|
Serbest meslek faaliyeti ile ilgili harcamaların
giderleştirilmesi
Gelir
Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde yer alan
tanımlamadan anlaşılacağı üzere "Serbest meslek kazancı
bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti
karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer
suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen
menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler
indirildikten sonra kalan farktır.
Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile
ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider
karşılıkları kazanca ilave edilir."
Söz konusu yasa maddesinde yer alan ve müvekkilden
"serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve
ayın şeklinde alınan gider karşılıkları"ndan anlaşılması
gereken herhangi bir serbest meslek erbabının
müvekkilinden ücreti dışında gider karşılığı olarak
nakden veya ayın olarak alınan ek miktardır. Örneğin
serbest meslek faaliyetlerinde yapılacak iş karşılığında
alınan bedel dışında uçak, otel, yemek ve benzeri
giderler için serbest meslek erbabı söz konusu ödemeleri
müşterisi adına yapmakta ve bağlamda da tür giderlerini
müşterisi adına fatura ettirmektedir. Bu gibi hallerde
yapılan ödemeler doğrudan müşteri kayıtlarına intikal
ettiği için bu harcamalar serbest meslek faaliyeti
sahibinin kayıtlarına intikal ettirilmemektedir.
Ancak son zamanlarda konuya ilişkin olarak yapılan
yanlış ve yanıltıcı değerlendirmeler sonucunda özellikle
seyahat giderlerinin müşteri tarafından karşılanması
halinde, bunlar için dahi serbest meslek erbabının
makbuz ödemek, düzenlemek zorunda olduğu, dolayısıyla
müşteri tarafından serbest meslek erbabına ödeme
yapılırken Gelir Vergisi Yasası'nın 94/2-b maddesi
uyarınca tevkifata tabi tutulması gerektiği ileri
sürülmektedir.
Bu aşamada söz konusu görüş tamamen yanlıştır. Şöyle ki;
* Eğer bir serbest meslek erbabının müşterisi adına iş
takibi için seyahat etmesi halinde seyahat
harcamalarının müşteri adına fatura edilmesi halinde bu
harcamalar için ayrıca serbest meslek makbuzunun
düzenlenmesine gerek yoktur. Daha açıkçası bu tür
harcamalar için serbest meslek makbuzu
düzenlenmeyecektir.
Gerçekte Vergi Usul Yasası'nın 236'ncı maddesinde de
hükme bağlandığı üzere "Serbest meslek erbabı, mesleki
faaliyetlerine ilişkin her tür tahsilatı için iki nüsha
serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını
müşteriye vermek" zorundadır. Seyahat giderlerinin
müşteri veya müvekkil tarafından karşılanması ve
dolayısıyla bu tür harcamalar için müşteri ve müvekkil
adına fatura düzenlenmesi halinde ayrıca serbest meslek
erbabının müşterisi veya müvekkili adına serbest meslek
makbuzu düzenlenmesi söz konusu olamaz.
* Ancak buna karşılık serbest meslek erbabının
müşterisinden veya müvekkilinden talep ettiği ve aldığı
ücret dışında nakit veya nakde dönüştürülmesi söz konusu
olabilecek bir ödeme aracı ile yapacağı seyahat için
belli bir bedel talep etmesi halinde, söz konusu bedeli
tahsil edebilmek için serbest meslek makbuzu
düzenleyecek ve dolayısıyla da yapacağı bu tahsilat
Gelir Vergisi tevkifatına konu edilecektir.
Dolayısıyla son zamanlarda bazı görüş sahiplerince
müşteri veya müvekkil tarafından karşılanan seyahat
giderlerinin serbest meslek makbuzuna bağlanması ve bu
nedenle de stopaja tabi tutulması gerektiği konusundaki
görüşün hiçbir hukuki dayanağı ve mantığı da
bulunmamaktadır.
Diğer yandan Gelir Vergisi Yasası'nın 67'nci maddesinde
yer alan "Vergi, resim, harç, keşif, şahitlik,
bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere
müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara
sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz" hükmü, söz
edilen ödeme ve harcamaların özelliğinden
kaynaklanmaktadır. Çünkü yasa maddesinde sayılan
ödemelerin birebir ilgili yerlere yatırılması
gerekmektedir. Bu ödemelerin ister serbest meslek erbabı
isterse müşteri veya müvekkil tarafından yapılması
durumu değiştirmeyecektir. Ancak eğer serbest meslek
erbabı 1.350 YTL olarak adliye veznesine yatırılması
gereken bir bilirkişilik ücreti için müvekkili ile
fiilen yatırılan kısım arasındaki fark müşteriye iade
edilmezse, serbest meslek erbabının sağladığı menfaat
olarak kabul edilecek ve dolayısıyla 150 YTL'lik kısım
ayrıca tevkifata ve Katma Değer Vergisi'ne konu
edilecektir.
Uygulamada icra edilen serbest meslek faaliyetine
paralel olarak bazı giderlerin müşteriler tarafından
karşılanması daha doğrusu ödenmesi söz konusu
olabilmektedir. Bu gibi durumlarda müşteri tarafından
karşılanması söz konusu olan ve yine müşteri adına
düzenlenen fatura ve benzeri nitelikteki belgelerden
anlaşılan giderlerin müşteri kayıtlarına intikal
ettirilmesi halinde bu gibi harcamaların ayrıca serbest
meslek kazancının tespitinde dikkate alınmasının söz
konusu olmamasıdır. Örneğin bir serbest meslek erbabı
adına düzenlenmiş bulunan uçak biletinin ücreti eğer
müşteri tarafından ödenmiş bulunuyorsa ve yine müşterisi
kayıtlarına intikal ettirilmemiş ise bu bilete ilişkin
harcamaların ayrıca serbest meslek erbabının kayıtlarına
intikal ettirilmesi de söz konusu olamayacaktır.
Veysi Seviğ
Referans / 01.07.2008 |
