|
3218 sayılı Serbest
Bölgeler Kanunu Genel Tebliği
(Seri No: 1)
(Taslak)
1. Giriş
Serbest bölgelerde istihdam
edilen personelin ücretlerinin gelir vergisinden istisna
edilmesiyle ilgili açıklamalar bu Tebliğin konusunu
oluşturmaktadır.
2. Yasal Düzenleme
3218 sayılı Serbest Bölgeler
Kanununun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası,
12/11/2008 tarihli ve 5810 sayılı Serbest Bölgeler
Kanunu İle Gümrük Kanununda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanunun[1]
7 nci maddesiyle 1/1/2009 tarihinden itibaren geçerli
olmak üzere aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"MADDE
7-
3218 sayılı Serbest Bölgeler
Kanununun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
"Avrupa Birliğine tam
üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme
döneminin sonuna kadar;
a) Serbest bölgelerde
üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde
imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri
kazançları gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır.
Bu istisnanın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b)
alt bendi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15
inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata
etkisi yoktur.
b) Bu bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç
eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele
ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu
oranı % 50'ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar
yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yıllık satış
tutarı bu oranın altında kalan mükelleflerden zamanında
tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme
zammıyla birlikte tahsil edilir.
c) Bu bölgelerde
gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan
işlemler ve düzenlenen kağıtlar damga vergisi ve
harçlardan müstesnadır.
Bu maddenin uygulanmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı
yetkilidir."
3. Gelir Vergisi
İstisnası Uygulaması
3.1. Üretilen Ürünlerin
FOB Bedeli
3218 sayılı Kanunun geçici 3
üncü maddesi uyarınca, 1/1/2009 tarihinden geçerli olmak
üzere, serbest bölgelerde faaliyette bulunan mükellefler
tarafından bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB
bedelinin en az % 85'inin yurt dışına ihraç edilmesi
kaydıyla, istihdam edilen personele ödenen ücretler
gelir vergisinden istisna edilmiştir.
Bölge içinde üretim
faaliyetinde bulunan mükelleflerin istihdam ettikleri
tüm personele ödedikleri ücretler söz konusu istisna
kapsamında değerlendirilecektir.
İstisna uygulaması bakımından
üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin tespiti
gereklidir.
Üretilen ürünlerin birim FOB
bedeli, üretilen mallardan satışı yapılanların satış
tutarı toplamının satılan ürün miktarına bölünmesiyle
elde edilen tutardır.
Toplam FOB bedeli, Üretilen
ürünlerin birim FOB bedeli ile toplam üretilen ürün
miktarının çarpılmasıyla elde edilen tutardır.
Üretilen ürünlerin aynı yıl
içinde satılmaması durumunda, ortalama FOB bedeli
bulunacak ve buna göre toplam FOB bedeli tespit
edilecektir.
Ortalama FOB bedeli, birden
fazla yıla ait birim FOB bedellerinin ortalamasıdır.
3.2. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Satışı
3.2.1. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Aynı Yılda Satışı
Serbest bölge içinde üretim
yapan mükelleflerin istihdam ettikleri personele
ödedikleri ücretlere gelir vergisi istisnası
uygulamasında, mükelleflerin bölgede ürettikleri
ürünlerin toplam FOB bedelinin en az %85'ni yurt dışına
ihraç etmeleri, yıllık satış tutarının bu oranın altında
olmaması gerekmektedir.
Örnek -1
Samsun Serbest Bölgesinde emtia
üretimi faaliyetinde bulunan (A) A.Ş., ürettiği ürünleri
yurt dışına ihraç etmekte ve 80 işçi çalıştırmaktadır.
İşçilerle ilgili olarak Ocak-Aralık 2009 döneminde aylar
itibarıyla ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi,
tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilmiştir.
Mükellefin bölgede ürettiği emtianın 270.000 TL'lik
kısmının yurt dışına ihraç edildiği tespit edilmiş olup
üretilen ürün toplam FOB bedeli 300.000 TL'dir.
Buna göre, mükellef (A) A.Ş.
ürettiği ürün toplam bedelinin, (270.000 TL/300.000 TL=)
%90'ını yurt dışına ihraç ettiğinden istihdam ettiği
personel ücretleri üzerinden hesaplanan ve yıl içinde
aylar itibarıyla tecil edilen gelir vergisi terkin
edilecektir.
Örnek -2
Örneğimizdeki şirket, ürettiği
ve toplam FOB bedeli 300.000 TL tutarında olan ürünlerin
40.000 TL'lik kısmını serbest bölge içine satmış, diğer
kısmını ise ihraç etmiştir.
