|
VERGİ BORCUNDAN DOLAYI YURTDIŞI ÇIKIŞ
TAHDİDİ UYGULAMASINDA YENİ DÖNEM
I-GİRİŞ
Malum olduğu üzere,
daha önce Pasaport Kanununun 22’nci maddesi hükmü
uyarınca, vergiden borçlu olduğu pasaport vermeye
yetkili makamlara bildirilenler için yurtdışı çıkış
tahdidi uygulanmaktaydı.
Anılan hükmün
Anayasaya aykırılığı iddiasıyla yapılan iptal başvurusu
üzerine Anayasa Mahkemesinin 2007/81 karar sayılı
kararıyla Pasaport Kanunun ilgili maddesindeki
“… vergiden borçlu olduğu
pasaport vermeye yetkili makamlara bildirilenlere …”
bölümü Anayasaya aykırı bulunarak iptal edildi.
İptal kararı
sonrasında yurtdışı çıkış tahdidi, 6183 sayılı Kanununa
eklenen 36/A maddesiyle yeni bir yasal dayanağa
kavuşturulmuş olup bu hükümler uyarınca uygulanmaktaydı.
12 Eylül 2010
tarihindeki halk oylamasıyla kabul edilen 5982 sayılı
kanunla 1982 Anayasasında yapılan değişikliklerden biri
de yurt dışı çıkış tahdidiyle ilgilidir. Buna göre
vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç
soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına
bağlı olarak sınırlandırılabilecektir.
Bu yazımızda
mevcut uygulama ve Anayasa’da yer alan yeni hüküm
çerçevesinde muhtemel düzenlemeler konusunda bir
değerlendirme yapılmıştır.
II-YURT DIŞINA
ÇIKIŞ HÜRRİYETİNİN SINIRLANDIRILMASIYLA İLGİLİ ANAYASA
VE YASA KURALLARI İLE DİĞER DÜZENLEMELER
A-ANAYASA KURALI: ESKİ VE YENİ
Anayasa’da 5982 sayılı
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” la bir kısım
değişiklikler yapılmış olup anılan yasa 13 Mayıs 2010
tarihli ve 27580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak
yayımlandığı tarihte yürürlüğe girmiştir. 12 Eylül 2010
tarihinde yapılan halkoylamasında da yasa değişikliği
%58 evet oyuyla kabul edilmiştir.
www.muhasebenet.net
1982 Anayasası’nın 23’üncü
maddesi “yerleşme ve seyahat hürriyeti” başlıklı olup
yurt dışına çıkma hürriyetinin, vatandaşlık ödevi
ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle
sınırlanabileceği kuralı benimsenmişti. Aynı madde
hükmüne göre seyahat hürriyeti içinde mütalaa edilmesi
gereken yurtdışına çıkma hürriyeti de kanunla
sınırlandırılabilmektedir. Bu sınırlandırma suç
soruşturma ve kovuşturması sebebiyle ve suç işlenmesini
önlemek amaçlarıyla yapılabilir.
Değişiklik kanunuyla yukarıdaki fıkra,
“Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç
soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim
kararına bağlı olarak sınırlanabilir” şeklinde
değiştirilmiştir.www.muhasebenet.net
Anlaşılacağı üzere,
değişiklik öncesi Anayasa kuralına göre, “vatandaşlık
ödevi” sebebiyle de yurt dışına çıkma hürriyeti
sınırlandırılabilmekteydi. Ancak yeni düzenlemede
vatandaşlık ödevi yurt dışına çıkma hürriyetini
sınırlandırma sebepleri arasından çıkarılmıştır. Yine
yeni düzenlemede hâkim kararına bağlı olarak
sınırlandırma benimsenmiştir.
Vatandaşlık ödevleri, 1982
Anayasasında çeşitli bölümler içinde çeşitli maddelerde
belirtilmiş ödevlerdir. Bu ödevlerden biri de 73’üncü
maddesinde hükme bağlanan “Vergi Ödevi”dir. Dolayısıyla,
yeni hüküm uyarınca vergi ödevi sebebiyle vatandaşın
yurt dışına çıkma hürriyeti sınırlandırılamayacaktır.
Diğer bir deyişle vergi ödevinin yerine getirilmemiş
olması belirli bir tutarı aşan vergi borcunun olması
vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyetini
engelleyemeyecektir.www.muhasebenet.net
Bununla birlikte Anayasanın
anılan maddesindeki hükme göre, vergi suçlarından dolayı
suç soruşturma veya kovuşturması sebebiyle ve suç
işlenmesini önlemek maksadıyla yurt dışına çıkma
hürriyeti hâkim kararına bağlı olarak
sınırlandırılabilecektir. Ancak bunun için kanuni bir
düzenleme gerektiği tabiidir. Nitekim bu husus Ceza
Muhakemesi Kanununda düzenlenmiş olup bu husus başka bir
yazı konusu edilecektir.
