|
VERGİ ALACAĞININ KALKMASI
GİRİŞ :
Bu ülkenin gelişip çağdaş uygarlık seviyesine çıkmasına
vesile kılacak en büyük destekçisi tabi ki alınan
vergilerdir.Mükelleflerin Beyannamelerini yasal süresi
içerisinde vergi dairesine verdikten sonra bu beyana
dayalı vergilerini ödemeleri ile ilgili döneme ait
vatandaşlık görevi yerine getirilmiş olmaktadır.
AÇIKLAMA
1-ÖDEME:
Vergi Usul Kanunun 110. Maddesine göre Vergi borcu,
mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine ödenir. Mükellef
vergi borcunun vergi dairesinin bulunduğu belediye
sınırlarının dışındaki vergi dairelerine de yatırabilir.
Bu takdirde ödemenin hangi vergi dairesi hesabına
yapıldığının bildirilmesi şarttır. VUK 111'e göre Ödeme
süresinin son günü verginin vade tarihidir. Sürenin
uzaması halinde vade uzayan sürenin bittiği gündür.
Beyannamenin posta ile gönderilmesi halinde, beyan
edilen vergi tahakkuk işleminin bitmesi beklenmeksizin
vadesinde ödenir. 500 den fazla mükellefi olan vergi
dairelerine para yatırma bakımından mükelleflere,
vadenin bitmesini takip eden tarihten başlayarak 15 gün
içinde gün belli etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Maliye Bakanlığı; mücbir sebep hali ilân edilen
yerlerdeki mükelleflerin, bu Kanun kapsamında olup,
ödeme süresi afet tarihinden sonraya rastlayan her türlü
vergi, ceza ve gecikme faizleri ile verecekleri
beyannamelere istinaden tahakkuk ettirilen vergilerin
ödeme sürelerini, vadelerinin bitim tarihinden itibaren
azamî bir yıl süreyle uzatmaya yetkilidir. Bu yetki;
bölge, il, ilçe, mahal ve afetten zarar görenler ile
afetten zarar görme derecesi veya vergi türleri
itibarıyla farklı süreler tespit etmek suretiyle de
kullanılabilir.
1-1 ÖZEL ÖDEME ZAMANLARI:
1. İkmalen, re'sen veya idarece tarh olunan vergiler
taksit zamanlarından evvel tahakkuk etmişse taksit
süreleri içinde; taksit süreleri kısmen veya tamamen
geçtikten sonra tahakkuk etmişse; geçmiş taksitler,
tahakkuk tarihinden başlayarak bir ay içinde ödenir.
2. Memleketi terk ve ölüm gibi mükellefiyetin kalkmasını
mucip haller dolayısıyla beyan üzerine tarh olunan
vergiler, beyanname verme süreleri içinde ödenir.
Mükellefin, vadeleri mezkur süreden sonra gelen
vergileri de aynı süre içinde alınır. Memleketi terk
edenlerin, ölenlerin veya benzeri haller dolayısıyla
mükellefiyetleri kalkanların ikmalen, re'sen veya
idarece tarh olunan vergileri tahakkuk tarihinden
başlayarak bir ay içinde ödenir. Bu fıkrada yazılı
tahsil süreleri Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun mucibince teminat gösterildiği takdirde, Vergi
Kanunu ile belli taksit zamanına kadar ve taksit zamanı
geçmiş ise üç ay uzatılır.
3. Vergi mahkemesinde dava açma dolayısıyla 2577 sayılı
İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinin 3
numaralı fıkrası gereğince tahsili durdurulan
vergilerden taksit süreleri geçmiş olanlar, vergi
mahkemesi kararına göre hesaplanan vergiye ait
ihbarnamenin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde
ödenir. Ayrıca ikmalen, re'sen veya idarece yapılan
tarhiyatlarda :
a) Dava konusu yapılmaksızın kesinleşen vergilere, kendi
vergi kanunlarında belirtilen ve tarhiyatın ilgili
bulunduğu döneme ilişkin normal vade tarihinden
itibaren, son yapılan tarhiyatın tahakkuk tarihine
kadar;
b) Dava konusu yapılan vergilerin ödeme yapılmamış
kısmına, kendi vergi kanunlarında belirtilen ve
tarhiyatın ilgili bulunduğu döneme ilişkin normal vade
tarihinden itibaren, yargı organı kararının tebliğ
tarihine kadar;
Geçen süreler için 6183 sayılı Kanuna göre tespit edilen
gecikme zammı oranında gecikme faizi uygulanır. Gecikme
faizi de aynı süre içinde ödenir. Gecikme faizinin
hesaplanmasında ay kesirleri nazara alınmaz.
4. Fazla veya yersiz olarak tahsil edilen veya vergi
kanunları uyarınca iadesi gereken vergilerin, ilgili
mevzuatı gereğince mükellef tarafından tamamlanması
gereken bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihi takip
eden üç ay içinde iade edilmemesi halinde, bu tutarlara
üç aylık sürenin sonundan itibaren düzeltme fişini
mükellefe tebliğ edildiği tarihe kadar geçen süre için
aynı dönemde 6183 sayılı Kanuna göre belirlenen tecil
faizi oranında hesaplanan red ve iadesi gereken vergi
ile birlikte mükellefe ödenir.