Buna göre, mükellefin (300.000
TL-40.000 TL=) 260.000 TL tutarındaki yurt dışı ihracatı
(260.000 TL/300.000 TL=) %86,6 oranında
gerçekleştiğinden kanuni şart yerine getirilmiş olup
istihdam ettiği personel ücretlerine ilişkin yıl içinde
aylar itibarıyla tecil edilen vergi terkin edilecektir.
3.2.2. Serbest Bölgede
Üretilen Ürünlerin Bir Kısmının veya Tamamının Sonraki
Yıllarda Satılması
Serbest bölgede üretilen
ürünler ile satın alınan malların ihracının birlikte
yapılması halinde,
sadece bölge
içinde üretilen ürünlerin toplam FOB bedelinin en az
%85'nin yurt dışına ihraç edilmesi kaydıyla istisnadan
yararlanılacaktır.
Yurt dışı satışa ilişkin %85
şartının gerçekleştirilmesinde, bölge içinden ve
Türkiye'den satın alınan mal bedelleri ile bölgeye ve
Türkiye'ye satılan mal bedelleri dikkate alınmayacaktır.
İstisna uygulamasında, bölgede üretilen ürünlerin
kayıtları ile alınıp satılan mallara ilişkin kayıtlar
ayrı hesaplarda takip edilecektir.
Örnek - 3
Örneğimizdeki (A) AŞ., bölge
içinde toplam FOB bedeli 500.000 TL tutarında yıllık
üretim yaptığı, bölge içindeki bir firmadan 100.000 TL
ve Türkiye'den de 50.000 TL olmak üzere toplam 150.000
TL tutarında mal satın aldığı, üretilen mallardan toplam
FOB bedeli 450.000 TL olan kısmını yurt dışına ihraç
ederken, 80.000 TL tutarındaki malı Türkiye'ye, 70.000
TL'sini de bölge içine sattığı, ürettiği mallardan
50.000 TL tutarında kalan kısmı ise 2010 yılında serbest
bölge içine sattığı tespit edilmiştir.
İstisna uygulamasında, bölgede
üretilen toplam FOB bedeli 500.000 TL olan üründen yurt
dışına ihraç edilen 450.000 TL kısmı arasındaki oran
esas alınacaktır. Yurt dışı ihracata ilişkin %85
şartının gerçekleştirilmesinde, bölge içinden ve
Türkiye'den alınan mal bedelleri olan (100.000 TL+50.000
TL=) 150.000 TL ile aynı yılda bölgeye ve Türkiye'ye
satılan (80.000 TL+70.000 TL=) 150.000 TL dikkate
alınmayacaktır.
Buna göre, şirketin bölgede
ürettiği toplam FOB bedeli 500.000 TL tutarındaki
emtianın 450.000 TL'lik kısmını (%90) yurt dışına ihraç
ettiğinden, yurt dışı ihracata ilişkin %85 şartının
gerçekleştiği görülmektedir. Bu nedenle, istihdam edilen
personel ücretlerine ilişkin tecil edilen vergi terkin
edilecektir.
Mükellef ürettiği toplam ürünün
%90'lık kısmını yurt dışına ihraç ettiğinden, 2009
yılında satılmayıp 2010 yılında serbest bölgede satılan
50.000 TL ürün nedeniyle herhangi bir işlem
yapılmayacaktır.
Öte yandan, üretimin yapıldığı
ve istisnanın uygulandığı yılda stokta kalan ürünlerin,
sonraki yıllarda toplam FOB bedeli bazında takip ve
tespiti gereklidir. Bunun için serbest bölgede üretim
yapan mükellefler, üretim yaptıkları yılda stoklarında
kalan ürünleri sonraki yıllarda satmaları durumunda,
üretimin yapıldığı yıla ilişkin FOB bedeli ile
satışların yapıldığı yıllardaki FOB bedeli dikkate
alınarak üretilen ürünlerin toplam FOB bedelini tespit
edeceklerdir. İhraç edilen ürünlerin toplam FOB
bedelinin üretilen ürünlerin toplam FOB bedeline oranı,
%85 ve üzerinde gerçekleşmesi halinde istisnadan
yararlanılacak, aksi durumda istisnadan
yararlanılamayacaktır. Takip eden yıllarda da ihracat
tutarları, yurt içi ve bölge içi satışları ile stok
miktarları esas alınarak kanuni şartın gerçekleşme
durumu benzer şekilde kontrol edeceklerdir.
Üretilen ve istisna uygulanan
ürünlerin sonraki yıllarda da üretiminin yapılması ve
yıllık olarak stok takibinde, ilk giren ilk çıkar
yöntemi uygulanacaktır.
