|
12 Mart 2009 PERŞEMBE |
Resmî Gazete |
Sayı : 27167 |
Maliye
Bakanlığından:
3218
SAYILI SERBEST BÖLGELER KANUNU GENEL
TEBLİĞİ
(SERİ
NO: 1)
1. Giriş
Serbest bölgelerde istihdam
edilen personelin ücretlerinin gelir
vergisinden istisna edilmesiyle ilgili
açıklamalar bu Tebliğin konusunu
oluşturmaktadır.
2. Yasal Düzenleme
3218 sayılı Serbest
Bölgeler Kanununun geçici 3 üncü
maddesinin ikinci fıkrası, 12/11/2008
tarihli ve 5810 sayılı Serbest Bölgeler
Kanunu ile Gümrük Kanununda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanunun1 7 nci
maddesiyle 1/1/2009 tarihinden itibaren
geçerli olmak üzere aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“MADDE 7 - 3218
sayılı Serbest Bölgeler Kanununun geçici
3 üncü maddesinin ikinci fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Avrupa Birliğine tam
üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren
yılın vergilendirme döneminin sonuna
kadar;
a) Serbest bölgelerde
üretim faaliyetinde bulunan
mükelleflerin bu bölgelerde imal
ettikleri ürünlerin satışından elde
ettikleri kazançları gelir veya kurumlar
vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94
üncü maddesinin birinci fıkrasının (6)
numaralı bendinin (b) alt bendi ile 5520
sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15
inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca
yapılacak tevkifata etkisi yoktur.
b) Bu bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini
yurtdışına ihraç eden mükelleflerin
istihdam ettikleri personele ödedikleri
ücretler gelir vergisinden müstesnadır.
Bu oranı % 50'ye kadar indirmeye ve
kanuni seviyesine kadar yükseltmeye
Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yıllık satış
tutarı bu oranın altında kalan
mükelleflerden zamanında tahsil
edilmeyen vergiler cezasız olarak,
gecikme zammıyla birlikte tahsil edilir.
c) Bu bölgelerde
gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili
olarak yapılan işlemler ve düzenlenen
kağıtlar damga vergisi ve harçlardan
müstesnadır.
Bu maddenin uygulanmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemeye
Maliye Bakanlığı yetkilidir."
3. Gelir Vergisi
İstisnası Uygulaması
3.1. Üretilen Ürünlerin
FOB Bedeli
3218 sayılı Kanunun geçici
3 üncü maddesi uyarınca, 1/1/2009
tarihinden geçerli olmak üzere, serbest
bölgelerde faaliyette bulunan
mükellefler tarafından bölgelerde
üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin
en az % 85’inin yurt dışına ihraç
edilmesi kaydıyla, istihdam edilen
personele ödenen ücretler gelir
vergisinden istisna edilmiştir.
Bölge içinde üretim
faaliyetinde bulunan mükelleflerin
üretime ilişkin istihdam ettikleri tüm
personele ödedikleri ücretler gelir
vergisinden istisna edilecektir. Üretim
faaliyeti ile birlikte başka konularda
da faaliyette bulunan mükelleflerin
satış, pazarlama, muhasebe, lojistik vb.
departmanlarda çalışan personelleri de
istisna kapsamında
değerlendirilecektir.
İstisna uygulaması
bakımından üretilen ürünlerin toplam FOB
bedelinin tespiti gereklidir.
Üretilen ürünlerin birim
FOB bedeli, üretilen mallardan satışı
yapılanların satış tutarı toplamının
satılan ürün miktarına bölünmesiyle elde
edilen tutardır.
Toplam FOB bedeli, üretilen
ürünlerin birim FOB bedeli ile toplam
üretilen ürün miktarının çarpılmasıyla
elde edilen tutardır.
Üretilen ürünlerin aynı yıl
içinde satılmaması durumunda, ortalama
FOB bedeli bulunacak ve buna göre toplam
FOB bedeli tespit edilecektir.
Ortalama FOB bedeli, birden
fazla yıla ait birim FOB bedellerinin
ortalamasıdır.
3.2. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Satışı
3.2.1. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Aynı Yılda Satışı
Serbest bölge içinde üretim
yapan mükelleflerin istihdam ettikleri
personele ödedikleri ücretlere gelir
vergisi istisnası uygulamasında,
mükelleflerin bölgede ürettikleri
ürünlerin toplam FOB bedelinin en az
%85’ni yurt dışına ihraç etmeleri,
yıllık satış tutarının bu oranın altında
olmaması gerekmektedir.
Örnek -1
Samsun Serbest Bölgesinde
emtia üretimi faaliyetinde bulunan (A)
A.Ş., ürettiği ürünleri yurt dışına
ihraç etmekte ve 80 işçi
çalıştırmaktadır. İşçilerle ilgili
olarak Ocak-Aralık 2009 döneminde aylar
itibarıyla ücretler üzerinden hesaplanan
gelir vergisi, tarh ve tahakkuk
ettirilerek tecil edilmiştir. Mükellefin
bölgede ürettiği emtianın 270.000 TL’lik
kısmının yurt dışına ihraç edildiği
tespit edilmiş olup üretilen ürün toplam
FOB bedeli 300.000 TL’dir.
Buna göre, mükellef (A)
A.Ş. ürettiği ürün toplam bedelinin,
(270.000 TL/300.000 TL=) %90’ını yurt
dışına ihraç ettiğinden istihdam ettiği
personel ücretleri üzerinden hesaplanan
ve yıl içinde aylar itibarıyla tecil
edilen gelir vergisi terkin edilecektir.
