|
Kurumlar Vergisi
Kurumlar Vergisi Yasası'nın
birinci maddesinde söz konusu vergiye tabi tutulan
kurumlar sayılmak suretiyle belirtilmiştir. Buna göre
aşağıda yer alan kurumların kazançları, Kurumlar
Vergisi'ne tabidir.
* Sermaye şirketleri,
* Kooperatifler,
* İktisadi kamu kuruluşları,
* Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,
* İş ortaklıkları (Joint Venture).
Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşların özellikleri
ise aşağıda kısaca açıklanmış bulunmaktadır.
Sermaye şirketleri Türk Ticaret Yasası hükümlerine göre
kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara
bölünmüş komondit şirketler ile benzer nitelikteki
yabancı kurumlardır. Bu bağlamda Kurumlar Vergisi
Yasası'nın uygulanması açısından Sermaye Piyasası
Kurulu'nun düzenleme ve denetimine tabi fonlar ile bu
fonlara benzer yabancı fonlar da sermaye şirketi olarak
kabul edilmektedir.
Kooperatifler ise Kooperatifler Yasası ile özel
yasalarına göre kurulmuş kooperatifler ile benzer
nitelikteki yabancı kooperatifleri kapsamaktadır.
İktisadi kamu kuruluşları; devlete, il özel idarelerine,
belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına
ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan
sermaye şirketi ve kooperatif özelliğini taşımayan
ticari, sınai ve zirai işletmeler olarak
tanımlanmaktadır.
Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler; dernek veya
vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı
bulunan ve sermaye şirketi ile kooperatif özelliği
taşımayan kuruluşlar olup, benzer nitelikteki yabancı
kuruluşlar da bu kapsamda değerlendirilir. Bu bağlamda
sendikalar dernek; cemaatler ise vakıf olarak kabul
edilmektedir.
Yasal düzenleme gereği olarak iktisadi kamu kuruluşları
ile dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin
kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin yasa ile
verilmiş görevler arasında bulunması,
tüzelkişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin
ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya işlerlerinin
bulunmaması mükellefiyetlerini etkilememektedir. Mal
veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar
olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına
tahsis edilmesi bunların iktisadi niteliğini
değiştirmemektedir.
İş ortaklıkları Kurumlar Vergisi Yasası'nda tanımı
yapılan kurumların kendi aralarında veya şahıs
ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin
birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını
paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan iş
ortaklığı olarak mükellefiyet tesis edilmesini talep
edenlerdir. Bunların tüzelkişiliklerinin olmaması
mükellefiyetlerini etkilememektedir.
Türkiye'de Kurumlar Vergisi'nin mükellef sayısı aralık
2007 sonu itibariyle 634.569'dur. Bu sayı 2008 yılı
eylül ayı itibariyle 642.959 olmuştur.
Aralık 2007 tarihi dikkate alınarak, Kurumlar Vergisi
mükellef sayısını iller bazında değerlendirdiğimizde, en
fazla mükellefin 242.930 adetle İstanbul'da -ki bu rakam
toplam Kurumlar Vergisi mükellef sayısının yüzde
38,28'ine tekabül etmektedir- en az mükellefin ise 175
adetle Ardahan'da -ki bu rakam toplam mükellef sayısının
on binde 2,76'sıdır-, Türkiye'de toplam Kurumlar Vergisi
mükellefinin yüzde 74,52'si sadece 10 ilimizde, geriye
kalan yüzde 25,48'i ise 71 ilimizde faaliyet
göstermektedir.
Maliye Bakanlığı verilerine göre 2007 yılında tahakkuk
eden 15.718.209 bin YTL Kurumlar Vergisi'nin yüzde
48,82'si sadece 100 mükellefe aittir. Bu bağlamda
Türkiye'nin en fazla Kurumlar Vergisi ödeyen ilk 100
şirketinin 66'sının merkezi İstanbul'da bulunmaktadır.
İlk 100 kurum içerisinde İstanbul dışında Ankara'dan 18,
Kocaeli'nden 4, İzmir'den 2, Bursa, Adana, Konya,
Denizli, Erzurum, Kastamonu, Ordu, Zonguldak, Rize ve
Mersin'den birer kurum yer almaktadır.
İlk 100 kurum içerisinde sektörler itibariyle dağılımda
bankalar önde gelmekte olup, çimento, telekomünikasyon,
akaryakıt dağıtımı, demir-çelik ve sigara üretimi ile
ithalat ve ihracat alanları önde gelmektedir.
Yine 2007 yılına ilişkin olarak 634.569 mükellef
tarafından ödenen Kurumlar Vergisi'nin yüzde 25,95'i
sadece 10 mükellef tarafından ödenmektedir.
Diğer yandan, toplam 634.569 mükellefin kazançları
üzerinden ödemiş bulundukları Kurumlar Vergisi'nin
toplam vergi gelirleri içerisindeki payı ise beklenenden
çok farklıdır. 2007 yılında Kurumlar Vergisi'nin toplam
vergi gelirleri içerisindeki payı yüzde 9,19'dur. Bu
oran 2005 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 10,3'ü
olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. (Konuya ilişkin daha
fazla bilgi için bakınız: Vergi Raporu 2008, Sf: 39
TÜRMOB, Ankara, Yayın No: 348)
2008 yılında Kurumlar Vergisi'nden beklenen hasılat ise
toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 8,5'idir.
Veysi Seviğ Referans /
11.10.2008 |
