|
Vergi kaçırmanın en geçerli
yolu da, işleri kayıt dışı yürütmek. Vergi oranlarının
düşürülmesini isteyen yükümlülerin yarıdan fazlası,
oranlar artarsa, vergi kaçıracağını ya da daha fazla
vergi ödemek yerine işini yavaşlatacağını veya
bırakacağını söylüyor.
VERGİ NEDİR?
Araştırmada vatandaşların yüzde 33,3’ü vergiyi “kamu
hizmetlerinin karşılığı”, yüzde 30,9’u “zorunlu bir
ödeme”, yüzde 18,3’ü “bir ödev”, yüzde 15,3’ü “bir yük”,
yüzde 2,2’si de “teşebbüs kabiliyetini engelleyen bir
uygulama” olarak tanımlıyor.
Her 4 vatandaştan 3’ü vergilerin ağır olduğunu
savunuyor. Yükümlülerin yüzde 22’ine göre vergiler “çok
ağır”, yüzde 54,7’sine göre de “ağır”. Vergi yükünü
“normal” bulanların oranı yüzde 21,7, “az” bulanların
ise yüzde 1,5.
Vatandaşın yüzde 21,5’i her türlü vergiyi eleştirirken,
yüzde 28,1’lik grup gelir vergisinden, yüzde 19,3’lük
kesim KDV’den, yüzde 18,3’lük kesim motorlu taşıtlar
vergisinden, yüzde 4,1’lik kesim kurumlar, yüzde 4,1’lik
kesim de emlak vergisinden şikayet ediyor.
VERGİ ADALETİ YOK
Araştırmada yükümlülerin vergi adaletiyle ilgili
görüşleri de irdelendi.
Buna göre, vatandaşların yüzde 71,3’ü Türkiye’de vergi
adaletinin olmadığına inanıyor. “Vergiler adaletli ama
yeterince değil” diyenlerin oranı yüzde 26,9 olarak
tespit edilirken, sadece yüzde 1,8’lik grup, Türkiye’de
vergi adaleti olduğu görüşünü taşıyor.
Vergide dikey adalet bulunup bulunmadığı sorusuna ise
vatandaşların yüzde 87,3’ü “hayır” yanıtını veriyor.
Vergi adaletinin olduğu görüşünde olanların oranı ise
yüzde 12,7’de kalıyor.
Vergi sisteminin adaletsizliğinin nedeni olarak
vatandaşların yüzde 38,3’ü “devletin bazı kesimleri hala
vergilendirmemesi”ni görürken, yüzde 29,8’lik kesim
vergi kaçakçılığının yaygın olmasının, yüzde 26,7’lik
kesim de vergi kanunlarının yapısının bu sonucu
doğurduğunu belirtiyor. Yüzde 5,2’lik grup ise
adaletsizliğin nedeni olarak vergi idaresinin
yaklaşımını gösteriyor.
Yükümlülerin ödedikleri vergilerin kamu hizmeti olarak
tekrar kendilerine dönüp dönmemesi hakkındaki
düşüncelerinin de ölçüldüğü araştırmada, katılımcıların
yüzde 51,1’i ödenen vergilerle devletten alınan
hizmetler arasında doğru orantılı bir ilişki olmadığını
ifade ediyor.
Yüzde 36,8’lik grup buna “zaman zaman” yanıtını
verirken, yükümlülerin sadece yüzde 12,1’i ödenen
vergilerin kamu hizmeti olarak tekrar kendilerine geri
döndüğünü düşünüyor.
SAVURGANLIK VAR
Araştırmada, vatandaşlara “Sizce devlet harcamalarında
bir savurganlık var mı” sorusu da yöneltildi.
Bu soruya yüzde 83’lük kesim, “Evet, kamu harcamalarında
savurganlık var” yanıtını verdi, yüzde 17’lik grup,
bunun aksini iddia etti.
Devletin artan gelir ihtiyacını nasıl karşılaması
gerektiği konusunda da vatandaşlar şu görüşleri ortaya
koydu: Yüzde 47,8, “vergi denetimlerini artırmalı”,
yüzde 45 “harcamalarını kısmalı”, yüzde 3,8 “vergilerini
artırmalı veya yeni vergiler koymalı”, yüzde 3,5
“borçlanmalı”.