Örnek -2
Örneğimizdeki şirket,
ürettiği ve toplam FOB bedeli 300.000 TL
tutarında olan ürünlerin 40.000 TL’lik
kısmını serbest bölge içine satmış,
diğer kısmını ise ihraç etmiştir.
Buna göre, mükellefin
(300.000 TL-40.000 TL=) 260.000 TL
tutarındaki yurt dışı ihracatı (260.000
TL/300.000 TL=) %86,6 oranında
gerçekleştiğinden kanuni şart yerine
getirilmiş olup istihdam ettiği personel
ücretlerine ilişkin yıl içinde aylar
itibarıyla tecil edilen vergi terkin
edilecektir.
3.2.2. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Bir Kısmının veya
Tamamının Sonraki Yıllarda Satılması
Serbest bölgede üretilen
ürünler ile satın alınan malların
ihracının birlikte yapılması halinde,
sadece bölge içinde üretilen ürünlerin
toplam FOB bedelinin en az %85’nin yurt
dışına ihraç edilmesi kaydıyla
istisnadan yararlanılacaktır.
Yurt dışı satışa ilişkin
%85 şartının gerçekleştirilmesinde,
bölge içinden ve Türkiye’den satın
alınan mal bedelleri ile bölgeye ve
Türkiye’ye satılan mal bedelleri dikkate
alınmayacaktır. İstisna uygulamasında,
bölgede üretilen ürünlerin kayıtları ile
alınıp satılan mallara ilişkin kayıtlar
ayrı hesaplarda takip edilecektir.
Örnek - 3
Örneğimizdeki (A) A.Ş.,
bölge içinde toplam FOB bedeli 500.000
TL tutarında yıllık üretim yaptığı,
bölge içindeki bir firmadan 100.000 TL
ve Türkiye’den de 50.000 TL olmak üzere
toplam 150.000 TL tutarında mal satın
aldığı, üretilen mallardan toplam FOB
bedeli 450.000 TL olan kısmını yurt
dışına ihraç ederken, 80.000 TL
tutarındaki malı Türkiye’ye, 70.000
TL’sini de bölge içine sattığı, ürettiği
mallardan 50.000 TL tutarında kalan
kısmı ise 2010 yılında serbest bölge
içine sattığı tespit edilmiştir.
İstisna uygulamasında,
bölgede üretilen toplam FOB bedeli
500.000 TL olan üründen yurt dışına
ihraç edilen 450.000 TL kısmı arasındaki
oran esas alınacaktır. Yurt dışı
ihracata ilişkin %85 şartının
gerçekleştirilmesinde, bölge içinden ve
Türkiye’den alınan mal bedelleri olan
(100.000 TL+50.000 TL=) 150.000 TL ile
aynı yılda bölgeye ve Türkiye’ye satılan
(80.000 TL+70.000 TL=) 150.000 TL
dikkate alınmayacaktır.
Buna göre, şirketin bölgede
ürettiği toplam FOB bedeli 500.000 TL
tutarındaki emtianın 450.000 TL’lik
kısmını (%90) yurt dışına ihraç
ettiğinden, yurt dışı ihracata ilişkin
%85 şartının gerçekleştiği
görülmektedir. Bu nedenle, istihdam
edilen personel ücretlerine ilişkin
tecil edilen vergi terkin edilecektir.
Mükellef ürettiği toplam
ürünün %90’lık kısmını yurt dışına ihraç
ettiğinden, 2009 yılında satılmayıp 2010
yılında serbest bölgede satılan 50.000
TL ürün nedeniyle herhangi bir işlem
yapılmayacaktır.
Öte yandan, üretimin
yapıldığı ve istisnanın uygulandığı
yılda stokta kalan ürünlerin, sonraki
yıllarda toplam FOB bedeli bazında takip
ve tespiti gereklidir. Bunun için
serbest bölgede üretim yapan
mükellefler, üretim yaptıkları yılda
stoklarında kalan ürünleri sonraki
yıllarda satmaları durumunda, üretimin
yapıldığı yıla ilişkin FOB bedeli ile
satışların yapıldığı yıllardaki FOB
bedeli dikkate alınarak üretilen
ürünlerin toplam FOB bedelini tespit
edeceklerdir. İhraç edilen ürünlerin
toplam FOB bedelinin üretilen ürünlerin
toplam FOB bedeline oranı, %85 ve
üzerinde gerçekleşmesi halinde
istisnadan yararlanılacak, aksi durumda
istisnadan yararlanılamayacaktır. Takip
eden yıllarda da ihracat tutarları, yurt
içi ve bölge içi satışları ile stok
miktarları esas alınarak kanuni şartın
gerçekleşme durumu benzer şekilde
kontrol edeceklerdir.
Üretilen ve istisna
uygulanan ürünlerin sonraki yıllarda da
üretiminin yapılması ve yıllık olarak
stok takibinde, ilk giren ilk çıkar
yöntemi uygulanacaktır.
Serbest bölgede üretilen ve
üretimin yapıldığı yıldan sonraki yıl
veya yıllarda bu ürünlerin toplam FOB
bedelinin %85’inin yurt dışına ihraç
edilmemesi durumunda, üretimin yapıldığı
yılda tahakkuk ettirilerek tecil edilen
gelir vergisi tevkifatı gecikme zammıyla
birlikte tahsil edilecektir. Ancak, daha
sonra asgari %85 ihracat şartının
gerçekleştiği yılda gerekli koşulların
yerine getirilmesi halinde ilgili vergi
dairesi tarafından söz konusu işçi
ücretlerine ilişkin vergi, 213 sayılı
Kanun hükümlerine göre düzeltme işlemi
yapılarak bu Tebliğle belirlenen
koşullarla mükellefe red ve iade
edilecektir. Tahsil edilen gecikme zammı
ise iade konusu olmayacaktır.
