|
HARÇLAR KANUNU GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 59)
Kapsam
Bu Tebliğde, 28/02/2009 tarihli ve 27155 (Mükerrer)
sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5838 sayılı
Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile
492 sayılı Harçlar Kanununda[1]
yapılan düzenlemelere yönelik açıklamalara yer
verilmiştir.
I. YASAL DÜZENLEMELER
5838 sayılı Kanunun 16, 17, 32 ve
geçici 6 ncı maddelerinde 492 sayılı Harçlar Kanunu ile
ilgili yapılan düzenlemeler aşağıdaki gibidir.
"MADDE 16- 2/7/1964 tarihli ve 492
sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesinin ikinci
fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
"Kat irtifaklı gayrimenkul devir ve iktisaplarında
harç, devir ve iktisap bedelinin tamamı üzerinden
hesaplanır."
MADDE 17- 492 sayılı Harçlar
Kanununun (4) sayılı tarifesinin "I-Tapu işlemleri"
başlıklı bölümünün 12 numaralı fıkrası, 13 numaralı
fıkrasının (a) ve (c) bentleri ile 20 numaralı
fıkrasının (e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"12. Satış vaadi sözleşmeleri ile irtifak hakkı
tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde,
sözleşmede yazılı bedel üzerinden (Bu bedel, sözleşmeye
konu gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az, emlak
vergisi değerinin iki katından çok olamaz) bedelsiz
olanlarında emlak vergisi değeri üzerinden (Binde 5,4)"
"a) Arsa ve arazi üzerine inşa olunacak bina vesair
tesislerin tescilinde (Her bir bağımsız bölüm vesair
tesis için) 100 TL
Bayındırlık ve İskan Bakanlığının görüşü alınarak
Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilmiş bulunan
sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük
nitelikteki meskenlerin tescilinde (Her bir bağımsız
bölüm için) 50 TL
Tapu siciline tescil yapılmaması halinde de bu harcın
tahsili aynı esaslar dahilinde yürütülür."
"c) (a) fıkrası dışında kalan her nevi cins ve kayıt
tashihinde (her bir işlem için) 50 TL"
"e) Gayrimenkul üzerine irtifak hakkı tesis ve
devrinde (634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yapılan
kat irtifakları hariç olmak üzere) tesis ve devir için
ödenen bedel (Bu bedel, üzerinde hak tesis edilen
gayrimenkulün emlak vergisi değerinin iki katından çok
olamaz) üzerinden devir alan için (Binde 15)"
MADDE 32-
...
(9) 492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci
maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan "maktu harçları
yarısına kadar, nispi harçları ise bu fıkra ile
artırılmadan önceki seviyelerine indirmeye," ibaresi
"maktu harçları yarısına, nispi harçları ise Kanunla
belirlenen oranların onda birine kadar indirmeye,"
şeklinde değiştirilmiştir.
...
(18) 492 sayılı Harçlar Kanununun (4) sayılı
tarifesinin sonunda yer alan "Bu tarifenin 13 numaralı
bendinin (a) ve (c) fıkralarında belirtilen işlemlerden
emlâk vergisi bildirimi verilmesini gerektirenlerin 1319
sayılı Emlâk Vergisi Kanununda yazılı bildirim verme
süresi sonuna kadar tapuda gösterilmemesi halinde harç %
50 fazlasıyla alınır." hükmü yürürlükten kaldırılmıştır.
...
GEÇİCİ MADDE 6- Bu Kanunla 492
sayılı Harçlar Kanununun (4) sayılı tarifesinin "I-Tapu
İşlemleri" başlıklı bölümünün (13) numaralı fıkrasının
(a) ve (c) bentlerinde yapılan değişiklik ile aynı
tarifenin sonunda yer alan hükmün kaldırılmasına yönelik
düzenleme, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce; cins
tashihi yapılmamış arsa ve arazi üzerine inşa olunan
bina vesair tesislerin tescili ile Bayındırlık ve İskan
Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit
ve ilan edilmiş bulunan sosyal mesken, işçi evleri ve
bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescilinde
ve bunların dışında kalan her nevi cins ve kayıt
tashihinde de uygulanır ve ayrıca vergi cezası ve
gecikme faizi aranmaz. Ancak, bu Kanunun yayımı
tarihinden önce tahsil edilmiş tutarlar iade edilmez,
tarh ve tahakkuk ettirilmiş olan harçların takip ve
tahsiline devam edilir."