B-VERGİ BORCUNA BAĞLI YURT
DIŞI ÇIKIŞ TAHDİDİNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEME
Vergi borçları sebebiyle
yurt dışı çıkış tahdidi uygulaması 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanunun 36/A
maddesi hükmüne dayanmaktadır. Bu madde hükmüne göre,
amme alacakları ile bunlara ilişkin zam ve cezalarını
ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde ödemeyen
veya hakkında bu alacaklar sebebiyle ihtiyati haciz
kararı alınan amme borçlusunun yurt dışına çıkışı,
alacaklı tahsil dairesinin talebi üzerine ilgili
makamlarca engellenmektedir.www.muhasebenet.net
Anılan maddeye göre yurt
dışı çıkış tahdidi, 100.000-TL ve üzerinde olan teminat
altına alınmamış amme alacağı için uygulanabilmektedir.
Bu maddenin uygulanmasına
ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi anılan
maddenin son fıkra hükmü uyarınca Maliye Bakanlığına
verilmiştir.
C-DİĞER DÜZENLEMELER
Maliye Bakanlığı yukarıda belirtilen
kanundan aldığı yetkisini kullanarak, Seri A Sıra No 1
Tahsilât Genel Tebliğinde uygulamanın usul ve esaslarını
belirlemiş olup bu tebliğdeki yurt dışına çıkış tahdidi
bölümü Seri A Sıra No 2 Tahsilât Genel Tebliğiyle
başlığıyla birlikte değiştirilmiştir.
Ayrıca yurt dışı çıkış tahdidi konusunda
2009/2 seri nolu Tahsilat İç Genelgesi ile de uygulamaya
yön verilmiştir.
III-DEĞERLENDİRME
Malum olduğu üzere 1982
Anayasası, 11’nci maddesinde Anayasa hükümlerinin,
yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını
ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk
kuralları olduğu ve kanunların Anayasaya aykırı
olamayacağı hususlarını benimsemiştir.
Anayasanın 175’nci maddesinin 6’ncı
fıkrasına göre, halk oylamasına sunulan Anayasa
değişikliklerine ilişkin kanunların yürürlüğe girmesi
için halk oylamasında kullanılan geçerli oyların
yarısından çoğunun kabul oyu olması gerekmektedir.
5982 sayılı kanunla yapılan Anayasa
değişiklikleri arasında yer alan yurt dışına çıkma
hürriyetinin sınırlandırılması ile ilgili hüküm de halk
oylaması sonucu kabul edilmiş olup yürürlüğe girmiştir.
Bu hükümler dikkate alındığında, 6183
sayılı Kanunun yurt dışı çıkış tahdidi başlıklı 33/A
maddesinin açıkça Anayasanın 23’üncü maddesine aykırılık
teşkil ettiği anlaşılmaktadır. Anayasaya açıkça aykırı
bir hükmün uygulanması söz konusu edilemez.www.muhasebenet.net
Bize göre, Anayasanın yeni kuralı gereği,
vatandaşlık ödevi kapsamında vergi borçları
sebebiyle vatandaşın yurt dışına çıkış hürriyeti
engellenemeyeceği için 6183 sayılı Kanunun Anayasaya
aykırı olan 36/A maddesine istinaden yurt dışı çıkış
tahdidi konulamayacaktır. Konulmuş olanların da bundan
böyle Anayasal dayanağı olmadığı için derhal
kaldırılması gerekecektir.
V-SONUÇ: ŞİMDİ
NE OLACAK
Anayasa değişikliği ile amme
alacaklısı tahsil dairesine, yurt dışı çıkış tahdidi
talep edebilme ve ilgili makamlara da bu tahdidi
uygulama görevi ve yetkisi veren 6183 sayılı Kanunun
36/A maddesi açıkça Anayasaya aykırı bir duruma
gelmiştir.
Bu durumda bu maddeye istinaden şimdiye
kadar konulmuş olan yurt dışı çıkış tahditlerinin
kaldırılması, bundan sonra da vergi borcu sebebiyle
vatandaşlara yurt dışına çıkış tahdidi konulmaması
gerekmektedir.
Mevcut yasal düzenlemeye göre yurt dışı
çıkış tahdidi tahsil dairelerince yasadaki şartlar
gerçekleştikçe Emniyet Makamlarından talep edilmektedir.
Yine tahdidi gerektiren hususlar ortadan kalktığında
tahsil dairesi Emniyet Makamlarına durumu bildirerek
tahdidin kaldırılmasını talep etmektedir.
Ancak, bir vatandaşlık ödevi olan vergi
borçları sebebiyle yurt dışı çıkış tahdidi konulması
Anayasa değişikliğiyle hukuken mümkün olmadığı için
tahsil dairelerinin Emniyet Makamlarından tahdidin
kaldırılmasını istemesinin lüzumu da kalmamıştır.
www.muhasebenet.net
Diğer bir deyişle vergi
borçları yüzünden yurt dışı çıkış tahdidini koyan
makamlar, anılan yasa hükmü uyarınca Emniyet
Makamlarıdır. Emniyet Makamlarının, tahsil dairelerinin
tahdidin kaldırılması talebini beklemeden yurtdışı çıkış
tahditlerini Anayasadaki değişiklik sonrası yerleşme ve
seyahat hürriyeti hükümlerine istinaden re’sen
kaldırması gerektiği düşünülmektedir.
www.muhasebenet.net
Yasal
Uyarı
14.09.2010 |
