MAKALE
|
ORTAKLARDAN ALACAKLAR ve BORÇLAR HESABI
Şirketler ortakları ile vardır. Bu sebepten ortakları ile her türlü ticari ilişkiye girmelerinde hiçbir sakınca yoktur. Ortaklarından ödünç para alabilir ve ortaklarına ödünç para verebilir. Bu ticaretin bir gereği olup ticari teamüller içerisinde yapıldığı sürece hiçbir sorun teşkil etmeyecektir. Ülkemizde bir çok şirket bilançolarında ortaklar cari hesabının hareketli olduğu gözlenmektedir. Gerek ortaklara borç vererek , gerekse ortaklardan borç alarak bu hesapları kullanmaktayız.Peki bu hesapları kullanırken nelere dikkat etmeliyiz.
1.Ortaklardan Alacaklar T.D.H.P. 131-231 nolu hesapları Ortaklardan Alacaklar olarak düzenlenmiştir. Aktif karakterli bir hesap olup Bilançoda borç kalanı verir.Bakiyenin borç kalanı vermesi şirketin fonlarının ortaklar için kullanıldığını göstermektedir.Şirket olarak ortağımıza ödünç para verdik peki şimdi ne olacak? Şirketin ortaklarından ayrı bir kişiliği vardır. Şirketin Tasarrufunda bulunan sermayenin en iyi şekilde değerlenip şirkete kar olarak gelmesi gerekmektedir ki buda şirketin kuruluş amaçlarından en önemlisidir. Ortaklara verilen fonlar üçüncü kişilere verilerek kar elde edilecek tutardan mahrum kalınması anlamına gelmektedir. Bu durumda şirket ortağından vermiş olduğu ödünç para için faiz tahakkuk etmesi en doğru hareket olacaktır. Kurumlar Vergisi Kanunu 17.md gereğince emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz komisyonlarla ödünç para verir veya alırsa kısmen veya tamamen Örtülü Kazanç Dağıtımı olarak sayılacaktır.Bu sebepten emsaline göre az faiz tahakkuk etmesi örtülü kazanç dağılımı olacağından bu duruma dikkat etmek gerekmektedir. Şirket , ortağına ödünç para verirken dikkat etmesi gereken konulardan bir tanesi de kredi kullanmıyor olmasıdır. Ödünç parayı Öz Kaynaklarından karşılıyor olması gerekmektedir.Diğer türlü kullanılan krediyi ortağa verdiği anlaşılır ki bu durum şirketin ödediği banka faizlerinin gider olarak dikkate alınmayacağı gibi ortaklardan verdiği para için tahakkuk edeceği faizinde gider olarak kabul edilemeyeceği anlamındadır.
2.Ortaklara Borçlar T.D.H.P.331-431 nolu hesapları Ortaklara Borçlar olarak düzenlenmiştir.Pasif karakterli hesap olup Bilançoda alacak kalanı vermektedir.Bakiyenin alacağı işletmenin ortağına olan borcunu göstermektedir.Burada da durum ortaklardan alacaklardan farklı değildir. Şirket ortağından aldığı ödünç para için faiz ödemesi gayet normaldir.Çünkü ortak böyle bir finansman sağlamıyor olsa bu finansmanı sağlayacak bir finansman kuruluşu bulunacak ve bu kuruluştan ödünç para faiz karşılığı alınacaktır. Burada da dikkat edilecek durum emsaline oranla fazla faiz ödenmesi gene KVK 17.md gereğince Örtülü Kazanç dağılımı sayılacaktır.
Konuyla ilişkin KVK 17.md aşağıdaki gibidir.
1.Şirket kendi ortakları , ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler , idaresi , murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu veya nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük fiyat veya bedeller üzerinden yahut bedelsiz olarak alım,satım , imalat , inşaat muamelelerinde ve hizmet ilişkilerinde bulunursa; 3.Şirket I numaralı fıkrada yazılı kimselerle olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz komisyonlarla ödünç para alır veya verirse
Diğer taraftan KVK 16 md. Gereğince alınan borç paranın ‘Örtülü Sermaye’ olarak düşünüldüğü de kaçınılmazdır.Konuya ilişkin KVK' nın 16. maddesi aşağıdaki gibidir.
"Kurumlar aralarında vasıtalı, vasıtasız bir şirket münasebeti veya devamlı ve sıkı bir iktisadi münasebet bulunan, gerçek ve tüzel kişilerden, yaptıkları istikrazlar, teşebbüste devamlı olarak kullanılır ve bu istikrazlarla kurumun özsermayesi arasındaki nispet, emsali kurumlardakine nazaran bariz bir fazlalık gösterirse mezkur istikrazlar örtülü sermaye sayılır."
Böyle bir sonuç tespit edilirse KVK 15/2.md gereğince bu türlü harcamalar gider olarak addedilemez. Sermayenin yetersizliğinde sürekli borç para alarak Örtülü Sermaye riski taşımak ve bilançoda Öz kaynaklar/Borçlar dengesini bozmak yerine sermaye atışına gitmekte yarar vardır.
3.Sonuç Şirketlerin incelemelerinde Ortaklar Cari hesabının hareketinden ziyade bu hareketlerin ticari şartlar gereğince oluşup oluşmadığı kriterleri göz önüne alınarak sonuca gidilmesi gereksiz tarhiyatları önleyecektir. ü Yukarıda yazılanlar ışığında şirket ortağına borç para verebilir ve ortağından borç para alabilir. ü Şirket aldığı borç para için ödediği faizi gider olarak indirebilir(KVK 16-17 maddelerine muhalefet edilmediği sürece) ü Şirketin Borç alacak ilişkisinin döviz yada YTL olması sonucu değiştirmeyecektir
|
M.Kemal SAĞIR Mali Müşavir
|