II - 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNDA YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLER
1- 63 üncü Maddede Yapılan Değişiklik
Bilindiği gibi, 5766 sayılı Kanunla[2]
492 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde yapılan
değişiklikle gayrimenkul devir ve iktisaplarında gerçek
alım-satım bedeli üzerinden tapu harcı tahsil edilmesi
esasına geçilmiş ve 56 Seri No.lu Harçlar Kanunu Genel
Tebliğinde konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalara yer
verilmişti. Ancak, kat irtifaklı gayrimenkullerin
alım-satımına ilişkin tapu harcı uygulamasında
tereddütler yaşanması üzerine, 5838 sayılı Kanunla
yapılan düzenleme ile kat irtifakı tesis edilmiş
gayrimenkullerin devir ve iktisabında
tapu harcının, gayrimenkulün emlak vergisi değerinden az
olmamak üzere devir ve iktisap bedelinin tamamı
üzerinden hesaplanmasına yönelik uygulamaya açıklık
kazandırılmıştır.
Örnek: (A) şahsı, üzerinde kat
irtifakı kurulmuş gayrimenkulün 3 No'lu bağımsız
bölümünü (B) şahsından 90.000 TL bedelle satın almıştır.
Söz konusu bağımsız bölüme isabet eden arsa payının
emlak vergisi değeri 20.000 TL'dir.
Burada tapu harcı, alım-satıma konu gayrimenkulun
emlak vergisi değeri üzerinden değil, devir ve iktisap
edilen gayrimenkul için ödenen 90.000 TL üzerinden
tahsil edilecektir.
2- Mükerrer 138 inci Maddede Yapılan
Değişiklik
Yapılan düzenleme ile, Bakanlar Kurulunun 492 sayılı
Kanunda yer alan maktu ve nispi harçların miktar ve
oranlarının tespitine ilişkin yetkisinin sınırları
yeniden belirlenmiştir.
III- 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNA BAĞLI (4)
SAYILI TARİFEDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
1) 5838 sayılı Kanunla Harçlar
Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin 12 nci fıkrasında
yapılan düzenleme ile, gayrimenkullere ilişkin satış
vaadi sözleşmeleri ve irtifak hakkı tesisi vaadi
sözleşmelerinin tapu siciline şerhinde harca esas
bedelin asgari ve azami miktarı belirlenmiştir. Buna
göre, söz konusu sözleşmelerin tapuya şerhi sırasında
harcın matrahı sözleşmeye konu gayrimenkulün emlak
vergisi değerinden az, emlak vergisi değerinin iki
katından fazla olamayacaktır.
2) 5838 sayılı Kanunla Harçlar
Kanununa bağlı (4) sayılı tarifenin 20/e bendinde
yapılan düzenleme ile, gayrimenkul üzerine irtifak hakkı
tesis ve devrine yönelik işlemlerde harca esas bedelin
azami miktarı belirlenmiş olup söz konusu bedelin asgari
miktarına ilişkin bir tespite yer verilmemiştir. Buna
göre, irtifak hakkı tesis ve devirlerinde harcın matrahı
tesis ve devir için ödenen bedel olup bu bedel, üzerinde
hak tesis edilen gayrimenkulün emlak vergisi değerinin
iki katından fazla olamayacaktır. Ancak, 634 sayılı Kat
Mülkiyeti Kanununa göre yapılan kat irtifakı tesisleri,
önceden olduğu gibi tapu harcına tabi tutulmayacaktır.
