|
VERGİ KAÇAKÇILIK SUÇLARININ YETKİLİ MAKAMLARA
BİLDİRİLMESİNDE MÜTALAA UYGULAMASI
Vergi kaçakçılık suçları, Vergi Usul Kanunun 359’uncu
maddesinde düzenlenmiş olup bu suçların işlendiğine
ilişkin tespitler sadece anılan kanunun 135’inci
maddesinde sayılan vergi incelemesine yetkili denetim
elemanları tarafından yapılabilir. Bu tespitler vergi
suçu raporuna bağlanır ve yetkili Cumhuriyet
başsavcılığına anılan kanunun 367’nci maddesinde
belirtilen usule göre bildirilir.
Konuyla ilgilenenler bilir: 6009 sayılı Kanunla yapılan
değişiklikler öncesinde Maliye Bakanlığı merkez denetim
elemanları olan maliye müfettişleri, hesap uzmanları ve
gelirler kontrolörlerinin incelemeleri esnasında tespit
ettikleri vergi kaçakçılık suçlarını yetkili makamlara
bildirmelerinde mütalaa uygulaması yok idi. Diğer bir
ifadeyle bu denetim elemanları suç duyurusunu doğrudan
kendileri yetkili Cumhuriyet başsavcılıklarına
bildirmekteydiler. Bağlı oldukları kurulların veya
bakanlığın bu raporlar üzerine mütalaa vermesi söz
konusu değildi.
Bunlar haricindeki vergi inceleme elemanlarının (vergi
denetmenleri, vergi dairesi müdürleri) tespit ettikleri
vergi kaçakçılık suçlarına ilişkin vergi suçu raporları
ise bu denetim elemanlarının bağlı oldukları vergi
dairesi başkanlığı veya defterdarlığın mütalaasıyla ve
bu birimler tarafından bildirilmekteydi.
Diğer bir ifade ile mahalli inceleme elemanlarının vergi
kaçakçılık suçu tespitleri vergi dairesi başkanlığının
veya defterdarlığın değerlendirmesi üzerine düzenlenen
bir mütalaa ile yetkili Cumhuriyet başsavcılıklarına
bildirilmekteydi.
6009 sayılı Kanunla söze konu 367’inci maddede
değişiklik yapılarak tüm vergi inceleme elemanlarının
tespit ettikleri 359’uncu maddede yazılı vergi
kaçakçılık suçlarını bildirmelerinden önce aynı kanunla
ihdas edilen rapor değerlendirme komisyonlarınca
verilecek mütalaa aranması şartı getirilmiştir.
Böylece, vergi suçu raporları üzerine yetkili Cumhuriyet
Başsavcılıklarınca kamu davası açılabilmesi ön şartı
olarak mütalaa aranması tüm vergi inceleme elemanlarına
teşmil edilmiştir. Bundan böyle tüm vergi inceleme
elemanlarının düzenleyecekleri vergi suçu raporlarının
yetkili Cumhuriyet Başsavcılıklarına bildirilebilmesi,
rapor değerlendirme komisyonlarının mütalaa vermiş
olması şartına bağlanmıştır.
Konuyla ilgili Yönetmeliğe göre, rapor değerlendirme
komisyonları vergi suçu raporlarını raporda tespit
edilen vergi kaçakçılık suçlarının unsurlarının teşekkül
edip etmediği, fiil ile failler arasında ilişki olup
olmadığı, raporda tespit edilen fiilin vergi kaçakçılık
suçu olup olmadığı yönlerinden değerlendirecek,
gerekirse veya talep ederlerse inceleme elamanını,
mükellefi dinleyerek mütalaasını verecektir.
Mütalaalar, komisyonların çalışma usul ve esaslarına
ilişkin yönetmeliğin 11 ila 14’üncü maddelerdeki
düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde komisyon
üyelerinin tamamının katılımı ve oy çokluğu ile alınan
kararlar üzerine verilecektir.
