|
Yeni
Dönemde Çalışan Kadının Hamilelik ve Doğuma İlişkin
Hakları
Hamile bir kadın çalışan olarak
sosyal haklarım hakkında fikrim olmadığı gibi bilgi
alabileceğim kimse de yok. Doğum iznimin miktarı nedir?
Doğum iznim boyunca sigortam asgari ücretten mi
karşılanıyor? Toplu doğum parası alabiliyor muyum? Süt
parası nedir? Z.A.
Sayın Okurum,
Sigortalı kadın çalışanın hamileliği ve analık halinde
İş Kanunu ve SSGSS Kanunundan kaynaklanan bir takım
hakları bulunuyor.
Doğum Öncesi Hakları
Hamilelik süresince periyodik kontrol için ücretli izin
alma hakkı bulunuyor.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde
ücretlerinden herhangi bir kesinti yapılmaksızın daha
hafif işlerde çalıştırılmasını talep edebiliyor.
Doğum izni
Çalışan hamile bir kadının doğum öncesinde ve sonrasında
sekizer hafta süre ile toplam onaltı hafta ücretsiz izin
alma hakkı bulunuyor. İkiz veya daha fazla gebelik
halinde doğum öncesi izin on hafta kullanılabiliyor.
Ücretsiz doğum izni işverenin yetkisinde olmayıp hamile
işçinin haber vermesi yeterli bulunuyor. Hekim raporu
hamile kadın işçinin doğum öncesi iznini daha az süre
ile kullanıp eksik kullandığı bu süreleri doğum sonrası
iznine ilave etmek istediği durumlarda gerekiyor.
Sigortalı kadının talebi ve hekimin de uygun görmesi
durumunda doğum öncesi iznini doğuma üç hafta kalıncaya
kadar erteleyebiliyor ve iznin kullanılamayan en fazla
beş haftalık kısmı doğum sonrasına eklenebiliyor.
Ancak doğumun hesaplanan tarihe göre daha erken
gerçekleştiği durumlarda kullanılmayan doğum öncesi izin
süreleri doğum sonrası izne ilave edilemeyerek yanmış
oluyor.
Hamile kadın işçinin kullandığı doğum öncesi veya
sonrası izin süreleri İş Kanunu’nda öngörülen sürelerden
daha uzun sürmüş ise fazla olan bu süreler için kurum
hekiminden rapor alınması zorunlu bulunuyor.
Geçici işgöremezlik
ödeneği hakkı
Doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa
vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla kadın
çalışan doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler
de dâhil olmak üzere ücretsiz doğum izni kullandığı
sürelerde SGK’dan geçici işgöremezlik ödeneği alma
hakkına sahip bulunuyor. Bu ödeneği alabilmek için
yatarak tedavi şartı aranmıyor.
Sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş
göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük
kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi
oluyor.
Verilen ödeneğe esas günlük kazanç, doğumun olduğu
tarihten önceki oniki aydaki son üç ay içinde prime esas
kazançlar toplamının bu kazançlara esas prim ödeme gün
sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanıyor.
Doğum sonrası hakları
Çocuğunun bir yaşını doldurmasına kadar kendisinin
istediği saatlerde kullanmak ve çalışma saatlerinden
sayılmak üzere günde bir buçuk saat süreyle süt izni
alabiliyor.
Kadın işçinin isteği halinde doğum sonrası izninin
bittiği tarihten itibaren 6 aya kadar ücretsiz
alabiliyor.
Kadın işçi gerek bu süreler için gerekse doğum nedeniyle
çalışma yaşamına ara vermesi halinde çalışmadan ve prim
ödemeden geçirdiği bu sürelerin her doğum için çocuğun
da yaşaması şartıyla en fazla iki yıl kadarını borçlanma
hakkına sahip bulunuyor.
Süt parası
Her çocuk için yaşaması koşuluyla doğum tarihinde
geçerli olan ve SGK’ca belirlenip Bakanlıkça onaylanan
tarife üzerinden SGK tarafından emzirme ödeneği (Süt
parası) verilmesi gerekiyor.
4/a sigortalısı kadına doğum yapması nedeniyle emzirme
ödeneği verilebilmesi için doğumdan önceki bir yıl
içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi
bildirilmiş olması şart.
Yeni Dönemde 4/a
Sigortalıları İçin Prime Esas Kazançtan İstisna Olacak
ve Olmayacak Ödemeler
Ayni yardımlar, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev
yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş
sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu
ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile
SGK’ca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek,
çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından
sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel
emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgarî
ücretin yüzde 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası
primi ve bireysel emeklilik katkı payı tutarları dışında
ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemelerin prime esas
kazanca dâhil edilmesi gerekiyor.
Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine
dair muafiyet ve istisnalar 5510 sayılı Kanun kapsamında
hesaplanacak prime esas matrah hesabında dikkate
alınmayacak.
Bu bakımdan, sigortalıların yakacak, temizlik,
aydınlatma ve benzeri nitelikteki giderleri için yahut
tahsil veya mesken yardımı gibi kanunda ismen sayılmayan
nedenlerle yapılan ödemeler, ödemenin yapıldığı aydaki
prime esas kazanca dâhil edilecek.
Öte yandan, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı
Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve
6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin
Kaldırılması Hakkında Kanun’a istinaden ödenmekte olan
ikramiyeler ile ilave tediyeler prime tabi tutulacağı
gibi, 4857 sayılı Kanunun 61 inci maddesindeki
“Sigortalılara yıllık ücretli izin süresi için ödenecek
ücretler üzerinden iş kazaları ile meslek hastalıkları
primlerinin kesilmeyeceğini” amir bulunan istisnai hüküm
üzerinde durulmaksızın hak kazanıldığı halde
kullanılmayan yıllık izin süresi için ödenecek
ücretlerden de kısa vadeli sigorta kolları primi
kesilecek.
Yani yıllık ücretli izni kullandığında kesilmeyecek olan
kısa vadeli sigorta prim kolları (İş Kazası, meslek
hastalığı, hastalık) primleri, işçi yıllık iznini
zamanında kullanmayıp, işveren de buna göz yumduğunda
akdin feshinden sonra bu izin sürelerine ilişkin ücret
ödenmesi gerekmektedir. İşte bu durumda ödenen
ücretlerden de kısa vadeli sigorta kollarından prim
kesilmesi gerekiyor.
Şevket Tezel
sözcü / 07.11.2008 |
