|
28 Eylül 2008 PAZAR |
Resmî Gazete |
Sayı : 27011 |
Sosyal Güvenlik
Kurumu Başkanlığından :
İSTEĞE BAĞLI SİGORTA
İŞLEMLERİ HAKKINDA TEBLİĞ
31/05/2006
tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanununun isteğe bağlı
sigortalılığa ilişkin hükümleri 2008 yılı Ekim ayı
başı itibariyle yürürlüğe girecek olup, Sosyal
Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ise 28/08/2008
tarihli ve 26981 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanmıştır.
5510 sayılı Kanunla
yapılan düzenleme gereğince 2008 yılı Ekim ayı
başından itibaren isteğe bağlı sigortalı olanlar
ile bu Kanundan önce 506, 1479 ve 5434 sayılı
kanunlara göre isteğe bağlı sigortalı olup prim
ödemeye devam eden sigortalılar hakkında aşağıda
açıklanan usul ve esaslar doğrultusunda işlem
yapılacaktır.
A- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI
OLMA ŞARTLARI
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için uluslararası
sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar
saklı kalmak kaydıyla, Türkiye’de yasal olarak
ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken
sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde
bulunan Türk vatandaşlarından;
a)
18 yaşını doldurmuş olmak,
b)
Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek
şekilde çalışmamak veya Kanunun 4 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı
olarak çalışmakla birlikte, ay içinde 30 günden az
çalışmak ya da tam gün çalışmamak,
c)
Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış
olmak,
ç)
İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle Kuruma
başvuruda bulunmak,
şartları aranır.
Ancak, Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik
sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen
işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde
çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinden
isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlardan
Türkiye’de ikamet şartı aranmaz.
5510 sayılı Kanunun 5
inci maddesinin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi
olan sigortalılık hali isteğe bağlı sigortalılık
için engel teşkil etmez.
B- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK
BAŞVURUSU
İlk
defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin
örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde
yer alan isteğe bağlı sigorta giriş bildirgesi ile
ikametgahlarının
bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine
başvurmaları gerekmektedir.
Tekrar isteğe bağlı sigortalılık talebinde
bulunacak sigortalıların ise talep dilekçesi ile
müracaatları yeterlidir.
5434
sayılı Kanunun 12 nci
maddesi uyarınca isteğe bağlı iştirakçiliği
sağlanmış olanlardan ilgileri devam ettirilenlerin
isteğe bağlı sigorta başvuruları Sosyal Sigortalar
Genel Müdürlüğü Sigortalı Tescil ve Hizmet Daire
Başkanlığı Milli Müdafaa Cad. No: 24
Bakanlıklar/ANKARA adresine yapılır.
5434 sayılı Kanunun
12 nci maddesi
gereğince isteğe bağlı iştirakçilikleri
sağlanmayanlar ancak 5510 sayılı Kanun hükümleri
gereğince isteğe bağlı sigortalı
olabileceklerinden bunların da başvurularını
sosyal güvenlik il/merkez müdürlüklerine yapmaları
gerekmektedir.
Ay
içerisinde 30 günden az çalışan ya da tam gün
çalışmayan sigortalılardan isteğe bağlı sigorta
giriş bildirgesi ya da talep dilekçesi ekinde ay
içinde zorunlu sigortaya tabi çalışılan gün
sayısının beyan edilmesi, isteğe bağlı sigortaya
müracaat eden yabancı ülke vatandaşlarından ise
Türkiye’de kaldıkları sürenin belgelendirilmesi
istenir.
Türkiye’de ikamet
etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi
imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk
vatandaşlarından isteğe bağlı sigortalılık
talebinde bulunanlardan ilgili ülkelere
Türkiye’den gittiğinin ve halen o ülkede
yaşadıklarının belgelendirilmesi amacıyla pasaport
suretinin ibrazı istenir. İsteğe bağlı
sigortalılığı devam edenlerden ise Kurumca
belirlenecek sürelerde söz konusu ülkelerde
bulunduklarının belgelendirilmeleri istenir.