Örnek -4
Örneğimizdeki şirket, 2009
yılında ürettiği toplam 250 birim
üründen 100 birimlik kısmını 300.000
TL’ye aynı yıl ihraç etmiştir. 2010
yılında 125 birimlik kısmını 420.000 TL
tutarla ihraç etmiş olup bu yıla ilişkin
birim FOB bedeli esas alınarak yapılan
değerlemede toplam satış tutarının
800.000 TL olduğu, kalan 25 birim ürünün
2011 yılında serbest bölgede 100.000 TL
satıldığı tespit edilmiştir. Şirket 2010
yılında ürettiği ürünü satamamıştır. Söz
konusu işçilerle ilgili olarak 2009 ve
2010 yılları Ocak-Aralık dönemlerine
ilişkin aylar itibarıyla ücretler
üzerinden hesaplanan gelir vergisi tarh
ve tahakkuk ettirilerek tecil
edilmiştir.
Buna göre, şirketin 2009
yılı üretiminin toplam FOB bedeli
300.000 TL tutarındaki kısmını ihraç
ettiğinden,
[(300.000 TL)/{(300.000
TL/100 birim) x 250 birim}=] %40
olarak gerçekleşmiş olup
Kanunda aranılan %85 ihraç şartı
gerçekleşmemiş olmaktadır. Bu nedenle,
bu yıla ilişkin olarak tecil edilen
vergi cezasız gecikme zammıyla birlikte
tahsil edilecektir.
2009 yılında üretilen ve
2010 yılında satılan 125 birimlik
ürünlerin toplam FOB bedeli olan 420.000
TL ile 2009 yılına ilişkin satılan
ürünlerin birim FOB bedelinin ortalaması
esas alınarak yapılan hesaplamada;
toplam,
[{(300.000 TL+420.000
TL)/(100 birim+125 birim)}x 250 birim=]
800.000 TL
tutarında üretim yapıldığı
ve bunun (300.000 TL+420.000 TL=)
720.000 TL tutarındaki kısmın ihraç
edilmesi nedeniyle 2009 yılında üretilen
ürünlerin (720.000 TL/800.000 TL=)
%90’nın ihraç edildiği tespit
edilmiştir.
Bu nedenle, 2009 yılına
ilişkin olup şirketten tahsil edilen
vergiler, 213 sayılı Kanun hükümlerine
göre düzeltme işlemi yapılarak bu
Tebliğle belirlenen koşullarla mükellefe
red ve iade edilecektir. Tahsil edilen
gecikme zammı ise iade konusu
olmayacaktır.
Öte yandan, 2010 yılında
üretimi yapılan ürünlere ilişkin olarak
aylar itibarıyla tecil edilen vergiler,
bu yılda üretilen ürünlere ilişkin
ihracat şartı gerçekleşmediğinden,
cezasız gecikme zammıyla birlikte tahsil
edilecektir.
Örnek -5
Örneğimizdeki şirket, 2009
yılında ürettiği 250 birim üründen aynı
yıl satış yapamamıştır. 2009 yılında
üretilen mallardan; 2010 yılında 100
birimlik kısmını FOB bedeli 350.000
TL’ye, 2011 yılında 25 birimlik kısmını
FOB bedeli 100.000 TL olarak ihraç
etmiştir. Kalan 125 birimlik kısmını da
2011 yılında 500.000 TL’ye serbest
bölgede satmıştır. İşçilerle ilgili
olarak 2009 yılı Ocak-Aralık dönemlerine
ilişkin aylar itibarıyla ücretler
üzerinden hesaplanan gelir vergisi tarh
ve tahakkuk ettirilerek tecil
edilmiştir.
Buna göre şirketin, 2009
yılı ihracata ilişkin %85 şartını
gerçekleştirememesi nedeniyle istihdam
ettiği personel ücretlerine ilişkin 2009
yılı içinde aylar itibarıyla tecil
edilen vergiler, cezasız gecikme
zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Şirket, 2010 yılında 2009
yılında ürettiği mallardan FOB bedeli
350.000 TL olan 100 birimini yurt dışına
satmış ve başka da satışı olmaması
nedeniyle yurt dışı satışı,
[350.000 TL /{(350.000
TL/100 birim x 250 birim)}=] %40
oranında gerçekleştiğinden
kanunda aranılan %85 oranın altında
kalmıştır.
2011 yılında, 2009 yılında
ürettiği mallardan sadece 100.000 TL
tutarındaki 25 birimini ihraç ederken,
kalan 500.000 TL tutarındaki 125
birimini serbest bölgede satmış
olduğundan bu yıla ilişkin toplam FOB
bedeli,
[{(350.000 TL+100.000
TL+500.000 TL)/(100 birim+25 birim+125
birim)}x(250 birim)=] 950.000 TL
olmaktadır. Şirketin bu
yıla ait ihracat oranı (350.000
TL+100.000 TL/950.000 TL=) %47,3 olarak
gerçekleşmiştir.
Dolayısıyla, Kanunda
aranılan %85 yurt dışına satış şartının
gerçekleşmemiş olması nedeniyle bu
şirket 2009 yılı üretim faaliyetine
ilişkin olarak istisna hükmünden
yararlanamayacaktır.
Örnek -6
Örneğimizdeki şirket,
ürettiği ürünlerin bir kısmını ihraç
etmekte, bir kısmını da Türkiye’ye ve
bölge içine satmaktadır. İşçilerle
ilgili olarak Ocak-Aralık 2009 döneminde
aylar itibarıyla ücretler üzerinden
hesaplanan gelir vergisi tarh ve
tahakkuk ettirilerek tecil edilmiştir.
