|
Yurtdışı borçlanması
zamlandı Bulgaristan göçmeni de yararlanacak
Sosyal Güvenlik Reformu da denilen 5510 sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda önemli
değişiklikler yapan 5754 sayılı kanun, 17 Nisan 2008
günü TBMM'de kabul görmüştü.
Şimdi de 8 Mayıs 2008 günlü 26870 sayılı Resmi Gazete'de
yayımlandı. Bu kanun ile "3201 sayılı Yurtdışında
Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen
Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından
Değerlendirilmesi Hakkında Kanun"da yapılan
değişiklikler, hemen yürürlüğe girdi. Buna göre;
Borçlanma tutarları artırılmıştır: 3201 sayılı kanunun
4. maddesi değiştirilmiş ve halen günlüğü 3,5 dolar olan
borçlanma bedeli bundan böyle (8.5.2008 gününden
itibaren) başvuranlar için, müracaat tarihinde geçerli
olan asgari ücret (608.40 YTL) ile asgari ücretin 6,5
katı (3 bin 954,60 YTL) arasındaki bir rakamın yüzde
32'si olacaktır. Rakamı ise borçlanacak kişi kendisi
belirleyecektir. Eskiden 3,5 dolar olan bedel aylık 105
dolara, kura göre de yaklaşık 135 YTL'ye tekabül
etmekteyken, bundan böyle en az (608,40X0,32) 194,70 YTL
ve en çok (3 bin 954,60X0,32) 1.265,47 yeni lira
olacaktır.
Ödeme süresi getirildi: Halen geçerli olan 3201 sayılı
kanun gereğince borçlanılan bedelin bir ödeme süresi
yoktur. Kişi dilediği zaman ödeme hakkına sahip iken
yeni durumda artık bir ödeme süresi getirilmiştir.
Kanuna göre, "...Tahakkuk ettirilen borç tutarı, tebliğ
edildiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ödenir.
Ödeme yapılan gün sayısı prim ödeme gün sayısına ve
prime esas kazanca dahil edilir. Tahakkuk ettirilen prim
borcunu tebligat tarihinden itibaren üç ay içerisinde
ödemeyenler için yeniden başvuru şartı aranır..."
Ödemeler, bulunduğunuz yere göre değişmektedir.
Yurtdışında iken borçlanma isteğinde bulunacak sigortalı
veya hak sahipleri, Yeni Türk Lirası olarak bildirilecek
tutarın karşılığını döviz cinsinden, Türkiye'de ise YTL
olarak ödeyecek.
Kesin dönüş şartı devam ediyor: 3201 sayılı kanunun eski
ve yeni halinde de borçlanılan sürelerle emekli
olunabilinmesi için yurda kesin dönüş yapılması şartı
aynen devam etmektedir. Unutulmaması ve karıştırılmaması
gereken nokta, 'borçlanmak için yurda dönülmesi' şart
değildir, borçlanıp parayı ödedikten sonra emekli olmak
için yurda kesin dönüş yapılması şartı vardır.
Paranın iadesi de var: 3201 sayılı kanun gereğince,
"...Borçlanmadan sonradan vazgeçenler ile yapılan
borçlanma sonrasında aylık bağlanması için gerekli
şartları yerine getiremeyenlere ve bunların hak
sahiplerine talepleri üzerine yaptıkları ödemeler,
faizsiz olarak iade edilir." denilerek, istenirse ödenen
rakamların geri alınabilmesi hakkı verilmiştir.
Bağ-Kur'lu sayılacaklar: Yurtdışı borçlanması yapılan
süreler artık eski adıyla Bağ-Kur'a, yeni adıyla 4/b'ye
sayılacaktır ki; bu SSK'lı gibi emekli olmak isteyenler
için zorluklar yaşatacaktır. Kanuna göre; "Yurtdışı
hizmet borçlanmasına ait süreler 5510 sayılı Sosyal
Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre
hangi sigortalılık haline göre geçmiş sayılacağının
belirlenmesinde; Türkiye'de sigortalılıkları varsa
borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık haline
göre, sigortalılıkları yoksa aynı kanunun 4. maddesinin
birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş
sigortalılık süresi olarak kabul edilir." denmiştir. Bu
arada yine aynı kanun gereğince 30 Nisan gününden sonra
eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4/c'li olarak işe
başlayanların, yurtdışı borçlanma süreleri de 4/b'ye
yani Bağ-Kur'a sayılacaktır.
