna göre hesaplanır.
Geçici Madde 4- Yürürlükten kaldırılan 25 sayılı Karar'ın 4 üncü maddesiyle
Merkez Bankası'nda açılan Özel Hesab'ın işleyişi, kullanılışı ve tasfiyesine
ilişkin esaslar Bakanlık tarafından belirlenir.
Geçici Madde 5- Yürürlükten kaldırılan 25 sayılı Karar'ın 7 nci maddesinde
sözü edilen döviz satışı yapılmış işlemlerle ilgili olup, fiili ithali
28/12/1983 tarihinden sonra sonuçlandırılacak mallara ilişkin ithalat
işlemleri için 29/12/1983 tarihine kadar oluşan kur farkları tahsil edilerek
Özel Hesab'a devredilir.
Geçici Madde 6- KALDIRILMIŞTIR.
Geçici Madde 7- Yürürlükten kaldırılan tebliğler hükümlerine göre başlamış
olup henüz sonuçlanmamış işlemler, ilgili tebliğ hükümlerine tabidir. Ancak
aksine bir hüküm olmadıkça bu Tebliğ'in ilgililer lehine olan hükümleri
uygulanır.
Geçici Madde 8- Faaliyette bulunan yetkili müesseseler ile bu Tebliğin
yayımı tarihinden önce yetkili müessese olarak faaliyette bulunmak üzere
Müsteşarlığa başvuruda bulunanlar ödenmiş sermayelerini 31/12/1994 tarihine
kadar 5 milyar Türk lirasına yükseltmekle yükümlüdürler.
Geçici Madde 9- Bu Tebliğin yayımı tarihi itibariyle açık bulunan mal
mukabili ithalat hesapları ile ilgili olarak satıcının mal bedelini
istemediğine dair belgenin bankalara, özel finans kurumlarına veya ilgili
Kambiyo Müdürlüklerine ibrazı halinde bu hesaplar anılan kuruluşlarca re'sen
terkin edilmek suretiyle kapatılır.
Geçici Madde 10- 32 sayılı Karar'ın yayımı tarihinden önce Merkez Bankasında
bloke edilmiş Türk liralarının kullanımı serbesttir.
Geçici Madde 11- Faaliyette bulunan yetkili müesseseler 31/12/1993 tarihine
kadar Müsteşarlığa başvurarak bu Tebliğin 4. maddesinde belirtilen "Yetkili
Müessese İzin Belgesi"ni almak zorundadırlar.
ONUNCU BÖLÜM
Yürürlük Hükümleri
Madde 48- Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ilişkin
89-32/1, 90-32/2 ve 90-32/3 sayılı Tebliğler yürürlükten kaldırılmıştır.
18 Ocak 1992 tarih ve 21115 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 91-32/5 sayılı
Tebliğde değişiklik yapılması hakkındaki Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır.
Madde 49- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
www.muhasebenet.net
|
|