Bölgede üretilen ürünler 2009 yılında
satılamamış olup 2010 yılı Haziran
ayında bu ürünlerin tamamı ihraç
edilmiştir.
Buna göre şirketin, 2009
yılı ihracata ilişkin %85 şartını
gerçekleştirememesi nedeniyle istihdam
ettiği personel ücretlerine ilişkin 2009
yılı içinde aylar itibarıyla tecil
edilen vergiler gecikme zammıyla
birlikte tahsil edilecektir.
Öte yandan, mükellefin
Haziran 2010’da 2009 yılında ürettiği
malların tamamını yurt dışına
sattığından, 2009 yılında yurt dışı
satışa ilişkin %85 oranını
gerçekleştirememesi nedeniyle işverenden
tahsil edilen vergiler, bu Tebliğle
belirlenen koşullarla yıl sonu
beklenmeksizin, ilgili vergi dairesi
tarafından 213 sayılı Kanun hükümlerine
göre düzeltme işlemi yapılarak mükellefe
red ve iade edilecektir. Tahsil edilen
gecikme zammı ise iade konusu
olmayacaktır.
3.3. Vergi Dairesine
Aylık ve Yıllık Olarak Üretim ile
İstihdam Bildirimlerinin Yapılması
Serbest bölgede faaliyette
bulunan mükelleflerden üretim
faaliyetinde bulunanların
çalıştırdıkları tüm personelin, üretim
faaliyetiyle birlikte başka faaliyetleri
de bulunanların sadece üretim
konusundaki faaliyetlerinde çalışanlara
ait ücretleri ve yararlanılan gelir
vergisi tevkifat tutarına ilişkin
Ek:1’de yer alan “Gelir Vergisi Tevkifat
Tutarlarına İlişkin Bildirim”i, her aya
ait muhtasar beyannamenin verilme süresi
içinde, e-beyanname şeklinde verenler
tarafından elektronik ortamda, diğer
mükelleflerce kağıt ortamında yetkili
vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.
Öte yandan, yıl içinde
gelir vergisi istisna hükümlerinden
yararlanmayan ve yıl sonunda istisna
şartlarını yerine getiren mükelleflerle
ilgili olarak, Ek:2’de yer alan “Gelir
Vergisi Tevkifat Tutarları ile İade
Edilecek Tutarlara İlişkin Bildirim”i,
Aralık ayına ait muhtasar beyannamenin
verilme süresi içinde e-beyanname
şeklinde verenler tarafından elektronik
ortamda, diğer mükelleflerce kağıt
ortamında yetkili vergi dairesine
vermeleri durumunda bu Tebliğle
belirlenen koşullarla istisna
uygulamasından yararlanılabilecektir.
Gelir Vergisi Kanununun 98
inci maddesinin son fıkrası uyarınca
muhtasar beyannamelerini üç aylık
dönemler halinde veren mükelleflerde
ise, bu Tebliğin ekinde yer alan
bildirimleri her vergilendirme dönemine
(üçer aylık) ait muhtasar beyannamenin
verilme süresi içinde, e-beyanname
şeklinde verenler tarafından elektronik
ortamda, diğer mükelleflerce kağıt
ortamında yetkili vergi dairesine
vermeleri gerekmektedir.
3.4. Muhtasar
Beyannamenin Verilmesi ve Tecil-Terkin
Uygulaması
İstisna kapsamında
değerlendirilen ücretler üzerinden
hesaplanan gelir vergisi, muhtasar
beyannameyle genel hükümlere uygun
olarak beyan edilecektir.
3218 sayılı Kanun
kapsamında istisna edilecek tutar,
Ek:1’de yer alan “Gelir Vergisi Tevkifat
Tutarlarına İlişkin Bildirim”in “İstisna
edilecek tutara ilişkin bilgiler”
Tablosunun (g) sütununda
gösterilecektir. Bu sütunda yer alan
tutar, Muhtasar Beyannamenin “TABLO-2
Tahakkuka Esas İcmal Cetveli” bölümünün
“3/b- Tecil Edilecek Tutar” satırına
aktarılacak ve vergi dairesince bu
tutarlar tarh ve tahakkuk ettirilerek
tecil edilecektir.
İstisna uygulamasından
yararlanan mükelleflerin yurt dışı
ihracat tutarının toplam satış tutarına
oranı, %85 veya üzerinde
gerçekleştiğinin YMM faaliyet raporu ile
tespit edilmesi halinde, vergi
dairesince tecil edilen vergi terkin
edilecektir.
Öte yandan, serbest bölgede
üretim faaliyetinde bulunan işletmelerde
çalıştırılan ve yıl içinde gelir vergisi
tevkifatı yapılmış olan işçi ücretleri
de, işverenin yıl sonu itibarıyla
ürettikleri ürünlerin %85’ini yurt
dışına ihraç etme şartını
gerçekleştirmesi halinde, gelir vergisi
istisnasından yararlanılabilecektir.
Bu işverenler, Ek:2’de yer
alan Bildirimi, Aralık ayına ait
muhtasar beyannamenin verilme süresi
içinde ilgili vergi dairesine
vereceklerdir. Bunun üzerine, yıl
içinde verilen muhtasar beyannameler
üzerinden hesaplanan ve ödenen ücretlere
ilişkin gelir vergisi tevkifat
tutarları, bu Tebliğle belirlenen
koşullarla ilgili vergi dairesi
tarafından 213 sayılı Kanun hükümlerine
göre düzeltme işlemi yapılarak mükellefe
red ve iade edilecektir.
3.5. İhraç Kaydıyla Mal
Teslimi
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan üretici firmaların
ürünlerini, aynı veya başka bir serbest
bölgede faaliyette bulunan
ihracatçılara, yurt dışına satılması
kaydıyla teslim etmeleri de yurt dışına
satış olarak değerlendirilecektir.