Serbest bölgede üretilen ve
üretimin yapıldığı yıldan sonraki yıl veya yıllarda bu
ürünlerin toplam FOB bedelinin %85'inin yurt dışına
ihraç edilmemesi durumunda, üretimin yapıldığı yılda
tahakkuk ettirilerek tecil edilen gelir vergisi
tevkifatı gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Ancak, daha sonra asgari %85 ihracat şartının
gerçekleştiği yılda gerekli koşulların yerine
getirilmesi halinde ilgili vergi dairesi tarafından söz
konusu işçi ücretlerine ilişkin vergi, 213 sayılı Kanun
hükümlerine göre düzeltme işlemi yapılarak bu Tebliğle
belirlenen koşullarla mükellefe red ve iade edilecektir.
Tahsil edilen gecikme zammı ise iade konusu
olmayacaktır.
Örnek -4
Örneğimizdeki şirket, 2009
yılında ürettiği toplam 250 birim üründen 100 birimlik
kısmını 300.000 TL'ye aynı yıl ihraç etmiştir. 2010
yılında 125 birimlik kısmını 420.000 TL tutarla ihraç
etmiş olup bu yıla ilişkin birim FOB bedeli esas
alınarak yapılan değerlemede toplam satış tutarının
800.000 TL olduğu, kalan 25 birim ürünün 2011 yılında
serbest bölgede 100.000 TL satıldığı tespit edilmiştir.
Şirket 2010 yılında ürettiği ürünü satamamıştır. Söz
konusu işçilerle ilgili olarak 2009 ve 2010 yılları
Ocak-Aralık dönemlerine ilişkin aylar itibarıyla
ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi tarh ve
tahakkuk ettirilerek tecil edilmiştir.
Buna göre, şirketin 2009 yılı
üretiminin toplam FOB bedeli 300.000 TL tutarındaki
kısmını ihraç ettiğinden,
[(300.000 TL)/{(300.000 TL/100
birim)x250 birim}=] %40
olarak gerçekleşmiş olup
Kanunda aranılan %85 ihraç şartı gerçekleşmemiş
olmaktadır. Bu nedenle, bu yıla ilişkin olarak tecil
edilen vergi cezasız gecikme zammıyla birlikte tahsil
edilecektir.
2009 yılında üretilen ve 2010
yılında satılan 125 birimlik ürünlerin toplam FOB bedeli
olan 420.000 TL ile 2009 yılına ilişkin satılan
ürünlerin birim FOB bedelinin ortalaması esas alınarak
yapılan hesaplamada; toplamı,
[{(300.000 TL+420.000 TL)/(100
birim+125 birim)}x250 birim=] 800.000 TL
tutarında üretim yapıldığı ve
bunun (300.000 TL+420.000 TL=) 720.000 TL tutarındaki
kısmın ihraç edilmesi nedeniyle 2009 yılında üretilen
ürünlerin (720.000 TL/800.000 TL=) %90'sının ihraç
edildiği tespit edilmiştir.
Bu nedenle, 2009 yılına ilişkin
olup şirketten tahsil edilen vergiler, 213 sayılı Kanun
hükümlerine göre düzeltme işlemi yapılarak bu Tebliğle
belirlenen koşullarla mükellefe red ve iade edilecektir.
Tahsil edilen gecikme zammı ise iade konusu
olmayacaktır.
Öte yandan, 2010 yılında
üretimi yaplan ürünlere ilişkin olarak aylar itibarıyla
tecil edilen vergiler, bu yılda üretilen ürünlere
ilişkin ihracat şartı gerçekleşmediğinden, cezasız
gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Örnek -5
Örneğimizdeki şirket, 2009
yılında ürettiği 250 birim üründen aynı yıl satış
yapamamıştır. 2009 yılında üretilen mallardan; 2010
yılında 100 birimlik kısmını FOB bedeli 350.000 TL'ye,
2011 yılında 25 birimlik kısmını FOB bedeli 100.000 TL
olarak ihraç etmiştir. Kalan 125 birimlik kısmını da
2011 yılında 500.000 TL'ye serbest bölgede satmıştır.
İşçilerle ilgili olarak 2009 yılı Ocak-Aralık
dönemlerine ilişkin aylar itibarıyla ücretler üzerinden
hesaplanan gelir vergisi tarh ve tahakkuk ettirilerek
tecil edilmiştir.
Buna göre şirketin, 2009 yılı
ihracata ilişkin %85 şartını gerçekleştirememesi
nedeniyle istihdam ettiği personel ücretlerine ilişkin
2009 yılı içinde aylar itibarıyla tecil edilen vergiler,
cezasız gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Şirket, 2010 yılında 2009
yılında ürettiği mallardan FOB bedeli 350.000 TL olan
100 birimini yurt dışına satmış ve başka da satışı
olmaması nedeniyle yurt dışı satışı,
[350.000 TL /(350.000 TL/100
birimx250 birim)=] %40
oranında gerçekleştiğinden
kanunda aranılan %85 oranın altında kalmıştır.