VERGİSİNİ TAM ÖDEYEN
İFLAS EDEBİLİR
Araştırmada vatandaşların sistemle ilgili diğer
düşünceleri de şu şekilde belirlendi:
Yükümlülerin ancak yüzde 2,9’u, “Türkiye’de herkesin
vergisini tam olarak ödediğine” inanıyor. Yüzde 97,1’lik
kesim, bunun tam aksini düşünüyor.
Herkesin vergisini tam olarak ödememesinin yükümlüleri
hangi davranışa yönelttiği sorusu da şu şekilde
yanıtlanıyor:
Yüzde 49,6 “herkesi vergi kaçırmaya itiyor”, yüzde 41,7
“vergi ödeme şevkini kırıyor”, yüzde 4,6 “daha çok vergi
ödemeye sevk ediyor”, yüzde 4,1 “olumlu ya da olumsuz
bir etkisi bulunmuyor.”
“Günümüz şartlarında vergisini tam olarak ödeyen bir
vergi yükümlüsünün durumu ne olur” sorusuna yükümlülerin
yarısı, “vergisini tam ödeyen ekonomik açıdan gelişemez
ya da iflas eder” yanıtını verdi.
Araştırmaya göre, verginin tam olarak ödenmesi durumunda
yüzde 34,5’lik grup “ekonomik gelişimin
sağlanamayacağı”, yüzde 28’lik grup “önemli bir şey
olmayacağı”, yüzde 14,6’lık grup “saygınlığın
artacağını”, yüzde 8,8’lik grup “mutlu olacağını”
söylüyor. Buna karşılık, yüzde 14’lük grup da vergisini
tam olarak ödeyenlerin “birkaç yıl içinde iflas etmeye
mahkum olduğu” görüşünü taşıyor.
Türkiye’de vergilerin tam olarak ödenmemesinin en önemli
nedeni “vergi oranlarının yüksek olması”. Yükümlülerin
yüzde 45’i böyle düşünüyor. Bunu yüzde 30,4’lük oran ile
“vergi bilinci ve vergi ahlakının yeterince
yerleşmemesi”, yüzde 12,8 ile”gerekli vergi
reformlarının yapılmaması”, yüzde 6,8 ile “devletin,
verginin gerekliliğini kamuoyuna anlatamaması”, yüzde
4,3 ile de “biçimsel yükümlülüklerin fazlalığı” izliyor.
İşletmelerin incelemeden geçme sıklığı: Yükümlülerin
yüzde 14,1’i bir defa da olsa vergi incelemesine tabi
tutulmuş. Yüzde 22,5’i 1 ile 5 arasında incelemeye
alınmış. Yüzde 8,1’i 5 defadan fazla incelenmiş. Hiç
incelemeye tabi tutulmamışların oranı yüzde 18,6.
VERGİ ORANLARINDA
İNDİRİM İSTENİYOR
Vatandaş, vergi kaçakçılığının azaltılması için vergi
oranlarının düşürülmesini talep ediyor.
Vatandaşın yüzde 50,8’ine göre, “vergi oranlarının
indirilmesi, vergi kaçakçılığını azaltacak.” Yüzde
19,3’üne göre oranlardaki bir indirim, “vergi
gelirlerini artıracak”, yüzde 18,1’ine göre “vergi
tabanını genişletecek”, yüzde 11,8’ine göre de “vergi
gelirlerini azaltacak.”
“Vergi oranlarının arttırılmasına mükellefler ne tepki
verecek?” Yüzde 37’lik grup vergi oranlarının
yükseltilmesi halinde, harcamalarını kısma yoluna
gideceğini beyan ederken, yüzde 34,5’i “eski vergi
seviyemi korumak için vergiden kaçınmanın yollarını
ararım” diyor. Yüzde 19,4’lük kesim de, daha fazla vergi
ödemektense, işini yavaşlatacağını veya bırakacağını
söylüyor. Yüzde 9,2’lik grup ise daha fazla vergi
ödeyecek olmanın, kendisini daha fazla çalışmaya teşvik
edeceğini belirtiyor.