Buna göre mütalaaların oy çokluğu ile verilebileceği
anlamı çıkabilecektir. Diğer bir deyişle, mütalaa veren
komisyon üç üyeden oluşacak, üyelerden biri çoğunluk
görüşüne katılmayabilecek ve ayrık, karşıt görüşte
olabilecektir. Bu durumda ayrık ve karşıt görüş
mütalaalarda bulunacak mıdır? Üç üyeden ikisinin oyuyla
verilen mütalaa mevcut yasal düzenleme ve buna ilişkin
yönetmelik düzenlemelerine göre yeterli ve geçerli
olabilecek midir?
Kanımızca, komisyon üyelerinin kimi zaman mütalaa
verilirken farklı düşünmeleri ve çoğunluk görüşüne
katılmamaları uygulamada karşılaşılabilecek bir
ihtimaldir. Bu sebeple mütalaanın oy çokluğu ile
verilmiş olması durumunda farklı görüşün mütalaada
belirtilmesi mükellef hakları ve keyfiyeti
değerlendirecek savcılık makamı ve dava açılması
durumunda yargılamayı yapacak mahkemeler açısından önem
arz edecek bir durum olacaktır.
Mevcut vergi kaçakçılık fiillerinin vergi sisteminin
vergi kanunlarına aykırı hareket edenleri cezalandırma
da ve mükellefleri vergi kanunlarına uymaya
yönlendirmede yeterince etkili olmadığı genel bir kanı
olarak karşımıza çıkmaktadır. Söz konusu suçların vergi
konusunda yaşanan vergi kaçırma fiillerini yeterince
kavramadığı da dile getirilmektedir. O halde söz konusu
suç fiillerinin daha kapsamlı ve tereddüte yer
vermeyecek, inceleme elemanlarının görüş, yorum ve
kanaatlerine göre değişmeyecek şekilde açık, anlaşılır,
net ve objektif kriterlere dayalı olarak yeniden
belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.
Vergi kaçakçılık suçlarının objektif kriterlere göre
belirlenmiş, sade, anlaşılır bir üslup ile dile
getirilmiş ve vergi kaçırma yöntemlerini kavrayabilmiş
bir yapıda yeniden düzenlenmesi, mütalaa ihtiyacını
ortadan kaldıracaktır. Zira mütalaa ihtiyacı, inceleme
elemanlarının objektif olarak açık ve net bir şekilde
belirlenmemiş vergi suçu fiillerine yönelik yorum, görüş
ve kanaat farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bu
yöntemle kimi inceleme elemanı için suç olarak
nitelendirilebilecek bir kısım fiiller kimi inceleme
elamanı için suç olarak değerlendirilmemekte bu yüzden
vergi otoritesi bu konuda yaşanabilecek uygulama
farklılıklarını mütalaa uygulamasıyla önlemeye
çalışmaktadır. Diğer bir ifadeyle vergi otoritesi vergi
kaçakçılık suçlarının bildirilmesinde bir güvenlik
mekanizması işletmektedir. Esasen daha önce sadece
mahalli inceleme elemanlarını kapsayan bu usulün tüm
inceleme elemanlarını kapsayacak şekilde genişletilmesi
yerine vergi kaçakçılık suçlarının objektif olarak açık,
net anlaşılır bir yapıda yeniden düzenlenmesi gerekirdi.
Böylece mütalaa uygulamasının genişletilmesi yerine
tümüyle uygulamadan kaldırılması söz konusu
olabilecekti. Bu yönüyle bu konudaki düzenleme ileriye
gidiş olarak değerlendirilmemektedir.
Öte yandan vergi kaçakçılık suçlarının vergi usul
kanununda düzenlenmesi yerine Türk Ceza Kanununda
düzenlenmesinin soruşturma ve kovuşturma sürecinde daha
yararlı sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir. Gerek hukuk
eğitimi sürecinde gerekse soruşturma ve kovuşturma
uygulamalarında vergi kaçakçılık suçlarının Türk Ceza
Kanunu içinde yer almış olmasının bu konudaki
duyarlılığı artıracağı ve uygulamada daha etkili
sonuçlar doğuracağı düşünülmektedir.
Fehmi GÜNAY
Maliye Bakanlığı
Gelirler Başkontrolörü
Hatay E. Vergi Dairesi Başkanı
muhasebenet.net
Yasal
Uyarı
|