2011 yılında, 2009 yılında
ürettiği mallardan sadece 100.000 TL tutarındaki 25
birimini ihraç ederken, kalan 500.000 TL tutarındaki 125
birimini serbest bölgede satmış olduğundan bu yıla
ilişkin toplam FOB bedeli,
[{(350.000 TL+100.000
TL+500.000 TL)/(250 birim)x{(100 birim+25 birim+125
birim)}=] 950.000 TL
olmaktadır. Şirketin bu yıla
ait ihracat oranı (350.000 TL+100.000 TL/950.000 TL=)
%47,3 olarak gerçekleşmiştir.
Dolayısıyla, Kanunda aranılan
%85 yurt dışına satış şartının gerçekleşmemiş olması
nedeniyle bu şirket 2009 yılı üretim faaliyetine ilişkin
olarak istisna hükmünden yararlanamayacaktır.
Örnek -6
Örneğimizdeki şirket, ürettiği
ürünlerin bir kısmını ihraç etmekte, bir kısmını da
Türkiye'ye ve bölge içine satmaktadır. İşçilerle ilgili
olarak Ocak-Aralık 2009 döneminde aylar itibarıyla
ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi tarh ve
tahakkuk ettirilerek tecil edilmiştir. Bölgede üretilen
ürünler 2009 yılında satılamamış olup 2010 yılı Haziran
ayında bu ürünlerin tamamı ihraç edilmiştir.
Buna göre şirketin, 2009 yılı
ihracata ilişkin %85 şartını gerçekleştirememesi
nedeniyle istihdam ettiği personel ücretlerine ilişkin
2009 yılı içinde aylar itibarıyla tecil edilen vergiler
gecikme zammıyla birlikte tahsil edilecektir.
Öte yandan, mükellefin Haziran
2010'da 2009 yılında ürettiği malların tamamını yurt
dışına sattığından, 2009 yılında yurt dışı satışa
ilişkin %85 oranını gerçekleştirememesi nedeniyle
işverenden tahsil edilen vergiler, bu Tebliğle
belirlenen koşullarla yıl sonu beklenmeksizin,
ilgili vergi dairesi tarafından 213 sayılı Kanun
hükümlerine göre düzeltme işlemi yapılarak mükellefe red
ve iade edilecektir. Tahsil edilen gecikme zammı ise
iade konusu olmayacaktır.
3.3. Vergi Dairesine
Aylık ve Yıllık Olarak Üretim İle İstihdam
Bildirimlerinin Yapılması
Serbest bölgede faaliyette
bulunan mükelleflerden üretim faaliyetinde bulunanların
çalıştırdıkları tüm personelin, üretim faaliyetiyle
birlikte başka faaliyetleri de bulunanların sadece
üretim konusundaki faaliyetlerinde çalışanlara ait
ücretleri ve yararlanılan gelir vergisi tevkifat
tutarına ilişkin Ek:1'de yer alan "Aylık Gelir Vergisi
Tevkifat Tutarlarına İlişkin Bildirim"i, her aya ait
muhtasar beyannamenin verilme süresi içinde,
e-beyanname şeklinde verenler tarafından elektronik
ortamda, diğer mükelleflerce kağıt ortamında yetkili
vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.
Öte yandan, yıl içinde gelir
vergisi istisna hükümlerinden yararlanmayan ve yıl
sonunda istisna şartlarını yerine getiren mükelleflerle
ilgili olarak, Ek:2'de yer alan "Aylık Gelir Vergisi
Tevkifat Tutarları ile İade Edilecek Tutarlara İlişkin
Bildirim"i, Aralık ayına ait muhtasar beyannamenin
verilme süresi içinde e-beyanname şeklinde verenler
tarafından elektronik ortamda, diğer mükelleflerce kağıt
ortamında yetkili vergi dairesine vermeleri durumunda bu
Tebliğle belirlenen koşullarla istisna uygulamasından
yararlanılabilecektir.
3.4. Aylık Muhtasar
Beyannamenin Verilmesi ve Tecil-Terkin Uygulaması
İstisna kapsamında
değerlendirilen ücretler üzerinden hesaplanan gelir
vergisi, muhtasar beyannameyle genel hükümlere uygun
olarak beyan edilecektir.
3218 sayılı Kanun kapsamında
istisna edilecek tutar, Ek:1'de yer alan "Aylık Gelir
Vergisi Tevkifat Tutarlarına İlişkin Bildirim"in
"İstisna edilecek tutara ilişkin bilgiler" Tablosunun
(g) sütununda gösterilecektir. Bu sütunda yer alan
tutar, Muhtasar Beyannamenin "TABLO-2 Tahakkuka Esas
İcmal Cetveli" bölümünün "3/b- Tecil Edilecek Tutar"
satırına aktarılacak ve vergi dairesince bu tutarlar
tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilecektir.