Yükümlülerin önce desteklemiş oldukları bir iktidardan,
sadece vergileri artırdığı için bir sonraki seçimde
desteğini çekip çekmeyeceği durumuna: Yüzde 62,6’lık
kesim buna “hayır”, yüzde 37,4 ise “evet” yanıtını
veriyor.
HERKES KAÇIRIYOR, BEN DE
KAÇIRIRIM
Vergi kaçakçılığının nedenleri: Türkiye’deki vergi
kaçakçılığının 1 numaralı nedeni, “Herkes kaçırıyor, ben
de kaçırıyorum” mantığının yaygın olması.
Yükümlülerin yüzde 24,7’si bu görüşü taşıyor. Yüzde
24,5’lik kesim, kaçağın fazla olmasının vergi idaresinin
ve denetimlerin yetersizliğinden, yüzde 15,6’lık kesim,
kanunların vergi kaçırmaya müsait olmasından, yüzde
13,4’lük kesim mükelleflerde vergi bilincinin
yerleşmemiş olmasından, yüzde 5’lik kesim de kanunların
sık sık değişmesinden kaynaklandığı inancında.
Vergi kaçırma yolları: Türkiye’de vergi kaçırırken en
fazla başvurulan yöntem kayıt dışılık. Mükelleflerin
yüzde 53,9’u, vergi doğuracak ticari işlemleri,
kayıtlara geçirmeyerek vergi kaçırıyor. Yüzde 21,6’lık
grup, naylon fatura, yüzde 18,9’luk grup da evrakta
sahtekarlık yaparak, vergiden kaçınıyor. Yüzde 5,6’lık
yükümlü grubu ise vergi kaçırmak için defter ve
belgeleri yok ediyor.
BAŞKASINI HOŞ KARŞILAMAM
AMA...
Yükümlülerin vergi kaçıran diğer yükümlüler hakkındaki
görüşleri: Yüzde 54,9’luk kesim, vergi kaçıranları hoş
karşılamıyor, yüzde 17,7’lik kesim tepki gösteriyor.
Buna karşılık yüzde 15,5’luk grup zorunlu olduğu için
bunun yapıldığını düşünürken, yüzde 8,4’lük kesim, vergi
kaçıranı “kurnaz bir tacir olarak değerlendirdiğini”
ifade ediyor. Yüzde 3,4’lük kesim de vergi kaçırmayı
normal bir davranış olarak niteliyor.
Vergi kaçıranlara ne ceza verilmeli? Yükümlülerin yüzde
38,6’sına göre vergi kaçıranlara para cezası, yüzde
12,9’una göre de hapis cezası verilmeli.
Yüzde 16,9’luk kesim, vergi kaçıranların ticaretten men
edilmesini önerirken, yüzde 12,5’luk kesim bunlara iş
yeri kapatma, yüzde 14,4’lük kesim teşhir cezası
uygulanmasını istiyor. Yüzde 4,7 ise vergi kaçırmanın
bir cezası olmaması gerektiğini vurguluyor.
Vergi aflarını isteyen çok az: Vatandaşların yüzde
44,9’u vergi aflarının, dürüst mükellefi
cezalandırdığına inanıyor. Yüzde 25,6’ya göre vergi
afları vergi adaletini bozuyor, yüzde 10,1’lik gruba
göre devlete güveni sarsıyor. Yüzde 6’lık kesim afların
olumlu ya da olumsuz etkisi olmadığını ileri sürerken,
affı çok yararlı bulanların oranı yüzde 13,5’te kalıyor.
Ekonomik krizler vergi ödemelerini olumsuz etkiliyor: Bu
görüşte olanların oranı yüzde 78,5’i bulurken, aksini
düşünenlerin oranı yüzde 21,5 olarak tespit ediliyor.
Yükümlülerin genel olarak vergi idaresine yaklaşımı: Her
3 yükümlüden ikisi vergi idaresine olumsuz bakıyor.
ntvmsnbc.com
13.10.2008 |