C- İSTEĞE BAĞLI
SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
İsteğe bağlı
sigortalılık, isteğe bağlı sigortalılık giriş
bildirgesinin veya talep dilekçesinin Kurum
kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden
günden itibaren
başlar. Adi posta veya kargo ile gönderilen veya
Kuruma doğrudan verilen bildirgenin Kurum
kayıtlarına intikal ettiği tarih, taahhütlü,
iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak
gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih,
başvuru tarihi olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı
sigortalılığın başladığı tarihten itibaren, aynı
zamanda 5510 sayılı Kanunun
4 üncü maddesine göre sigortalı olmayı
gerektirecek çalışması bulunduğu tespit
edilenlerin isteğe bağlı sigortalılıkları, 5510
sayılı Kanuna tabi sigortalılıklarının sona erdiği
tarihi takip eden günden başlatılır. Bunların
zorunlu sigortalılıkla çakışan sürede isteğe bağlı
sigorta primi ödenmişse, bu süreye ilişkin
ödedikleri isteğe bağlı sigorta primleri talepleri
halinde ilgililere iade veya doğacak borçlarına
mahsup edilir.
Ay içerisinde 30
günden az çalışan veya Kanunun 80 inci maddesi
uyarınca prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam
çalışma saatinin 4857 sayılı Kanuna göre
belirlenen günlük normal çalışma saatine bölünmesi
suretiyle hesaplanan sigortalıların aynı ay
içerisinde isteğe bağlı sigorta primi ödemeleri
halinde, ödenen primler zorunlu sigortalılığa
ilişkin prim ödeme gün sayısına otuz günü geçmemek
üzere eklenir.
D- İSTEĞE BAĞLI
SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ
İsteğe bağlı
sigortalılık;
a)
İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme
talebinde bulunanların, buna ait dilekçelerinin
Kurum kayıtlarına geçtiği tarihten önceki primi
ödenmiş son günü takip eden günden,
b)
Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış
olmak şartıyla talep tarihinden,
c)
Sigortalının ölümü halinde prim borcu bulunmuyorsa
ölüm tarihinden, prim borcunun hak sahiplerince 12
ay içinde ödenmemesi veya hak sahiplerinin talebi
halinde en son primi ödenmiş ayın sonundan,
d)
5510 sayılı Kanunun 51 inci maddesinin ikinci ve
üçüncü fıkraları hükmü saklı kalmak kaydıyla
Kanunun dördüncü maddesinin birinci fıkrasının (a)
ve (c) bentleri kapsamına tabi çalışmaya başladığı
tarihten bir gün önce, (b) bendi kapsamına tabi
çalışmaya başladığı tarihten,
itibaren
sona erer.
Ay içerisinde kısmi
çalışanlar hariç olmak üzere, yeniden isteğe bağlı
sigortaya devam etmek isteyenler hakkında yeniden
talep şartı aranır.
E- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA
PRİMLERİNİN HESABI VE ÖDENMESİ
İsteğe bağlı sigorta
primi, 5510 sayılı Kanunun 82
nci maddesine göre belirlenen prime esas
kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında,
sigortalı tarafından belirlenen ve yazılı olarak
talep edilen prime esas aylık
kazancın % 32’sidir. Bunun % 20’si
malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, %
12’si genel sağlık sigortası primidir.
Yabancı uyruklu
sigortalılardan Türkiye’de yerleşik olma hali bir
yılı doldurmayanlar ile 5510 sayılı Kanunun 5
nci maddesinin (g)
fıkrası gereği ülkemiz ile sosyal güvenlik
sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen
işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde
çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin
kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık
sigortası primleri işverenlerince ödendiğinden
bunlardan % 20 oranında isteğe bağlı sigorta primi
tahsil edilir.
5510 sayılı Kanunun
51 inci maddesinde üçüncü fıkrasında belirtilenler
için 82 nci maddeye
göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile
üst sınırı arasında olmak kaydıyla belirlenen
günlük kazanç ve gün sayısı üzerinden malûllük,
yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık
sigortası primi alınır. Yazılı olarak talepte
bulunmayan sigortalıların primleri prime esas
kazancın alt sınırı üzerinden tahsil edilir.
İsteğe bağlı sigorta
primi, ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar
ödenir. Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay
içinde kendileri veya hak sahipleri tarafından
5510 sayılı Kanunun 89
uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre hesaplanacak
gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte
ödenmeyen süreler, hizmet olarak değerlendirilmez.
Bu 12 aylık süreden sonra ödenen primler
sigortalının veya hak sahiplerinin talebi üzerine
5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin üçüncü
fıkrası hükümlerine göre iade veya doğacak
borçlarına mahsup edilebilir.
İsteğe bağlı sigortalılardan, 5510 sayılı Kanunun
87 nci maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendi gereği prim ödeme
yükümlüsü kendileri olanların, zorunlu
sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması
halinde, isteğe bağlı sigortaya tabi ödenen
primler öncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle
Kuruma olan borçlarına mahsup edilir.
F- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK
SÜRELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
İsteğe bağlı sigorta
primi ödenmiş süreler, malullük, vazife malullüğü,
yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık
sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate
alınır ve bu süreler 5510
sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık
süresi olarak kabul edilir.
İsteğe bağlı
sigortalılıktaki prime esas kazançlar ile prim
ödeme gün sayıları kısa vadeli sigorta
uygulamalarında dikkate alınmaz.
İsteğe bağlı
sigortalı olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi
olsa dahi, 5510 sayılı Kanunun 60
ıncı maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında genel
sağlık sigortalısı sayılır ve genel sağlık
sigortası primini de ödemekle yükümlüdürler.
G- 5510 SAYILI KANUNUN
YÜRÜRLÜK TARİHİNDEN ÖNCE İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI
OLANLARA İLİŞKİN HUSUSLAR
5510 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten önce; 506 sayılı
Kanunun 85 inci, 1479 sayılı Kanunun 79 uncu, 2926
sayılı Kanunun 60 ıncı
maddelerine tabi isteğe bağlı sigortalılığı devam
edenlerin sigortalılığı, yeni bir yazılı talep
alınmaksızın ve Türkiye’de ikamet şartı
aranmaksızın 5510 sayılı Kanunun isteğe bağlı
sigortalılığına ilişkin hükümlerine göre devam
ettirilir.
5434 sayılı Kanunun
12 nci ve geçici 218
inci maddelerine göre devam edenlerin ise yeni bir
yazılı talep alınmaksızın
5434 sayılı Kanuna göre devam ettirilir.
Yukarıdaki fıkrada
belirtilenlerin isteğe bağlı sigorta primi ödenmiş
süreleri, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları
ile genel sağlık sigortası hükümlerinin
uygulamasında dikkate alınır ve bu süreler 5510
sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalılık
süresi olarak kabul edilir. Ancak, 5434 sayılı
Kanuna göre isteğe bağlı sigortaya devam edenlerin
bu süreleri 5510
sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi kapsamında değerlendirilir.
506, 1479 ve 2926
sayılı kanunlara tabi sigortalıların 5510 sayılı
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki sürelere
ait primlerin tahsil 5510 sayılı Kanun gereğince,
5434 sayılı Kanuna tabi olanların ise 5434 sayılı
Kanuna göre tahsil edilir.
5434 sayılı Kanunun
12 nci maddesi ve
geçici 218 inci maddesi uyarınca isteğe bağlı
iştirakçiliği sağlanmış olanlardan ilgileri devam
ettirilenlerin ve 5434 sayılı Kanuna göre
iştirakçi iken gerek 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten önce gerekse5510 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten sonra görevinden
ayrılanlar ile bunlardan 5510 sayılı Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten sonra 5510 sayılı
Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendine tabi olarak yeniden çalışmaya
başlayanlardan görevinden ayrılarak 5434 sayılı
Kanunun 12 nci maddesi
uyarınca isteğe bağlı iştirakçi olmak üzere
başvuruda bulunanların gerekli şartları taşımaları
halinde, haklarında 5510 sayılı Kanunla
yürürlükten kaldırılan hükümleri de
dahil 5434 ve 2829
sayılı Kanun hükümlerine göre işlem yapılır.
H- GELİR VERGİSİNDEN MUAF
OLAN KADIN İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILAR
01/10/2008 tarihinden
önce 506, 1479, 2925, 2926 ve 5434 sayılı
kanunlara göre sigortalı/iştirakçi olarak
tescilleri yapılmış olup zorunlu sigortalıkları
sona ermiş kadın sigortalılardan 31/12/1960
tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9
uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı
bendinde belirtilen işleri hizmet akdiyle herhangi
bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç
getirici nitelikte yaptıklarını ve 01/10/2008
tarihinden sonra da yapmaya devam ettiklerini
belgeleyenler 5510 sayılı Kanuna göre isteğe bağlı
sigortalı olabilirler. Bu şekilde isteğe bağlı
olan kadın sigortalılar 2008 yılı için 82
nci maddeye göre
belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının
onbeş katı üzerinden
başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan
arttırılmak suretiyle otuz katını geçmemek üzere
malullük, yaşlılık, ve
ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi
ödeyeceklerdir. Gelir vergisinden muaf olmaları
nedeniyle isteğe bağlı sigortaya devam eden kadın
sigortalıların bu durumlarının devam edip etmediği
hususu Kurum kontrol memurlarınca
araştırılabilir.
Bu Tebliğ hükümleri 2008 yılı Ekim ayı başı
itibariyle yürürlüğe girer.
Tebliğ olunur.
|