İstisna uygulamasından
yararlanan mükelleflerin yurt dışı ihracat tutarının
toplam satış tutarına oranı, %85 veya üzerinde
gerçekleştiğinin YMM faaliyet raporu ile tespit edilmesi
halinde, vergi dairesince tecil edilen vergi terkin
edilecektir.
Öte yandan, serbest bölgede
üretim faaliyetinde bulunan işletmelerde çalıştırılan ve
yıl içinde gelir vergisi tevkifatı yapılmış olan
işçi ücretleri de, işverenin yıl sonu itibarıyla
ürettikleri ürünlerin %85'ini yurt dışına ihraç etme
şartını gerçekleştirmesi halinde, gelir vergisi
istisnasından yararlanabilecektir.
Bu işverenler, Ek:2'de yer alan
Bildirimi, Aralık ayına ait muhtasar beyannamenin
verilme süresi içinde ilgili vergi dairesine
vereceklerdir. Bunun üzerine, yıl içinde verilen
muhtasar beyannameler üzerinden hesaplanan ve ödenen
ücretlere ilişkin gelir vergisi tevkifat tutarları, bu
Tebliğle belirlenen koşullarla ilgili vergi dairesi
tarafından 213 sayılı Kanun hükümlerine göre düzeltme
işlemi yapılarak mükellefe red ve iade edilecektir.
3.5. Üretim ve Satış
Tutarlarının YMM Raporu ile Tespit Edilmesi
3.5.1. Raporun Konusu
Ve İbraz Süreleri
İstisna uygulamasında;
-Serbest bölgede üretilen
ürünlerle bölge içinden, Türkiye'den veya dışarıdan
alınan ürün tutarları,
-Bölge içine, Türkiye'ye veya
yurt dışına satış tutarları,
-Bölgede üretilen ürünlerin
toplam FOB bedelinin en az % 85'inin yurt dışına ihraç
edildiği,
hususlarının bu Tebliğde
açıklanan usul ve esaslara uygun olduğunun yeminli mali
müşavirler tarafından düzenlenecek faaliyet raporu ile
tevsik edilmesi üzerine, tecil edilen vergi terkin
edilecektir.
Mükellefler, istisna
uygulamasına ilişkin olarak yeminli mali müşavirler
tarafından düzenlenen faaliyet raporlarını en geç
faaliyette bulunulan takvim yılını takip eden yılın
şubat ayının 15 inci günü akşamına kadar muhtasar
beyannameyi verdikleri vergi dairesine teslim
edeceklerdir.
Yıl içinde faaliyetine son
veren yada ürettiği ürünü sonraki yıl içerisinde tamamen
satan veya kısmen satışla %85 şartını gerçekleştiren
mükellefler ise, söz konusu raporları faaliyetlerine son
verdikleri ya da ürünü sattıkları veya %85 şartını
gerçekleştirdikleri ayı takip eden ikinci ayın 15 inci
günü akşamına kadar muhtasar beyannameyi verdikleri
vergi dairesine teslim edeceklerdir.
Bu bölümde belirtilen YMM
raporlarının süresi içerisinde ibraz edilemeyeceğine
ilişkin, mükellefler veya YMM'ler tarafından makul
mazeret bildirilmesi halinde, vergi dairesince 213
sayılı Vergi Usul Kanununun 17 nci maddesine göre bu
Tebliğde belirlenen sürelerin bir katını geçmemek üzere
ek süre verilebilecektir.
Genel ve özel bütçeli idareler,
il özel idareleri, belediyeler ve sermayesinin % 51'i
veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar ile
özelleştirme kapsam ve programına alınmış olup
hisselerinin yarısından fazlası yukarıda sayılan
kuruluşlara ait olan kuruluşlardan, bölgelerde üretilen
ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'inin yurt dışına
ihraç edildiği hususlarının bu Tebliğde açıklanan usul
ve esaslara uygun olduğuna ilişkin kurum yetkililerince
imzalanmış bir raporu ilgili vergi dairelerine teslim
etmeleri halinde, yukarıda anılan YMM raporları
aranmayacaktır.