İhracat kaydıyla yapılan
teslimlerde, üretici firmalar istisnadan
yararlanacağından, ihracatı
gerçekleştiren firmaların istisnadan
yararlanması mümkün değildir.
Söz konusu malların,
ihracatçıya teslim tarihini takip eden
ay başından itibaren üç ay içinde ihraç
edilmesi zorunludur. Bu sürede ihraç
edilmemesi halinde, bu mallara ilişkin
yurt dışı satış gerçekleşmemiş olarak
değerlendirilir.
Tamamen veya kısmen ihraç
kaydıyla mal satanlar ihracatın fiilen
gerçekleştirildiğine ilişkin belgeler de
dahil olmak üzere YMM raporuna ek
yapılmak ve ayrıntıları YMM raporunda
belirtilmek suretiyle düzenlenecek
faaliyet raporunu, dönemin kapandığı ya
da faaliyetin son bulduğu veya toplam
satışın yapıldığı tarihi izleyen aydan
sonraki dördüncü ayın 15 inci günü (yıl
sonuna ilişkin olanlar Nisan ayının 15
inci günü) vergi dairesine teslimi
gerekir.
3.6. Yazılım Faaliyetleri
Yazılım: Bir bilgisayar,
iletişim cihazı veya bilgi
teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın
çalışmasını ve kendisine verilen
verilerle ilgili gereken işlemleri
yapmasını sağlayan komutlar dizisinin
veya programların ve bunların kod
listesini, işletim ve kullanım
kılavuzlarını da içeren belgelerin ve
hizmetlerin tümünü ifade eder.
Tanıma uygun bir programın
ticari amaçla CD şeklinde hazırlanması
ve fiziki mal olarak fiilen ihraç
edilmesi halinde, bu yazılım faaliyeti
kapsamında serbest bölgede fiilen
istihdam edilen personele ödenen
ücretler Kanunda belirtilen şartları
taşıması koşuluyla gelir vergisinden
istisna edilecektir.
Yazılım faaliyetinin
istisna kapsamında değerlendirilebilmesi
için;
- Söz konusu faaliyetin
münhasıran ve fiilen serbest bölgede
yapılması,
- İşyeri alt yapısının ve
teknik donanımının bu faaliyetin
yapılmasına müsait olması,
- Ürünün, gümrük çıkış
beyannamesi ve YMM faaliyet raporu ile
fiili ihracatın gerçekleştiğinin tevsik
edilmesi
gerekir.
Ancak, uygulamada aşağıdaki
faaliyetler istisna kapsamında
değerlendirilmez:
- Bilimsel ve/veya
teknolojik ilerlemeler veya teknolojik
belirsizliklerin çözülmesini içermeyen
olağan ve tekrarlanan faaliyetler,
- Programlama dilleri ile
işletim sistemleri hariç olmak üzere
internet sitelerinin ve benzerlerinin
hazırlanmasına yardımcı mevcut
yazılımların kullanılması suretiyle
yapılan yazılım geliştirme faaliyetleri,
- Bölgede faaliyette
bulunan mükelleflerin, bölge dışında
gerçekleştirdikleri yazılım
faaliyetleri.
3.7. Üretim ve Satış
Tutarlarının YMM Raporu ile Tespit
Edilmesi
3.7.1. Raporun Konusu ve
İbraz Süreleri
İstisna uygulamasında;
- Serbest bölgede üretilen
ürünlerle bölge içinden, Türkiye’den
veya dışarıdan alınan ürün tutarları,
- Bölge içine, Türkiye’ye
veya yurt dışına satış tutarları,
- Bölgede üretilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %
85'inin yurt dışına ihraç edildiği,
hususlarının bu Tebliğde
açıklanan usul ve esaslara uygun
olduğunun yeminli mali müşavirler
tarafından düzenlenecek faaliyet raporu
ile tevsik edilmesi üzerine, tecil
edilen vergi terkin edilecektir.
Düzenlenecek YMM faaliyet raporuna,
Gümrük Çıkış Beyannamesi, Faaliyet
Ruhsatı ile Kapasite Raporu örnekleri de
eklenecektir.
Mükelleflerin sözleşmeli
yeminli mali müşavirlerinin bulunması
halinde, faaliyet raporunun sözleşmeli
müşavirler tarafından düzenlenmesi
yeterli olacaktır.
Mükellefler, istisna
uygulamasına ilişkin olarak yeminli mali
müşavirler tarafından düzenlenen
faaliyet raporlarını en geç faaliyette
bulunulan takvim yılını takip eden yılın
şubat ayının 15 inci günü akşamına
kadar muhtasar beyannameyi verdikleri
vergi dairesine teslim edeceklerdir.
Yıl içinde faaliyetine son
veren ya da ürettiği ürünü sonraki yıl
içerisinde tamamen satan veya kısmen
satışla %85 şartını gerçekleştiren
mükellefler ise, söz konusu raporları
faaliyetlerine son verdikleri ya da
ürünü sattıkları veya %85 şartını
gerçekleştirdikleri ayı takip eden
ikinci ayın 15 inci günü akşamına kadar
muhtasar beyannameyi verdikleri vergi
dairesine teslim edeceklerdir.
Bu bölümde belirtilen YMM
raporlarının süresi içerisinde ibraz
edilemeyeceğine ilişkin, mükellefler
veya YMM'ler tarafından makul mazeret
bildirilmesi halinde, vergi dairesince
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 17 nci
maddesine göre bu Tebliğde belirlenen
sürelerin bir katını geçmemek üzere ek
süre verilebilecektir.
