|
Alt İşveren (Taşeron) Yönetmeliğine dikkat!
Gerçekten, İş Kanununun 3.
maddesinde
5763 sayılı Kanunun 1. maddesiyle yapılan
değişikle (RG.
26.05.2008-26887), asıl işveren-alt işveren
ilişkisinin denetlenmesi ve varsa "muvazaa" tespiti
görevi iş müfettişlerine verilmiştir. Ayrıca,
çıkarılan
Alt İşveren Yönetmeliği (RG. 27.09.2008-27010)
ile asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması,
bildirimi ve işyerinin tescili ile yapılacak alt
işveren (taşeron) sözleşmesinde bulunması gereken
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar bu
Yönetmelikte belirtilmiştir.
Buna göre, bir işyerinde her ne suretle olursa olsun
asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması "yeni
bir işyeri" kurulması olarak değerlendirilir. Alt
işveren, kendi işyeri için bir ay içinde ÇSGB Bölge
Müdürlüğüne bildirim yapmakla yükümlüdür (İş K.
md.3/1). Alt işveren, işyerinin tescili için şekli
Bakanlıkça belirlenen işyeri bildirgesi ile birlikte
şu belgeleri Bölge Müdürlüğüne verir: a-Tüzel
kişiler için Ticaret Sicil Gazetesi sureti, b- İmza
sirküleri, c-Alt işverenlik sözleşmesi ve ekleri
(Yön. Md.6).
www.muhasebenet.net
********
Alt işverenlik sözleşmesinde ve eklerinde bulunması
gereken hususlar şunlardır:
a) Asıl işveren ile alt işverenin işyeri unvanı ve
adresi,
b) Asıl işveren ile alt işverenin tüzel kişiliği ya
da tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş olması
hâlinde işveren vekillerinin adı soyadı ve adresi,
c) İşyerinde yürütülen asıl işin ne olduğu,
ç) Alt işverene verilen işin ne olduğu,
www.muhasebenet.net
d) Alt işverene asıl işin bir bölümü veriliyor ise;
verilen işin işletmenin ve işin gereği ile
teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirme koşuluna
ilişkin teknik açıklama,
e) Taraflarca öngörülmüş ise işin başlama ve bitiş
tarihleri,
f) Alt işverenin faaliyetlerini işyerinin hangi
bölümünde gerçekleştireceği,
g) Kanunun 2 nci maddesinde yer alan; asıl
işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o
işyeriyle ilgili olarak Kanundan, iş sözleşmesinden
veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş
sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden, alt işveren
ile birlikte sorumlu olacağı,
ğ) Alt işverenlik sözleşmesinin yapılmasından önce
asıl işveren tarafından çalıştırılan işçilerin alt
işveren tarafından işe alınması hâlinde, bu
işçilerin haklarının kısıtlanamayacağı,www.muhasebenet.net
h) Alt işverene verilen işin taraflar açısından
yürütülme esasları,
ı) Asıl işveren veya vekili ile alt işveren veya
vekilinin imzası, hususlarına yer verilir (Yön.
Md.10/1).
***********
Ayrıca, bir işyerinde işletmenin ve işin gereği ile
teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir işin
alt işverene verilmesi hâlinde, alt işverenin
uzmanlığını belgelendirmesi amacıyla sözleşme
kapsamındaki işe uygun; iş ekipmanı listesi, iş
bitirme belgesi, operatör ve teknik eleman
sertifikaları sözleşmeye eklenir (Yön. Md.10/2).
Ancak, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten
(27.09.2008) önce kurulan ve hâlen devam eden asıl
işveren-alt işveren ilişkisinde yukarıda son cümlede
belirtilen Yön.md.10/2 deki belgeler (iş ekipmanı
listesi, iş bitirme belgesi, operatör ve teknik
eleman sertifikaları) aranmaz (Yön.Geç.Md.1).
www.muhasebenet.net
Görüldüğü gibi, bundan böyle işverenlerin
yapacakları alt işveren (taşeron) sözleşmeleri
belirli esaslara bağlanmış, bu esasları içermeyen
sözleşmeler "muvazaalı" sayılarak bildirimde bulunan
alt işverenin "işyeri tescilinin" yapılmayacağı ve
alt işveren (taşeron) işçilerinin baştan itibaren
asıl işveren işçisi sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Yeni yayınlanan
Yönetmelikte (RG. 27.09.2008-27010) yer alan bu
hususlara çok dikkat edilmesi gerektiğini, aksi
halde alt işverenle yapılan sözleşmenin geçersiz
sayılarak tüm işçi alacakları (ücret, fazla mesai,
tazminatlar, v.s. ile özellikle yatırılmayan sigorta
primleri) ile ilgili bütün sorumluluğun asıl
işverene ait olacağını belirtmiştik.