3.5.2. Hesaplamaya
İlişkin Örnekler
Örnek- 7
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, Serbest ölgede 2009
yılı içinde 100 birim mal üretmiştir. Bu malların 5
birimini 2009 yılının şubat ayında 600 TL FOB bedel ile
5 birimini 2009 yılı Aralık ayında 400 TL FOB bedel ile
ihraç etmiş kalan 90 birimini ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Ertesi yıl bir önceki yıldan gelen 90
birim malın 80 birimi 9600 FOB bedel ile ihraç edilmiş
10 birimi 800 TL bedelle Yurtiçine satılmıştır. Söz
konusu malların imalatında çalışan 200 işçi ile ilgili
ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009 Yılı
FOB Bedeli :
[(600 TL+400 TL) / (5 Birim+5
Birim)]x 100 Birim = 10.000 TL
2009 Yılı İhracatının Üretilen
Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
(600 TL + 400 TL)/10.000 TL =
%10
Üretilen Ürünlerin 2010 Yılı
FOB Bedeli :
[(600 TL + 400 TL + 9.600 TL +
800 TL) / (5 Birim + 5 Birim + 80 Birim + 10 Birim )] x
100 =11.400 TL
İhracatın FOB Bedeline Oranı :
(600 TL + 400 TL + 9.600 TL) /
11.400 TL = %93
2009 yılında üretilen ürünlerin
%85'ten fazlasının ihracı 2010 yılında sağlandığı için
imalatın gerçekleştiği yılda ücretler üzerinden bu
tebliğde yer alan esaslara göre, gerçekleştirilen
vergilendirmenin, %85 şartının gerçekleştiği 2010 yılına
ilişkin mükellefin başvurusu ve YMM Raporuna istinaden
düzeltilecektir.
Örnek- 8
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu Serbest bölgede 2009
yılı içinde 100 birim mal üretmiştir. Bu malların 50
birimini 2009 yılının şubat ayında 3500 TL FOB bedel ile
40 birimini 2009 yılı Aralık ayında 2500 TL FOB bedel
ile ihraç etmiş 5 birimini 450 TL bedel ile yurt içinde
satmış kalan 5 birimini ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Söz konusu malların imalatında çalışan 200
işçi ile ilgili ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009 Yılı
FOB Bedeli :
[(3.500 TL+2.500 TL+450 TL) /
(50 Birim+40 Birim+5 Birim)]x 100 Birim = 6.790 TL
2009 Yılı İhracatının Üretilen
Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
(3.500 TL + 2.500 TL) / 6.790
TL = %88
2009 yılında üretilen ürünlerin
FOB bedelinin %85'ten fazlası 2009 yılı içinde ihraç
edilmiş olduğundan bu malların imalatı ile ilgili ücret
ödemelerinde istisnanın 2009 yılında uygulanması mümkün
bulunmaktadır. 2010 yılı için ayrıca devreden stokun
yurt içinde satılmış olması veya ihraç edilmiş olmasının
bir önemi bulunmamaktadır.
Örnek- 9
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, Serbest bölgede 2009
yılı içinde 100 birim mal üretmiştir. Bu malların 5
birimini 2009 yılının şubat ayında 450 TL FOB bedel ile
ihraç etmiş 90 birimini 6000 TL bedel ile yurt içinde
satmış kalan 5 birimini ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Söz konusu malların imalatında çalışan 200
işçi ile ilgili ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009 Yılı
FOB Bedeli :
[{(450 TL+6.000 TL) / (90
Birim+5 Birim)}x 100 Birim ] = 6.790 TL
2009 Yılı İhracatının Üretilen
Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
450 TL / 6.790 TL = %6,63
2009 Yılı Yurtiçi Satışların
Üretilen Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
6.000 TL / 6.790 TL = % 88
2009 yılında üretilen ürünlerin
FOB bedelinin %6,66'sı 2009 yılı içinde ihraç edilmiş,
%88'i yurtiçinde satılmış olduğundan bu malların imalatı
ile ilgili ücret istisnasından yararlanılması mümkün
bulunmamaktadır. 2010 yılı için ayrıca devreden stokun
yurt içinde satılmış olması veya ihraç edilmiş olmasının
bir önemi
bulunmamaktadır.
Örnek- 10
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan (A) kurumu, Serbest bölgede 2009
yılı içinde 40 birim (x) malı 60 birim (y) malı
üretmiştir. Bu mallardan 5 birim (x) malını 2009 yılının
şubat ayında 600 TL FOB bedel ile ihraç etmiş 5 birim
(y) malını 2009 yılı Aralık ayında 400 TL bedel ile yurt
içinde satmış kalan malları ertesi yıla stok olarak
devretmiştir. Ertesi yıl bir önceki yıldan gelen 35
birim (x) malının 30 birimini 3600 FOB bedel ile ihraç
edilmiş 5 birimi 600 TL bedel ile yurtiçinde, 55 birim
(y) malının 50 birimi 7500 TL FOB bedelle ihraç edilmiş
5 birimi ise 400 TL bedelle yurtiçine satılmıştır. Söz
konusu malların imalatında çalışan 200 işçi ile ilgili
ücret istisnası nasıl uygulanacaktır?