3- 5838 sayılı Kanunun
17 ve 32 nci maddelerinde yapılan düzenlemelerle, 492
sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin 13/a ve 13/c
fıkralarına göre nispi esasa göre alınan harçların maktu
esasa göre tahsili uygulamasına geçilmekte, 13/a fıkrası
kapsamındaki cins tashihi harçlarının beyanname
verilmesi suretiyle tahsili uygulamasına son verilmekte
ve gayrimenkullerin Kanunda öngörülen süre içinde tapuda
tashih ve tescillerinin gerçekleştirilmemesi halinde
tatbik edilen %50 ilave harç aranılmasına ilişkin
uygulama kaldırılmaktadır.
Diğer taraftan, 5838 sayılı Kanunun geçici 6 ncı
maddesi ile, bu Kanunun yayımı tarihinden önce
yapılmamış cins değişikliği ve kayıt tashihi
işlemlerinde harcın ne şekilde tahsil edileceğine
ilişkin usul ve esaslar belirlenmektedir. Buna göre,
5838 sayılı Kanunun yayımlandığı 28.2.2009 tarihinden
önce tarh ve tahakkuk ettirilmemiş olan her nevi cins ve
kayıt tashihi harçları 5838 sayılı Kanunla değiştirilen
tarife hükümlerine göre tahsil edilecektir. 5838 sayılı
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, beyana dayalı
işlemlerde beyanname üzerine tahakkuk ettirilmiş;
ihbarname kuralına dayalı işlemlerde ihbarname
düzenlenmek suretiyle tarh edilmiş cins değişikliği
harçlarının ise (%50 ilave harç dahil) takip ve
tahsiline devam edilecektir.
Uygulamaya İlişkin Esaslar :
a) 5838 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibarıyla 492
sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin;
- 1- 13/a fıkrası kapsamındaki cins değişikliği
işlemlerinde beyanname verilmeyecektir.
- 2- 13/a ve 13/c fıkraları kapsamındaki
işlemlerde harç maktu olarak tahsil edilecektir.
- 3- 13/a fıkrası kapsamındaki işlemlerde harç,
cins değişikliği yapılacak her bir bağımsız bölüm ve
sair tesis için ayrı ayrı tahsil edilecektir.
4- 13/c fıkrası kapsamındaki işlemlerde harç, her bir
tashih ve tescil işlemi için ayrı ayrı tahsil
edilecektir.
b) 5838 sayılı Kanunun geçici 6 ncı maddesi uyarınca
bu Kanunun;
1- Yayımı tarihi itibarıyla, beyana dayalı
tarhiyatlarda tahakkuk ettirilmemiş; ihbarname
kuralına göre yapılan tarhiyatlarda ihbarname
düzenlenmemiş olan cins değişikliği harçları,
beyanname alınmaksızın maktu olarak tahsil edilecektir.
Bu harçlar için ayrıca herhangi bir vergi cezası ve
gecikme faizi hesaplanmayacak, %50 ilave harç
aranılmayacaktır.
2- Yayımı tarihinden önce
beyana dayalı tarhiyatlarda tahakkuk
ettirilmiş cins değişikliği harçlarının (%50 ilave
harç dahil) takip ve tahsiline devam edilecektir.
28.2.2009 tarihinden önce ihbarname kuralına göre
yapılan tarhiyatlarda ise ihbarname düzenlenmek
suretiyle tarh edilmiş cins değişikliği
harçlarına (%50 ilave harç dahil) ilişkin işlemlere
devam edilecek ve tarh edilen harç, kesilen cezalar ve
hesaplanan gecikme faizleri ile gecikme zamlarının
tahsil edilebilir aşamaya gelmesini müteakip takip ve
tahsiline devam edilecektir.
3- Yayımı tarihinden önce cins değişikliği işlemleri
ile ilgili olarak tahsil edilmiş olan tutarlar (%50
ilave harç dahil) iade edilmeyecektir.
