| |
İşletme yönetiminde muhasebe
raporları
İşletmelerin fiziksel
kaynaklarını, diğer bir deyişle yapısını insan gücü,
para, malzemeler ve doğal kaynaklar oluşturur.
İşletmeler bu kaynakları amaçlarına ulaşmak için
kullanırlar. Ancak günümüzün her gün değişen
koşulları göz önüne alındığında, bu sayılan
kaynaklara bilgi ve teknoloji gibi iki kavramında
eklenmesi gerekmektedir. Çünkü, işletme büyüdükçe
bilgiye olan gereksinim daha da artar. Bunun nedeni
küçük işletmede ayrıntılı bilgiye gerek duyulmadan
daha çok kişisel ilişki ve gözleme dayalı olarak
elde edilen bilgi yeterli olabilirken, büyük
işletmede bilgiye duyulan gereksinim daha fazladır.
Bu nedenle bilgi akışı karmaşık bir hal alır ve çok
çeşitli kararlar vermek zorunda olan yöneticiler,
ellerinde bilgi olmadan ilk satırlarda belirtilen
kaynakları etkin ve verimli bir şekilde yönetme
olanağı bulamıyabilirler.
Günümüzde, yönetim ve karar vermenin özdeş olduğu
ileri sürülmektedir. İşletme yönetiminde her işlem,
her safha, büyük ve küçük, önemli veya daha az
önemli kararların verilmesini gerektirir. Bu
kararlardan ileriye dönük olanlarını planlama
yönetime icraata dönük olanların yürütme, denetime
ve sonuçlara dönük olanlarını da kontrol kararları
oluşturur. İşte, bütün bu kararlarda bilgiye dayanan
kararların etkinliği daha da belirginleşmektedir.
Çünkü, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmasında
işletmenin her kademesindeki yöneticinin bilgiye
gereksinimi vardır. Kısaca, etkin ve verimli karar
verme noktasında olan yöneticinin gereksinim duyduğu
bilgilerin kendisine zamanında ulaşması
gerekmektedir.
Son zamanlarda tüm birimlerde olduğu gibi
muhasebenin de ekonomik ve teknik gelişmeye bağlı
olarak önemli ölçüde değişikliğe uğradığı
görülmüştür. Başlangıçta yalnızca basit bir kayıt
sistemi olarak düşünülen ve statik bir anlayış
içersinde ele alınan muhasebe, giderek firma
dengesinin belirlenmesi ya da dengelerin
sağlanabilmesinde kullanılan verilerin üretildiği ve
değerlendirildiği bir bilgi işleme ve raporlama
sistemi biçimine dönüşmüştür.
Muhasebenin amacını, en uygun kararın verilmesini
sağlamak üzere problemlerin, olası sonuçların ve
fırsatların tanınması için bilgi sağlamak olarak
düşündüğümüzde, diyebiliriz ki muhasebe bilgisinin
etki edeceği temel alan karar vermedir.
Eskiden telaffuz bile edilmeyen terim ve kavramlar
günümüzde muhasebe raporlarında yer almakta, yönetim
için gerekli bilgileri sağlayan raporların amacı her
yönetim düzeyindeki yöneticinin değişik koşullarda
karar almasını kolaylaştırmak olmalıdır.
İşletmede, işlenen ve depolanan verilerin yer aldığı
ortamlar olarak muhasebe, ellerindeki verileri
raporlarda bilgi haline dönüştürür. Bilgilerin
herhangi bir karar için kullanılması halinde ise,
kullanılan bilgiler artık işletme için yerleşmiş
bilgiler halini alır.
Yukarıdaki satırlarda ifade edildiği gibi, yönetim
ile karar vermeyi özdeş olarak düşündüğümüzde, bilgi
sağlayan kaynak olarak muhasebe ve raporlarının
işletme yönetiminde önemli bir yer aldığını inkar
etmek mümkün değildir.
Raporları çok çeşitli şekillerde
sınıflandırabiliriz. İşletmenin bütünlüğü ile
uygulanabilirliği ve muhasebe bilgilerini kullanarak
karar verenler açısından baktığımızda genellikle şu
ana başlıklarda toplıyabiliriz.
İşletme dışına hitap eden raporlar
Hissedarlar için düzenlenen raporlar
Yöneticiler için düzenlenen raporlar
Yazının kapsamı içinde yöneticiler için düzenlenen
raporları ele aldığımızda bunları kendi içinde üç
gruba ayırabiliriz. Şöyle ki,
İstatistik raporları
Özel raporlar
Başarı raporları
Bu ayırımda yönetim anlayışının, felsefesinin,
işletmenin içinde bulunduğu işkolunun özellikleri ve
yöneticilerin eğitim düzeyi etken rol oynar. Tüm bu
etkenlere rağmen muhasebe raporlarının etkin
olabilmesi için bazı özelliklerin de bulunması
gerekir. Bu özellikler, zamanında hazırlanma,
düzenli aralıklarla hazırlanma, anlaşılır olma,
standart şekilde olma, stratejik nokta uygulama,
istisna uygulama, yoruma yer verme, işletmenin
organizasyon yapısına uyma yanında ve belki de en
önemlisi, rapor ekonomik olmalıdır.
Yönetim, temelde bir karar süreci olduğuna göre,
alınan kararların amacına ulaşabilmesi, kullanılan
bilginin tutarlı, yeterli ve güvenilir olmasına
bağlıdır... Bu nedenle bilginin nitel ve nicel yönü
önemlidir. Yönetici doğru, gerçekçi bilgi ile
zamanında en doğru kararlar alabilmesine olanak
sağlayan ortamı muhasebede ve onun hazırladığı
muhasebe raporlarında bulabilir.
Dr. Ayhan Aksöyek
Dünya online
07.06.2007
MuhasebeNet.Net |
|
