|
Bedelsiz Teslimlerde
Katma Değer Vergisi Uygulaması
GİRİŞ
Artan rekabet koşullarında işletmeler faaliyetlerini
sürdürebilmek ve geliştirebilmek için çeşitli pazarlama
stratejileri uygulamaktadırlar. İşletmeler bu amaç
doğrultusunda müşterilerine promosyon ürünler ,
eşantiyonlar ve numune ürünler vermektedirler. Bununla
birlikte gerek müşteri memnuniyetini sağlamak için gerek
yasal yaptırımlardan dolayı işletmelerin garanti
kapsamında bedelsiz olarak müşterilerine verdikleri
ürünler bulunmaktadır.
Yazımızın konusu da işletmelerin pazarlama stratejileri
içerisinde yer alan promosyon , eşantiyon ürünler vermek
suretiyle yapılan teslimler ve garanti kapsamında
yapılan teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki
durumu oluşturacaktır.
Katma Değer Vergisi Kanunun Teslim ve Teslim sayılan
haller başlıklı 3 numaralı maddesine göre "Vergiye tabi
malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi
işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi,
vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim,
ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi"
teslim olarak sayılır , dolayısıyla katma değer
vergisinin konusuna girer.
Ancak yukarıda anılan madde ile yazımızın konusunu
teşkil eden noktalar arasında farklılıklar
bulunmaktadır.
I - PROMOSYON ÜRÜNLERİ ;
Bir malın tasarruf hakkının malik veya adına hareket
edenlerce , alıcıya veya adına hareket edenlere devri
olarak tanımlanan teslim hükümleri kapsamında ticari bir
işletmenin bedelsiz olarak yaptığı teslimler katma değer
vergisinin konusu olmaktadır.
Ancak ; İşletmenin rakipleriyle rekabet edebilmek veya
satışlarını arttırabilmek için bir ürünün yanında
promosyon olarak başka bir ürünü vermesinde bedelsiz
teslim söz konusu olmamaktadır.
Bu şekilde yapılan teslimlerin karşılığı olan bedel
teslimi yapan için pazarlama gideri niteliğinde
olmaktadır. Pazarlama gideri niteliğinde olan bu
teslimlerin alımında yüklenilen katma değer vergisi de
genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.
Yani bir mamulün yanında
promosyon olarak başka bir mamul veren ;
a ) bu mamuller için yüklendiği " ödediği " katma değer
vergisini indirim konusu yapabilecek
b ) bu mamullerin promosyon olarak verilmesi ise onun
için bir pazarlama gideri niteliği taşıyacak
c ) teslim esnasında katma değer vergisi
hesaplamayacaktır.
Ancak burada üzerinde durmamız gereken bir husus
bulunmaktadır ;
Bilindiği üzere katma değer vergisine tabi mal ve
hizmetlerde farklı oranlar uygulanmaktadır. Bu çerçevede
promosyon ürünü olarak verilen malın tabi olduğu katma
değer vergisi oranının , satışı yapılan ana malın tabi
olduğu katma değer vergisi oranından yüksek olama
ihtimali vardır. Örneğin satışı yapılan malın tabi
olduğu katma değer vergisi oranı % 1 , bunun yanında
promosyon olarak verilecek malın katma değer vergisi
oranı % 18 olabilir. Bu durumda promosyon olarak
verilecek mal için yüklenilen katma değer vergisinin
satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmı
indirim konusu yapılacak , kalan kısmı ise gider veya
maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.
Konuyu bir örnekle açıklayıp muhasebe kayıtlarını da
göstermemiz gerekirse ;
Örnek ; A
gazetesi okurlarına 200 kupon karşılığı televizyon
vermektedir. A gazetesi bu kampanya için tanesi 1.000
YTL + KDV den 20.000 adet televizyon almıştır.
• Promosyon olarak verilen televizyonların tabi olduğu
katma değer vergisi oranı % 18 dir.
• Satışı yapılan malın " gazetenin " tabi olduğu katma
değer vergisi oranı % 1 dir.
A ) Promosyon için
verilecek televizyonların alışına ilişkin muhasebe kaydı
;
----------------------------- /
-----------------------------------
150 Televizyon Stok Hesabı 20.000.000
191 İndirilecek KDV. 3.600.000
329 X A.Ş. 23.600.000
---------------------------- /
------------------------------------
B) Televizyonların
Promosyon Olarak Verilmesi
Not : İşlem kolaylığı açısından tamamı bir kerede
veriliyor kabul edilmiştir.