Genel ve özel bütçeli
idareler, il özel idareleri, belediyeler
ve sermayesinin % 51'i veya daha fazlası
bunlara ait olan kuruluşlar ile
özelleştirme kapsam ve programına
alınmış olup hisselerinin yarısından
fazlası yukarıda sayılan kuruluşlara ait
olan kuruluşlardan, bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'inin
yurt dışına ihraç edildiği hususlarının
bu Tebliğde açıklanan usul ve esaslara
uygun olduğuna ilişkin kurum
yetkililerince imzalanmış bir raporu
ilgili vergi dairelerine teslim etmeleri
halinde, yukarıda anılan YMM raporları
aranmayacaktır.
3.7.2. Hesaplamaya
İlişkin Örnekler
Örnek- 7
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, serbest
bölgede 2009 yılı içinde 100 birim mal
üretmiştir. Bu malların 5 birimini 2009
yılının Şubat ayında 600 TL FOB bedel
ile 5 birimini 2009 yılı Aralık ayında
400 TL FOB bedel ile ihraç etmiş kalan
90 birimini ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Ertesi yıl bir önceki
yıldan gelen 90 birim malın 80 birimi
9.600 FOB bedel ile ihraç edilmiş 10
birimi 800 TL bedelle Yurtiçine
satılmıştır. Söz konusu malların
imalatında çalışan 200 işçi ile ilgili
ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009
Yılı FOB Bedeli:
[(600 TL+400 TL)/(5 Birim+5
Birim)]x 100 Birim = 10.000 TL
2009 Yılı İhracatının
Üretilen Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
(600 TL + 400 TL)/10.000 TL
= %10
Üretilen Ürünlerin 2010
Yılı FOB Bedeli:
[(600 TL+400 TL+9.600
TL+800 TL)/(5 Birim+5 Birim+80 Birim+10
Birim)]x100 =11.400 TL
İhracatın FOB Bedeline
Oranı :
(600 TL + 400 TL + 9.600
TL)/11.400 TL = %93
2009 yılında üretilen
ürünlerin %85’ten fazlasının ihracı 2010
yılında sağlandığı için imalatın
gerçekleştiği yılda ücretler üzerinden
bu Tebliğde yer alan esaslara göre,
gerçekleştirilen vergilendirmenin, %85
şartının gerçekleştiği 2010 yılına
ilişkin mükellefin başvurusu ve YMM
Raporuna istinaden düzeltilecektir.
Örnek- 8
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, serbest
bölgede 2009 yılı içinde 100 birim mal
üretmiştir. Bu malların 50 birimini 2009
yılının Şubat ayında 3500 TL FOB bedel
ile 40 birimini 2009 yılı Aralık ayında
2500 TL FOB bedel ile ihraç etmiş 5
birimini 450 TL bedel ile yurt içinde
satmış kalan 5 birimini ertesi yıla stok
olarak devretmiştir. Söz konusu malların
imalatında çalışan 200 işçi ile ilgili
ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009
Yılı FOB Bedeli:
[(3.500 TL+2.500 TL+450
TL)/(50 Birim+40 Birim+5 Birim)]x 100
Birim = 6.790 TL
2009 Yılı İhracatının
Üretilen Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
(3.500 TL + 2.500 TL)/6.790
TL = %88
2009 yılında üretilen
ürünlerin FOB bedelinin %85’ten fazlası
2009 yılı içinde ihraç edilmiş
olduğundan bu malların imalatı ile
ilgili ücret ödemelerinde istisnanın
2009 yılında uygulanması mümkün
bulunmaktadır. 2010 yılı için ayrıca
devreden stokun yurt içinde satılmış
olması veya ihraç edilmiş olmasının bir
önemi bulunmamaktadır.
Örnek- 9
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, serbest
bölgede 2009 yılı içinde 100 birim mal
üretmiştir. Bu malların 5 birimini 2009
yılının Şubat ayında 450 TL FOB bedel
ile ihraç etmiş 90 birimini 6.000 TL
bedel ile yurt içinde satmış kalan 5
birimini ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Söz konusu malların
imalatında çalışan 200 işçi ile ilgili
ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009
Yılı FOB Bedeli:
[{(450 TL+6.000 TL)/(90
Birim+5 Birim)}x 100 Birim ] = 6.790 TL
2009 Yılı İhracatının
Üretilen Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
450 TL/6.790 TL = %6,63
2009 Yılı Yurtiçi
Satışların Üretilen Ürünlerin FOB
Bedeline Oranı:
6.000 TL/6.790 TL = % 88
2009 yılında üretilen
ürünlerin FOB bedelinin %6,66’sı 2009
yılı içinde ihraç edilmiş, %88’i
yurtiçinde satılmış olduğundan bu
malların imalatı ile ilgili ücret
istisnasından yararlanılması mümkün
bulunmamaktadır. 2010 yılı için ayrıca
devreden stokun yurt içinde satılmış
olması veya ihraç edilmiş olmasının bir
önemi
bulunmamaktadır.