- Belediye/Valilik Tarafından Yapılacak
İşlemler :
Bilindiği gibi, 3194 sayılı İmar Kanununun[3]
30 uncu maddesinde, yapı kullanma izninin belediye veya
valiliklerce verileceği belirtilmiş, 492 sayılı Harçlar
Kanununun mükerrer 69 uncu maddesinin son fıkrasında da,
"Belediyeler ve Bayındırlık ve
İskân Bakanlığının ilgili memurları arsa, arazi veya
bina üzerine yeniden inşa edilen binalarla ilgili yapı
kullanma izni (iskân belgesini) vermeden önce, vergi
dairesine gerekli harcın ödendiğini gösterir belgeleri
talep etmeye mecburdurlar." hükmüne yer
verilmiştir.
Buna göre, belediyeler veya valilikler, yapı kullanma
izni verilmeden önce EK-1'de yer alan belgeyi
düzenleyerek, harcın tahsilini sağlamak üzere mükellefi
ilgili vergi dairesine/malmüdürlüğüne yönlendirecektir.
EK-1'deki belgeye dayalı olarak vergi
dairesi/malmüdürlüğünce tahsil edilen harca ilişkin
olarak düzenlenen EK-2'deki belge olmaksızın, yalnızca
vergi dairesi alındısının ibraz edilmesi halinde yapı
kullanma izni verilmeyecektir.
- Vergi Dairesi Müdürlüğü/Malmüdürlüğü
Tarafından Yapılacak İşlemler :
İlgili belediye/valilikten alınan EK-1'deki belge ile
yapılan başvuru üzerine, her bir bağımsız bölüm vesair
tesis için harç tahakkuk ettirilip tahsil edildikten
sonra EK-2'de yer alan belge imza ve mühür tatbik
edilmek suretiyle düzenlenerek mükellefe verilecektir.
Ayrıca, mükellefe verilmek üzere ilgili tapu
sicil/kadastro müdürlüğüne hitaben harcın ödendiğini ve
cins değişikliğinin gerçekleştirilebileceğini belirten
EK-3'teki yazı düzenlenecektir.
- Tapu Sicil/Kadastro Müdürlüğü Tarafından
Yapılacak İşlemler:
492 sayılı Kanunun 127 nci maddesinde, bu Kanunda
aksine hüküm bulunmadıkça, harçların tamamı peşin olarak
ödenmeden harca mevzu olan işlemin yapılamayacağı, 128
inci maddesinde de gerekli harçları tamamen almadan
işlem yapan memurların, harcın ödenmesinden mükellefler
ile birlikte müteselsilen sorumlu olacakları hükme
bağlanmıştır.
Buna göre, Tapu Sicil/Kadastro müdürlükleri 492
sayılı Kanuna bağlı (4) sayılı tarifenin 13/a bendi
kapsamındaki cins değişikliği işlemleri sırasında harcın
ödenmiş olduğunun belgelenmesini talep edecek ve ilgili
vergi dairesi/mal müdürlüğü tarafından düzenlenen
EK-3'teki belge ibraz edilmeksizin tapuda cins
değişikliği işlemini gerçekleştirmeyecektir.
Öte yandan, (4) sayılı tarifenin 13/c bendi
kapsamındaki işlemlerde harç, her bir tashih ve tescil
işlemi için ayrı ayrı maktu olarak tahsil edilecektir.
Harcın tahakkuk ve tahsil usulünde herhangi bir
değişiklik yapılmamış olup işlemin yapılması için
EK-3'teki belge aranılmayacaktır.
Tebliğ olunur.
[1] 17/07/1964 tarihli ve 11756 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanmıştır.
[2] 06/06/2008 tarihli ve 26898 (Mükerrer) sayılı
Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
[3] 09/05/1985 tarihli ve 18749 sayılı Resmi
Gazete'de yayımlanmıştır.
-----------------------------
EK-1
EK-2
EK-3
|