Öncelikle KDV oranları arasındaki farktan dolayı
yüklenilen KDV den indirimi mümkün olmayan , gider veya
maliyet unsuru olara dikkate alınacak tutar bulunur .
3.600.000 * ( 1 / 18 ) = 200.000 ( indirimi mümkün olan
tutar )
3.600.000 - 200.000 = 3.400.000 ( gider veya maliyet
unsuru olan tutar )
--------------------------- /
------------------------------------
760 Pazarlama Satış Dağıtım Gideri 20.000.000
150 Televizyon Stok Hesabı 20.000.000
--------------------------- /
--------------------------------------
760 Pazarlama Satış Dağıtım gideri 3.400.000
191 İndirilecek KDV 3.400.000
--------------------------- /
----------------------------------------
Promosyon ürünlerinin verilmesi farklı şekillerde ortaya
çıkabilecektir. Bunlardan bir tanesi de ana faaliyet
konumuza esas teşkil eden ürünün yanında yine bu üründen
verilmesi olabilir. Örneğin ; 10 adet ürün alan kişilere
1 adet ürün bedelsiz olarak verilebilir. Bu durum da 1
adet ürüne tekabül eden maliyet tutarı iskonto olarak
değerlendirilecek olup katma değer vergisi hesaplaması
söz konu olmayacaktır.
Örnek : A İçecek
Ltd. Şti. 10 adet içecek alan müşterilerine 1 adet
içeceği bedelsiz olarak vermektedir. 1 Adet içeceğin
satış fiyatı 1 YTL + KDV dir.
A LTD. ŞTİ. Bu işlem için satış faturasını şu şekilde
kesecektir.
Adet Fiyat Toplam
11 1 11
BÜRÜT TUTAR 11
İSKONTO 1
ARA TOPLAM 10
KDV 1,8
GENEL TOPLAM 11,8
Yapılacak Muhasebe Kaydı da şu şekilde olacaktır ;
----------------------------- /
-----------------------------
120 X 11,80
611 Satış Iskontoları 1,00
600 Yurt içi Satışlar 11,00
391 Hesaplanan KDV 1,80
------------------------- /
---------------------------------
II - EŞANTİYON VE NUMUNE
MALLAR VERİLMESİ
İşletmeler bir pazarlama taktiği olarak var olan ve/veya
hedef müşterilerine eşantiyonlar verebilirler.
Uygulamada özellikle yılbaşı bayram vb. günlerde takvim
ajanda gibi ürünler verilmektedir. Bu ürünler işletmenin
bir pazarlama faaliyeti olarak değerlendirilecek olup
katma değer vergisi hesaplanmasına gerek
bulunmamaktadır. Firmalar hali hazırda satışını
yaptıkları ürünleri de eşantiyon olarak verebilirler. Bu
tip teslimlerde de katma değer vergisi hesaplanması söz
konusu değildir. Sigara firmalarının zaman zaman eğlence
yerlerinde tanıtım amacıyla dağıttıkları sigaralar
konuya ilişkin örnek niteliğindedir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus yukarıda
sayılan ürünlerin dağıtılmasının yapılan işle orantılı
ve ticari teamüle uygun olmasıdır.
III - GARANTİ KAPSAMINDA
YAPILAN TESLİMLER
İşletmeler gerek yasal zorunluluklarından dolayı gerekse
müşteri memnuniyetini sağlamaya yönelik olarak satmış
oldukları mamulleri veya bunların eklentilerini satış
garantisi kapsamında yenileyebilirler. Bu tip
teslimlerde bedelsiz teslim olarak kabul edilip katma
değer vergisi hesaplanması söz konusu değildir. Örneğin
bir televizyon satıcısı televizyona ait uzaktan
kumandanın bozuk çıkması halinde müşterisine yeni bir
kumanda verebilir. Satıcının verdiği uzaktan kumandanın
teslimi esnasında katma değer vergisi söz konusu
olmayacaktır .
SONUÇ :
Her ne kadar 3065 sayılı Katma değer Vergisi Kanunun
Teslim ve Teslim Sayılan haller maddelerine göre bir
malın tasarruf hakkının bir alıcıya veya alıcı adına
hareket edene verilmesi katma değer vergisine tabi olsa
da yukarıda izah edilen şekilde yapılan teslimler
işletmenin pazarlama taktiği olarak nitelendirilir ve
katma değer vergisine tabi değildir.
Ozan USLU
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
uslumuhasebe@mynet.com
Kaynak:
www.muratkoseoglu.com
30.05.2008 |