Örnek- 10
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, serbest
bölgede 2009 yılı içinde 40 birim (x)
malı 60 birim (y) malı üretmiştir. Bu
mallardan 5 birim (x) malını 2009
yılının Şubat ayında 600 TL FOB bedel
ile ihraç etmiş 5 birim (y) malını 2009
yılı Aralık ayında 400 TL bedel ile yurt
içinde satmış kalan malları ertesi yıla
stok olarak devretmiştir. Ertesi yıl bir
önceki yıldan gelen 35 birim (x) malının
30 birimini 3.600 FOB bedel ile ihraç
edilmiş 5 birimi 600 TL bedel ile
yurtiçinde, 55 birim (y) malının 50
birimi 7.500 TL FOB bedelle ihraç
edilmiş 5 birimi ise 400 TL bedelle
yurtiçine satılmıştır. Söz konusu
malların imalatında çalışan 200 işçi ile
ilgili ücret istisnası nasıl
uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009
Yılı FOB Bedeli:
[(600 TL+400 TL)/(5 Birim+5
Birim)] x 100 Birim = 10.000 TL
2009 Yılı İhracatının
Üretilen Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
600 TL/10.000 TL = %6
Üretilen Ürünlerin 2010
Yılı FOB Bedeli:
[(600 TL + 400 TL + 3.600
TL + 600 TL + 7.500 TL + 400 TL)/(5
Birim (x) + 5 Birim (y) + 30 Birim (x) +
5 Birim (x) + 50 Birim (y) + 5 Birim
(y)] x 100 =13.100 TL
İhracatın FOB Bedeline
Oranı:
(600 TL + 3.600 TL + 7.500
TL)/13.100 TL = %89
2009 yılında üretilen
ürünlerin %85’ten fazlasının ihracı 2010
yılında sağlandığı için imalatın
gerçekleştiği yılda ücretler üzerinden
bu Tebliğde yer alan esaslara göre
gerçekleştirilen vergilendirmenin %85
şartının gerçekleştiği 2010 yılına
ilişkin mükellefin başvurusu ve YMM
Raporuna istinaden düzeltilecektir.
3.8. Uygulamanın
Başlangıcı ve İstisna Uygulamasında Süre
3218 sayılı Kanunun geçici
3 üncü maddesinin değiştirilen ikinci
fıkrasının (b) bendinde yer alan ücret
istisnası, 1/1/2009 tarihinden geçerli
olmak üzere Kanunun yayımı tarihinden
itibaren yürürlüğe girmiş olup, Avrupa
Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği
tarihi içeren yılın vergilendirme
döneminin sonuna kadar uygulanacaktır.
4. İstisna Uygulamasında
Özellik Gösteren Hususlar
- Bölge içinde faaliyette
bulunan mükelleflerden yıl içinde
faaliyetine son verenlerin söz konusu
istisnadan yararlanıp
yararlanamayacaklarının tespitinde,
faaliyette bulunulan süreye ait üretim
ve satış tutarı esas alınacaktır.
- Gelir vergisinden istisna
edilen ücretlerde üst sınır
bulunmadığından, ücretler üzerinden
hesaplanan vergi tutarının tamamı
istisna edilecektir.
- Birden fazla konuda
(üretim, mal satışı vs.) faaliyette
bulunmak üzere izin alınması halinde,
sadece üretim faaliyetinin yürütüldüğü
işyerleri itibarıyla Sosyal Güvenlik
Kurumuna (Devredilen Sosyal Sigortalar
Kurumu) verilen aylık prim ve hizmet
belgesinde yer alan işçilere ilişkin
ücretler üzerinden söz konusu istisna
uygulanacaktır.
- Yurt içinden serbest
bölgeye fason imalat kapsamında
getirilen veya dahilde işleme rejimi
kapsamında yurt dışından bölgeye
getirilen maddelerin bölge içinde
çeşitli işlemlere tabi tutulduktan sonra
ülke içine geri gönderilen veya bu
ürünlerden yurt dışına ihraç edilen ürün
bedelleri, %85 ihracat tutarının
hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.
Bölgedeki işletmelerin fason imalat
yanında ayrıca bölge içinde üretim ve
ihracat yapmaları durumunda ise, Kanunda
belirtilen şartları taşıyıp
taşımadıklarının tespitinde fason imalat
dışında üretim yapılan ve ihraç edilen
ürün bedelleri dikkate alınacaktır.
- Serbest bölge dışında
üretilerek bölgeye getirilen ve bölgede
sadece paketleme ve ambalajlama gibi bir
takım işlemlere tabi tutulan ürünlerin
daha sonra serbest bölgeden yurt dışına
ihraç edilmesinde, ürün esas olarak
bölge içinde üretilmediğinden, söz
konusu ürünle ilgili olarak istisna
hükümleri uygulanmayacaktır.
- Serbest bölgede
faaliyette bulunmak üzere 6/2/2004
tarihinden önce veya sonra ruhsat alan
mükelleflerden bu Tebliğde belirtilen
şartları yerine getirenler de istisnadan
yararlanacaklardır.
- Birden fazla takvim
yılında tamamlanan imalat işlerinde,
imalatın tamamlanıp satışın yapıldığı
yılda ürün toplam FOB bedelinin %85’ini
yurt dışına ihraç eden mükelleflerin,
imalat süresi içinde istihdam ettikleri
personel ücretlerine istisna
uygulanacaktır.
- Yurt dışına ihraç edilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin
tespitinde, satışa ilişkin belgenin
yasal defterlere kayıt edildiği
tarihteki T.C. Merkez Bankasınca ilan
edilen döviz alış kurları esas
alınacaktır.
- İstisna şartlarının ihlal
edilmesi halinde, yıl içinde işten
ayrılan personel dahil uygulanan gelir
vergisi tevkifat istisnası nedeniyle
tecil edilen vergiler cezasız olarak,
gecikme zammıyla birlikte işverenden
tahsil edilecektir.
5. İstisna Şartlarının
Gerçekleşmemesi
Serbest bölgede faaliyette
bulunan mükelleflerin imal ettikleri ve
yurt dışına ihraç ettikleri ürün satış
tutarlarının ürün toplam satış
tutarlarına oranı, Kanunda öngörülen
oranda gerçekleşmemesi halinde, yıl
içinde vergi dairesince tarh ve tahakkuk
ettirilerek tecil edilen gelir vergisi
işverenden cezasız olarak, gecikme
zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Bu durumdaki mükellefler
tarafından Ek:1’de yer alan ve aylık
muhtasar beyanname ekinde ilgili vergi
dairesine verilerek vergi dairesince
tecil edilen gelir vergisi tutarı, vergi
cezası uygulanmadan 6183 sayılı Kanunun
51 inci maddesinde yer alan oranda
gecikme zammıyla birlikte tahsil
edilecektir.
