|
Yıllara yaygın inşaat işleri
Gelir Vergisi Yasası'nın 42'nci
maddesi gereği olarak "Birden fazla yıla sirayet eden
inşaat ve onarma işlerinde kâr ve zarar, işin bittiği
yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri
sayılarak" beyan edilir. Bu bağlamda dekapaj işleri de
inşaat işi sayılarak beyan konusu yapılır.
Yasal düzenleme gereği mükellefler bu kapsamdaki işleri
için "her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderini
ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin
ayrı sayfalarında göstermeye mecburdurlar."
Buna göre bir işin Gelir Vergisi Yasası'nın 42'nci
maddesi kapsamına girmesi için;
* Faaliyet konusunun inşaat ve onarım işi olması,
* İnşaat ve onarım işinin birden fazla yıla sirayet
etmesi,
* İnşaat ve onarım işinin resmi veya özel taahhütlere
bağlı olarak yapılması gerekmektedir.
Vergi yasalarında inşaat kavramının tanımı
yapılmamıştır. Ancak buna karşın İmar Yasası'nın 5'inci
maddesinde "Yapı, karada ve suda daimi ve muvakkat resmi
ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaat ile bunların ilave
değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik
tesislerdir" şeklinde tanımlanmış olup, Çalışma
Bakanlığı "İşkolları Tüzüğü"nde ise inşaatın "bina yol,
köprü, demiryolu, tünel, metro, kanalizasyon, liman,
dalgakıran, havuz, istihkam, havalanı, dekovil ve
tramvay yolu, spor alanlarının yapımı gibi her çeşit
yapıcılık işleri ile bunların etüd, araştırma, bakım,
onarım ve benzeri işler" olduğu belirtilmiştir.
Gelir Vergisi Yasası'nın 44'üncü maddesinde, inşaat ve
onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi
hallerde geçici kabulün yapıldığı nı gösteren tutanağın
idarece onaylandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin
bitim tarihi olarak kabul edileceği bitim tarihinden
sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her
ne nam altında olursa olsun elde edilen hasılatın bu
giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın
kâr ve zararının tespitinde dikkate alınacağı
belirtilmiştir.
Diğer yandan Kamu Sözleşmeleri Kanunu'nun 19'uncu
maddesinin (a) bendi uyarınca "yüklenicinin taahhüdünü
ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak
yerine getirilmemesi veya işin süresinde bitirilmemesi
halinde üzerine, ihale dokümanlarında belirlenen oranda
gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az yirmi
gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına
rağmen aynı durumun devam etmesi halinde idarenin
yüklenici ile yapılan sözleşmeyi feshedeceği"
belirtilmiştir. Bu bağlamda da aynı yasanın "Sözleşmenin
feshine ilişkin düzenlemeler" başlıklı 20/1 maddesinde
yüklenicinin fesih talebinin idareye intikali, 21'inci
maddeye göre de tespit tarihi itibariyle sözleşme
feshedilmiş sayılmaktadır. Bu tarihleri izleyen yedi gün
içinde idare tarafından fesih kararı alınır. Bu karar,
karar tarihini izleyen beş gün içinde yükleniciye
bildirilir.
Ayrıca Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi'nin 39'uncu
maddesinde geçici hakediş raporlarının düzenlenmesine
ilişkin yönlendirmelere yer verilmiş ve bu bağlamda da
her hakediş tutarından, ondan bir evvelki hakediş tutarı
çıkarıldıktan sonra kalan miktardan müteahhidin, varsa
yaptığı ihale indirimi düşülerek bulunan tutara
sözleşmesine göre ihale indirimi uygulanmaksızın
ödenecek miktarların ekleneceği, böylece bulunan
miktardan sözleşmede yazılı kesintiler varsa müteahhidin
idareye olan borçları ve cezalar, yasal olarak alınması
gereken vergilerin kesileceğiden son kalan miktarın
müteahhide veya vekiline hakediş raporunun kendilerince
imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde
yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir
kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı, bu
tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme
yapılacağı hükümlerine yer verilmiştir.
Genel ilke olarak inşaat ve onarma işlerinde geçici ve
kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün
yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı
tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya
fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul
edilir. Ancak işin yapımı sırasında "sözleşmenin feshi
söz konusu ise bu takdirde sözleşmenin feshine ilişkin
kararın yükleniciye tebliğ tarihi" işin bitim tarihi
olarak dikkate alınmaktadır.
Gelir Vergisi Yasası'nın konuya ilişkin hükümleri
çerçevesinde müşterek genel giderlerin ve
amortismanların dağıtımı yapılarak ve ticari
kazancın tespitine yönelik hükümler de dikkate alınarak,
yıllara sari inşaat ve onarım işlerinden elde edilen
kazanç, işin bitim tarihine ilişkin yılın kazancı olarak
beyan edilmek suretiyle vergilendirilmektedir. Bu
bağlamda yıllara sari inşaat işlerinde hakediş bedelleri
üzerinden kesinti suretiyle alınan vergi, beyan edilen
kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilerek
ödenecek vergi hesaplanmaktadır
Veysi Seviğ
Referans / 08.02.2008 |