Üretilen Ürünlerin 2009 Yılı
FOB Bedeli :
[(600 TL+400 TL)/(5 Birim+5
Birim)]x 100 Birim = 10.000 TL
2009 Yılı İhracatının Üretilen
Ürünlerin FOB Bedeline Oranı:
600 TL/10.000 TL = %6
Üretilen Ürünlerin 2010 Yılı
FOB Bedeli :
[(600 TL + 400 TL + 3.600 TL +
600 TL + 7.500 TL + 400 TL) / (5 Birim (x) + 5 Birim (y)
+ 30 Birim(x) + 5 Birim(x) + 50 Birim (y) + 5 Birim (y)]
x 100 =13.100 TL
İhracatın FOB Bedeline Oranı :
(600 TL + 3600 TL + 7500 TL) /
13.100 TL = %89
2009 yılında üretilen ürünlerin
%85 ten fazlasının ihracı 2010 yılında sağlandığı için
imalatın gerçekleştiği yılda ücretler üzerinden bu
tebliğde yer alan esaslara göre gerçekleştirilen
vergilendirmenin %85 şartının gerçekleştiği 2010 yılına
ilişkin mükellefin başvurusu ve YMM Raporuna istinaden
düzeltilecektir.
3.6. İhraç Kaydıyla
Mal Teslimi
Serbest bölgede üretim
faaliyetinde bulunan üretici firmaların ürünlerini, aynı
veya başka bir serbest bölgede faaliyette bulunan
ihracatçılara, yurt dışına satılması kaydıyla teslim
etmeleri de yurt dışına satış olarak
değerlendirilecektir.
İhracat kaydıyla yapılan
teslimlerde, üretici firmalar istisnadan
yararlanacağından, ihracatı gerçekleştiren firmaların
istisnadan yararlanması mümkün değildir.
Söz konusu malların,
ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından
itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi zorunludur. Bu
sürede ihraç edilmemesi halinde, bu mallara ilişkin yurt
dışı satış gerçekleşmemiş olarak değerlendirilir.
Tamamen veya kısmen ihraç
kaydıyla mal satanlar ihracatın fiilen
gerçekleştirildiğine ilişkin belgeler de dahil olmak
üzere YMM raporuna ek yapılmak ve ayrıntıları YMM
raporunda belirtilmek suretiyle düzenlenecek faaliyet
raporunu, dönemin kapandığı ya da faaliyetin son bulduğu
veya toplam satışın yapıldığı tarihi izleyen aydan
sonraki dördüncü ayın 15 nci günü (yıl sonuna ilişkin
olanlar Nisan ayının 15 nci günü) vergi dairesine
teslimi gerekir.
3.7. Uygulamanın
Başlangıcı ve İstisna Uygulamasında Süre
3218 sayılı Kanunun geçici 3
üncü maddesinin değiştirilen ikinci fıkrasının (b)
bendinde yer alan ücret istisnası, 1/1/2009 tarihinden
geçerli olmak üzere Kanunun yayımı tarihinden itibaren
yürürlüğe girmiş olup, Avrupa Birliğine tam üyeliğin
gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme
döneminin sonunda kadar uygulanacaktır.
4. İstisna
Uygulamasında Özellik Gösteren Hususlar
- Bölge içinde faaliyette
bulunan mükelleflerden yıl içinde faaliyetine son
verenlerin söz konusu istisnadan yararlanıp
yararlanamayacaklarının tespitinde, faaliyette bulunulan
süreye ait üretim ve satış tutarı esas alınacaktır.
- Gelir vergisinden istisna
edilen ücretlerde üst sınır bulunmadığından, ücretler
üzerinden hesaplanan vergi tutarının tamamı istisna
edilecektir.
- Birden fazla konuda (üretim,
mal satışı vs. ) faaliyette bulunmak üzere izin alan
mükellefler, sadece üretim faaliyetini yürüttükleri
işyeri itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna (Devredilen
Sosyal Sigortalar Kurumu) verdikleri aylık prim ve
hizmet belgesinde yer alan işçiler için söz konusu
istisnadan yararlanabilirler.
- Yurt içinden serbest bölgeye
fason imalat kapsamında getirilen veya dahilde işleme
rejimi kapsamında yurt dışından bölgeye getirilen
maddelerin bölge içinde çeşitli işlemlere tabi
tutulduktan sonra ülke içine geri gönderilen veya bu
ürünlerden yurt dışına ihraç edilen ürün bedelleri, %85
ihracat tutarının hesaplanmasında dikkate
alınmayacaktır. Bölgedeki işletmelerin fason imalat
yanında ayrıca bölge içinde üretim ve ihracat yapmaları
durumunda ise, Kanunda belirtilen şartları taşıyıp
taşımadıklarının tespitinde fason imalat dışında üretim
yapılan ve ihraç edilen ürün bedelleri dikkate
alınacaktır.
- Birden fazla takvim yılında
tamamlanan imalat işlerinde, imalatın tamamlanıp satışın
yapıldığı yılda ürün toplam FOB bedelinin %85'ini yurt
dışına ihraç eden mükellefler, imalat süresi içinde
istihdam ettikleri personel ücretlerine ilişkin istisna
hükmünden yararlanabileceklerdir.
