| |
Dar mükellef kurumların vergilendirilmesi
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 22'nci
maddesi uyarınca "dar mükellef kurumların işyeri
veya daimi temsilcisi vasıtasıyla elde edilen
kazançların tespitinde, aksi belirtilmediği takdirde
tam mükellef kurumlar için geçerli olan hükümler
uygulanır.
Yasal düzenleme gereği olarak dar mükellefiyete tabi
kurumların ticari veya zirai kazançlar dışında kalan
kazanç ve iratları hakkında Gelir Vergisi Yasası'nın
bu kazanç ve iratların tespitine ilişkin hükümleri
uygulanacaktır. Ancak, bu kazanç ve iratların
Türkiye'de yapılmakta olan ticari veya zirai
faaliyetler kapsamında elde edilmesi halinde,
kazanç, kurum kazancının tespitine ilişkin esaslar
çerçevesinde hesaplanacaktır.
Dar mükellef kurum kazançları aşağıdaki kazanç ve
iratlardan oluşur.
. Vergi Usul Yasası hükümlerine göre Türkiye'de
işyeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı
kurumlar tarafından bu yerlerde veya temsilciler
vasıtasıyla yapılan işlerden elde edilen ticari
kazançlar kurumlar vergisine tabidir. Ancak bu
şartları taşısalar dahi dar mükellef kurumların
ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları
malları Türkiye'de satmaksızın yabancı ülkelere
göndermelerinden doğan kazançlar, Türkiye'de elde
edilmiş sayılmamaktadır. Bu bağlamda Türkiye'de
satmaktan maksat, alıcı veya satıcının ya da her
ikisinin Türkiye'de olması veya satış sözleşmesinin
Türkiye'de yapılmasıdır.
. Türkiye'de bulunan zirai işletmelerden elde edilen
kazançlar,
. Türkiye'de elde edilen serbest meslek kazançları,
. Taşınır ve taşınmazlar ile hakların Türkiye'de
kiralanmasından elde edilen iratlar,
. Türkiye'de elde edilen menkul sermaye iratları,
. Türkiye'de elde edilen diğer kazanç ve iratlar,
Yukarıda sayılmak suretiyle belirtilen kazanç ve
iratlardan ticari ve zirai kazançlar dışında
kalanların vergilendirilmesinde geçerli olan ilkeler
ise aşağıda açıklanmış bulunmaktadır.
. Dar mükellef kurumların serbest meslek kazancı
elde etmeleri, istihdam ettikleri personelleri
aracılığı ile olmaktadır.
Serbest meslek kazançlarının Türkiye'de elde edilmiş
sayılması için serbest meslek faaliyetinin
Türkiye'de icra edilmesi veya Türkiye'de
değerlendirilmesi gerekir.
Türkiye'de değerlendirmeden anlaşılması gereken,
ödemenin Türkiye'de yapılması veya ödeme yabancı
ülkede yapılmışsa Türkiye'de ödeyenin nam ve
hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal
ettirilmesi veya kârından ayrılmasıdır.
Dar mükellef kurumların Türkiye'de elde ettikleri
serbest meslek kazançları Kurumlar Vergisi
Yasası'nın 30'uncu maddesi uyarınca vergi
tevkifatına tabi tutulacaktır. Ancak serbest meslek
kazancının dar mükellefin Türkiye'de yapmakta
bulunduğu ticari faaliyet kapsamında ise, bu
takdirde elde edilen serbest meslek kazancı ticari
kazanç içersinde mütalaa edilecektir. Bu nedenle de
ticari faaliyet kapsamında gerçekleşen serbest
meslek kazancı ödeme aşamasında vergi tevkifatına
tabi tutulmayacaktır.
. Dar mükellef kurumların Türkiye'de taşınır ve
taşınmazlar (gayrimenkul) ile hakların
kiralanmasından elde edilen kazançlar eğer söz
konusu kurumların ticari kazancı ile bağlantılı
değilse bu takdirde bu gelirler (iratlar)
gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul edilecektir.
. Dar mükellef kurumların Türkiye'de menkul sermaye
iradı elde edebilmeleri için, yatırımlarını menkul
kıymet olarak kabul edilen değerler üzerine
yapmaları gerekmektedir.
Türkiye'de işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar
mükellef bir kurumun menkul sermaye iradı elde
etmesi halinde bu kazançların vergilendirilmesinde,
yabancı kuruma söz konusu iradı sağlayanlar ile bu
tür iratların sağlanmasına aracılık edenler sorumlu
olmaktadır.
. Diğer kazanç ve iratların Türkiye'de elde edilmiş
sayılması için kazanç ve iradı doğuran kıymetin
Türkiye'de bulunması, iş veya işlemlerin Türkiye'de
yapılması veya Türkiye'de değerlendirilmesi
gerekmektedir.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 30'uncu maddesinin
birinci fıkrası uyarınca dar mükellefiyete tabi
kurumların;
. Gelir Vergisi Yasası'nda belirtilen ilkeler
çerçevesinde birden fazla takvim yılına yaygın
inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu
işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemeleri,
. Serbest meslek kazançları,
. Gayrimenkul sermaye iratları,
Gelir vergisi kesintisine tabidir.
Bu gelirler dışında dar mükellefiyete tabi
kurumların elde ettikleri menkul sermaye iratlarının
vergilendirilmesinde geçerli olan genel ilke
tevkifat yolu ile vergilendirme olup, dar
mükelleflere Gelir Vergisi Yasası'nın geçici 67'nci
maddesi kapsamında sağlanan gelir ve iratlar sıfır
oranında tevkifata tabi tutulmaktadır.
Veysi Seviğ Dünya
29.01.2007 |
|