Bunlara SGDP ile çalışmak yasak: Yeni 3201 sayılı kanun
gereğince, yurtdışı borçlanması yaparak emekli
olanlardan, tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına
tabi çalışanlar, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da
sosyal yardım ödeneği alanlar ile Türkiye'de sigortalı
çalışmaya başlayanların aylıkları, tekrar çalışmaya
başladıkları veya ikamete dayalı bir ödenek almaya
başladıkları tarihten itibaren kesilecektir. Yurtdışı
borçlanması ile emekli olanların 'sosyal güvenlik destek
primi' (SGDP) ödeyerek çalışma hakları olmayacaktır.
Bulgaristan göçmenleri artık borçlanabilecek: Yeni kanun
gereğince, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış
ülkelerden 1.1.1989 tarihinden 8.5.2008 tarihine kadar
zorunlu göçe tabi tutulan, Türk vatandaşı olup
Türkiye'de ikamet eden ve 1.7.1976 tarihli ve 2022
sayılı kanun dahil olmak üzere sosyal güvenlik
kuruluşlarından gelir veya aylık almamak koşulu ile
yurtdışında geçen ve belgelendirilen çalışma süreleri bu
kanuna göre borçlandırılmak suretiyle yaşlılık aylığı
bağlanmasında sosyal güvenlikleri bakımından
değerlendirilecektir. Yani Bulgaristan göçmeni
soydaşlarımız Bulgaristan'da geçen sürelerini artık
borçlanmak için müracaat edebilir.
Eski borçlanmalar 3,5 dolardan devam edecek: 8 Mayıs
2008 gününden önce yurtdışı hizmet borçlanması talebinde
bulunanlardan; borç tahakkuku yapılmış olanların, borç
tahakkuku ile ilgili işlemleri devam edenlerin, tahakkuk
ettirilen borçlarını ödeyenlerin ve borçlandıkları
yurtdışı hizmetleri dikkate alınarak aylık bağlanmış
olanların kazanılmış hakları saklıdır ve onlar için
ödeme süresi olmadığı gibi yine 3,5 dolardan ödeme
yapacaklardır.
--------------------------------------------------------------------------------
Erken emeklilik için 31 Mayıs'a kadar
süreniz var
Şu an 21 yaşında üniversite öğrencisiyim ve bu yaz staj
yaparak ilk defa çalışma hayatına atılacağım. Fakat yeni
kanuna göre 65 yaşında emekli olacağım, ayrıca emekli
aylığımda yüzde 10 düşüş olacak. Yeni yasadan
etkilenmemek için 600 YTL ceza bedeli ödeyerek 30 Nisan
2008 tarihinden önce çalıştığımı gösterebileceğim
söyleniyor. Gerçekten rakam 600 YTL mi ve yeni yasadan
etkilenmemek için geç mi kaldım? Bilgilendirirseniz
sevinirim. Caner Gündüz
Evet 30 Nisan 2008 günü ve öncesinde sosyal güvenlik
sistemine uzun vadeli (emeklilik-yaşlılık-malullük-ölüm)
sigorta primi ödemiş olanlar, 65 yaşında değil, kadın
ise 58 ve erkek ise 60 yaşında emekli olacak. Bu
kişilerin emekli aylıkları da yüzde 10 fazla olacağı
gibi ileride emekli olup SGDP ödeyerek, emekli aylıkları
kesilmeden çalışma imkanlarına da sahip olacaklar.
Ancak, sorunuzda 30 Nisan'dan önce çalıştığımı göstersem
demişsiniz, bunun doğrusu şu: Nisan 2008 ayı içinde işe
girenlerin işe girişlerini 31 Mayıs 2008 gününe kadar
işverenler yapabilir ve her bir işe giriş için 608,40
YTL (bir asgari ücret) idari para cezasını öderler. 31
Mayıs 2008 gününden sonra da (haziran ayı ve sonrası
için) aynı ceza ile işe nisan ayı için giriş
verilebilir. Ama bu kez bir aydan fazla süre geçtiği
için mutlaka SGK'nin denetim elemanları tarafından
doğruluğu araştırılmadan işe giriş kabul edilmez.
Ziya Perver
Zaman / 10.05.2008 |