Artık, bir işyerinde her ne suretle olursa olsun
asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması "yeni
bir işyeri" kurulması olarak değerlendirildiği için,
alt işveren yeni kurulan kendi işyeri için bir ay
içinde ÇSGB Bölge Müdürlüğüne bildirim yapmakla ve
işyerini tescil ettirmekle yükümlü tutulmuştur (İş
Kanunu. md.3/1). Bu amaçla alt işveren, geçen hafta
açıkladığımız hususları ihtiva eden "alt işverenlik
(taşeron) sözleşmesi" ile eklerini, tüzel kişiler
için Ticaret Sicil Gazetesi sureti ve imza sirküleri
de dahil, işyerinin tescili için şekli Bakanlıkça
belirlenen işyeri bildirgesi ile birlikte Bölge
Müdürlüğü'ne verir (Yön. md.6).www.muhasebenet.net
*******
Bölge Müdürlüğü'nce, bildirimde bulunan alt
işverenin işyeri tescil edilerek işyeri için bir
sicil numarası verilir. İşyeri bildirgesinde beyan
edilen bilgilerin ve eklenmesi gereken belgelerin
eksik veya gerçeğe aykırı olması hâlinde işyerinin
tescili yapılmaz. Tescili yapılan işyeri için
belirtilen belgelerde Kanuna aykırılık veya muvazaa
kanaatini oluşturan delillerin bulunması hâlinde,
söz konusu belgeler gerekçesi ile birlikte
incelenmek üzere Bölge Müdürlüğünce İş Teftiş Grup
Başkanlığına intikal ettirilir (Yön. Md.7).
Muvazaanın
incelenmesinde özellikle şu hususları göz önünde
bulundurulur:
a) Alt işverene verilen işin, işyerinde asıl işveren
tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine
ilişkin asıl işin yardımcı işlerinden olup olmadığı,
b) Alt işverene verilen işin işletmenin ve işin
gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren
bir iş olup olmadığı,
c) Alt işverenin daha önce o işyerinde çalıştırılan
bir kişi olup olmadığı, ç) Alt işverenin işe uygun
yeterli ekipman ile tecrübeye sahip olup olmadığı,
d) İstihdam edeceği işçilerin niteliklerinin
yapılacak işe uygun olup olmadığı,
e) Alt işverene verilen işte asıl işveren adına
koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden
başka asıl işverenin işçisinin çalışıp çalışmadığı,
f) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin iş hukukunun
öngördüğü kamusal yükümlülüklerden kaçınmayı
amaçlayıp amaçlamadığı,
g) Yapılan alt işverenlik sözleşmesinin işçilerin iş
sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut mevzuattan
kaynaklanan bireysel veya kolektif haklarını
kısıtlamaya ya da ortadan kaldırmaya yönelik yapılıp
yapılmadığı (Yön. Md.12).
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin iş
müfettişlerince incelenmesi sonucunda muvazaanın
tespitine ilişkin gerekçeli müfettiş raporu Bölge
Müdürlüğünce işverenlere tebliğ edilir. Tebliğ
tarihinden itibaren 6 işgünü içinde işverenlerce
yetkili İş Mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz
üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora 6 işgünü
içinde itiraz edilmemiş veya Mahkeme muvazaanın
tespitini onamış ise tescil işlemi Bölge
Müdürlüğünce iptal edilir ve alt işveren işçileri
başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri
sayılır.
******
Hemen ekleyelim ki, "yargı organları" tarafından
yapılması gereken "muvazaa" tespitinin, "iş
müfettişlerince" yapılmasının "yürütme organının
yargı yetkisini kullanması" nedeniyle "Anayasaya
aykırı" olduğu iddiası ile TİSK (Türkiye İşveren
Sendikaları Konfederasyonu) tarafından Danıştay'da
Yönetmeliğin "iptal davası" açılmıştır. Ancak iptal
kararına kadar yürürlükte bulunan Yönetmelik
hükümleri dikkate alınmak suretiyle işlem tesis
edilmesinde yarar vardır. Zira, iptal kararı verilse
bile, geçen haftaki ve bu haftaki yazımızda
açıklanan hususların bu defa mahkeme tarafından
dikkate alınacağını akıldan çıkarmamak gerekir.
www.muhasebenet.net
Nihayet, Yönetmeliğin yürürlükte bulunduğu süre
içinde iş müfettişinin muvazaalı işlemi tespit
etmesi durumunda; itiraz süresinin geçmesi ya da
mahkeme kararı ile muvazaanın onanması hâlinde asıl
işveren ve alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı 10
bin YTL idari para cezası uygulanır (5763 s.k.
değişik İş K. md.98/1; Yön. md. 13). Hem asıl
işveren hem alt işveren için öngörülen bu idari para
cezasının 01 Ocak 2009 tarihinden itibaren %12
"yeniden değerlendirme oranında" arttırılacağını ve
cezanın 11.200 YTL'ye çıkacağını belirtmek isteriz.
Bu cezai yaptırım yanında, asıl önemli hukuki
yaptırımın, alt işverene verilen asıl işin bir
bölümünde çalışan işçilerin sigorta primleri dahil
tüm işçilik alacaklarından asıl işverenin sorumlu
tutulması olduğunu, bir kere daha hatırlatmakta
yarar görüyoruz.
Prof. Dr. Fevzi DEMİR
profdrfevzidemir@hotmail.com
Gözlem/29.12.2008 |