213 sayılı Kanun
hükümlerine göre düzeltme işlemi
yapılarak mükellefe gelir vergisi
kesintisinin red ve iade edilmesi
durumunda, tahsil edilen gecikme zammı
iade konusu olmayacaktır. Ancak, gecikme
zammı ödemek durumunda kalmamak için
mükelleflerin yıl içinde gelir vergisi
kesintisini beyan ederek ödemeleri ve
%85 ihraç şartını gerçekleştirmeleri
halinde, yıl sonunda istisnadan
faydalanmaları mümkün bulunmaktadır.
6. Ücret İstisnasının
Uygulanmayacağı Haller
Serbest bölgedeki ücret
istisnası, bu bölgelerde üretilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin en az
%85’inin yurt dışına ihraç edilmesi
halinde mümkün olup, aşağıda belirtilen
hallerde ücret istisnasından
yararlanılamayacaktır.
- Serbest bölgede üretilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin %85’inden
az bir kısmın yurt dışına ihraç edilmesi
halinde çalışanlara ödenen ücretler,
- Serbest bölgede çalışan
personelin çeşitli nedenlerle serbest
bölge dışında çalıştığı sürelere ilişkin
ödenen ücretler,
- Serbest bölgede üretim
faaliyeti dışında hizmet veya mal satışı
faaliyetlerinde bulunan mükellefler
nezdinde çalışanlara ödenen ücretler,
- Tebliğ ekinde yer alan
belgeleri belirtilen süreler içinde
ilgili vergi dairesine vermeyen
mükelleflerin istihdam ettikleri
çalışanlara ödenen ücretler.
7. Diğer Hususlar
7.1. Asgari Geçim İndirimi
Uygulaması
Serbest bölgelerdeki ücret
istisnası, bu bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az %85’inin
yurt dışına ihraç edilmesi halinde,
tecil edilen verginin terkin edilmesi
şeklinde uygulanacaktır.
İstisna uygulamasında,
asgari geçim indirimi mahsup edilerek
kalan tutar tecile konu olacaktır. Bu
nedenle, asgari geçim indirimi Gelir
Vergisi Kanununun 32 nci maddesi ile 265
Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel
Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara
göre hesaplanarak Ek.1’de yer alan
asgari geçim indirimine ilişkin satırda
gösterilecek ve muhtasar beyannamenin
ilgili sütununa aktarılacaktır.
7.2. Ürün İhracatına
İlişkin Oranın Değişmesi
Kanunda yer alan
düzenlemeye göre, bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az %85'ini
yurtdışına ihraç eden mükelleflerin
istihdam ettikleri personele ödedikleri
ücretler gelir vergisinden müstesna
tutulmuş olup, bu oranı %50'ye kadar
indirmeye ve kanuni seviyesine kadar
yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkili
kılınmıştır.
Bu yetkiye istinaden
maddede yer alan oranın indirilmesi
veya kanuni seviyesine kadar
yükseltilmesi halinde, %85 oranı yerine
yeni belirlenen oran esas alınacaktır.
7.3. Ocak ve Şubat 2009
Dönemlerine İlişkin Uygulama
3218 sayılı Kanunun değişik
geçici 3 üncü maddesinde yer alan ücret
istisnasından yararlanmak istenmesi
halinde, Ocak-2009 vergilendirme
dönemine ait olup Şubat ayı içinde beyan
edilmesi gereken gelir vergisi tevkifat
tutarı, bu Tebliğde açıklanan usul ve
esaslar dâhilinde Şubat ayına ait olup
Mart ayında verilecek muhtasar
beyannameye dahil edilecektir. Vergi
dairesince Ocak ve Şubat 2009
vergilendirme dönemlerine ait tutarlar
birlikte tecil edilecektir.
7.4. Damga Vergisi ve
Harç İstisnası Uygulaması
3218 sayılı Kanunun geçici
3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c)
bendi uyarınca, 6/2/2004 tarihine kadar
(bu tarih dahil) serbest bölgede
faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış
mükelleflerin, bu bölgelerde
gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin
damga vergisi ve harç istisnasının
uygulanma süresi 31/12/2008 tarihi
itibarıyla sona ermiştir.
Anılan Kanunun geçici 3
üncü maddesinin 5810 sayılı Kanunla
değişik ikinci fıkrasının (c) bendi
uyarınca, serbest bölgelerde faaliyette
bulunan mükelleflerin, Avrupa Birliğine
tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren
yılın vergilendirme döneminin sonuna
kadar, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri
faaliyetler ile ilgili olmak kaydıyla
yaptığı işlemler harçtan, bu işlemlere
ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga
vergisinden müstesnadır.
Öte yandan, 3218 sayılı
Kanun kapsamında serbest bölge sınırları
içerisinde faaliyet gösteren firmaların,
Avrupa Birliğine tam üyeliğin
gerçekleştiği tarihi içeren yılın
vergilendirme döneminin sonuna kadar,
münhasıran serbest bölgelerdeki
faaliyetleriyle ilgili olarak istihdam
ettikleri personele ödenen ücretlere
ilişkin düzenlenen kâğıtlardan da damga
vergisi aranılmaması gerekmektedir.
Tebliğ olunur.
———————————
¹
25/11/2008 tarihli ve 27065 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanmıştır.
Ekleri görmek için tıklayınız. |