- Yurt dışına ihraç edilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin tespitinde, satışa
ilişkin belgenin yasal defterlere kayıt edildiği
tarihteki T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen döviz alış
kurları esas alınacaktır.
- İstisna şartlarının
ihlal edilmesi halinde, yıl içinde işten ayrılan
personel dahil uygulanan gelir vergisi tevkifatı
istisnası nedeniyle tecil edilen vergiler cezasız
olarak, gecikme zammıyla birlikte işverenden tahsil
edilecektir.
5. İstisna Şartlarının
Gerçekleşmemesi
Serbest bölgede faaliyette
bulunan mükelleflerin imal ettikleri ve yurt dışına
ihraç ettikleri ürün satış tutarlarının ürün toplam
satış tutarlarına oranı, Kanunda öngörülen oranda
gerçekleşmemesi halinde, yıl içinde vergi dairesince
tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edilen gelir vergisi
işverenden cezasız olarak, gecikme zammıyla birlikte
tahsil edilecektir.
Bu durumdaki mükellefler
tarafından Ek:1'de yer alan ve aylık muhtasar beyanname
ekinde ilgili vergi dairesine verilerek vergi dairesince
tecil edilen gelir vergisi tutarı, vergi cezası
uygulanmadan 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde yer
alan oranda gecikme zammıyla birlikte tahsil
edilecektir.
6. Ücret İstisnasının
Uygulanmayacağı Haller
Serbest bölgedeki ücret
istisnası, bu bölgelerde üretilen ürünlerin toplam FOB
bedelinin en az %85'inin yurt dışına ihraç edilmesi
halinde mümkün olup, aşağıda belirtilen hallerde ücret
istisnasından yararlanılamayacaktır.
- Serbest bölgede üretilen
ürünlerin toplam FOB bedelinin %85'inden az bir kısmın
yurt dışına ihraç edilmesi halinde çalışanlara ödenen
ücretler,
- Serbest bölgede çalışan
personelin çeşitli nedenlerle serbest bölge dışında
çalıştığı sürelere ilişkin ödenen ücretler,
- Serbest bölgede üretim
faaliyeti dışında hizmet veya mal satışı faaliyetlerinde
bulunan mükellefler nezdinde çalışanlara ödenen
ücretler,
- Tebliğ ekinde yer alan
belgeleri belirtilen süreler içinde ilgili vergi
dairesine vermeyen mükelleflerin istihdam ettikleri
çalışanlara ödenen ücretler.
7. Diğer Hususlar
7.1. Asgari Geçim
İndirimi Uygulaması
Serbest bölgelerdeki ücret
istisnası, bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB
bedelinin en az %85'inin yurt dışına ihraç edilmesi
halinde, tecil edilen verginin terkin edilmesi şeklinde
uygulanacaktır.
İstisna uygulamasında, asgari
geçim indirimi mahsup edilerek kalan tutar tecile konu
olacaktır. Bu nedenle, asgari geçim indirimi Gelir
Vergisi Kanununun 32 nci maddesi ile 265 Seri Numaralı
Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen usul ve
esaslara göre hesaplanarak Ek.1'de yer alan asgari geçim
indirimine ilişkin satırda gösterilecek ve muhtasar
beyannamenin ilgili sütununa aktarılacaktır.
7.2. Ürün İhracatına
İlişkin Oranın Değişmesi
Kanunda yer alan düzenlemeye
göre, bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az
% 85'ini yurtdışına ihraç eden mükelleflerin istihdam
ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir
vergisinden müstesna tutulmuş olup, bu oranı % 50'ye
kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar yükseltmeye
Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Bu yetkiye istinaden maddede
yer alan oranın indirilmesi veya kanuni seviyesine
kadar yükseltilmesi halinde, %85 oranı yerine yeni
belirlenen oran esas alınacaktır.
7.3. Ocak ve Şubat
2009 Dönemlerine İlişkin Uygulama
3218 sayılı Kanunun değişik
geçici 3 üncü maddesinde yer alan ücret istisnasından
yararlanmak isteyen mükellefler, Ocak-2009 vergilendirme
dönemine ait olup Şubat ayı içinde beyan edilmesi
gereken gelir vergisi tevkifat tutarını, bu Tebliğde
açıklanan usul ve esaslar dahilinde Şubat ayına ait olup
Mart ayında verilecek muhtasar beyannameye dahil
edeceklerdir. Vergi dairesince Ocak ve Şubat 2009
vergilendirme dönemlerine ait tutarlar birlikte tecil
edilecektir.
Tebliğ olunur.
EK: 1 - Aylık Gelir
Vergisi Tevkifat Tutarlarına İlişkin Bildirim.
EK: 2- Aylık Gelir
Vergisi Tevkifat Tutarları ile İade edilecek Tutarlara
İlişkin Bildirim
1]
25/11/2008 tarihli ve 27065 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlanmıştır. |