Uzlaşılan vergilerde gecikme faizi; uzlaşılan vergi
miktarına, uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar
geçen süre için uygulanır. Dava açılması nedeniyle
tahsili duran vergi ve cezalar mükellefler tarafından
istenildiği takdirde davanın devamı sırasında da kısmen
veya tamamen ödenebilir.
5. İhtirazi kayıtla beyan edilip ödendikten sonra yargı
kararına göre iade edilip yine yargı kararı uyarınca
tahsili gereken vergilere, iade tarihinden yargı
kararının vergi dairesine tebliği tarihine kadar geçen
süre için bu maddede yer alan esaslar dahilinde 6183
sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna
göre belirlenen tecil faizi oranında gecikme faizi
hesaplanır.
2- ZAMANAŞIMI VE TERKİN
2-1 ZAMANAŞIMININ MAHİYETİ:
Zamanaşımı, süre geçmesi suretiyle vergi alacağının
kalkmasıdır. Zamanaşımı, mükellefin bu hususta bir
müracaatı olup olmadığına bakılmaksızın hüküm ifade
eder.
2-2 ZAMANAŞIMI SÜRELERİ:
Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın
başından başlıyarak beş yıl içinde tarh ve mükellefe
tebliğ edilmiyen vergiler zamanaşımına uğrar.Şu kadar
ki, vergi dairesince matrah takdiri için takdir
komisyonuna başvurulması zamanaşımını durdurur. Duran
zamanaşımı mezkur komisyon kararının vergi dairesine
tevdiini takip eden günden itibaren işlemeye devam eder.
Şarta bağlı istisna veya muafiyet uygulamaları sonucu
kısmen veya tamamen alınmayan vergilere ilişkin
zamanaşımı süresi, istisna veya muafiyet şartlarının
ihlâl edildiği tarihi takip eden takvim yılı başından
itibaren başlar. Damga vergisine tabi olup vergi ve
cezası zamanaşımına uğrayan evrakın hükmünden tarh
zamanaşımı süresi dolduktan sonra faydalanıldığı
takdirde mezkur evraka ait vergi alacağı yeniden doğar.
2-3 VERGİNİN TERKİNİ:
Yangın, yer sarsıntısı, yer kayması, su basması,
kuraklık, don, muzir hayvan ve haşarat istilası ve
bunlara benzer afetler yüzünden:
1. Varlıklarının en az üçte birini kaybeden
mükelleflerin bu afetlerin zarar verdiği gelir
kaynakları ile ilgili bulunan vergi borçları ve vergi
cezaları;
2. Mahsullerinin en az üçte birini kaybeden
mükelleflerin, afete maruz arazi için zararın tahakkuk
ettiği hasat ve devşirme zamanına tesadüf eden yıla ait
olarak tahakkuk ettirilen Arazi Vergisi borçları ve
vergi cezaları;
2-4 TAHAKKUKTAN VAZGEÇME:
İkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergi ve
bunlara ilişkin cezaların toplam miktarı 01.01.2008
itibariyle 16,00 YTL aşmaması ve tahakkukları için
yapılacak giderlerin bu miktardan fazla olacağının
tespiti halinde, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul
ve esaslar dahilinde tahakkuklarından vazgeçilebilir.
3- VERGİ HATALARINI DÜZELTME VE REDDİYAT
Vergi hatası, vergiye mütaallik hesaplarda veya
vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere
fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınmasıdır.
3-1 HESAP HATALARI:
1. Matrah hataları: Vergilendirme ile ilgili beyanname,
tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda
matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya
fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.
2. Vergi miktarında hatalar: Vergi nispet ve
tarifelerinin yanlış uygulanması, mahsupların yapılmamış
veya yanlış yapılmış olması, birinci bentte yazılı
vesikalarda verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya
gösterilmiş olmasıdır.
3. Verginin mükerrer olması: Aynı vergi kanununun
uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı
matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya
alınmasıdır.
3-2 VERGİLENDİRME HATALARI:
1. Mükellefin şahsında hata: Bir verginin asıl borçlusu
yerine başka bir kişiden istenmesi veya alınmasıdır;
2. Mükellefiyette hata: Açık olarak vergiye tabi olmayan
veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi
veya alınmasıdır;
3. Mevzuda hata: Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen
veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, Madde,
kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya
alınmasıdır.
4. Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata: Aranan
verginin ilgili bulunduğu vergilendirme döneminin yanlış
gösterilmiş veya süre itibariyle eksik veya fazla
hesaplanmış olmasıdır.
3-3 HATALARIN MEYDANA ÇIKARILMASI:
Vergi hataları şu yollarla meydana çıkarılabilir:
1. İlgili memurun hatayı bulması veya görmesi ile;
2. Üst memurların yaptıkları incelemeler neticesinde
hatanın görülmesi ile;
3. Hatanın teftiş sırasında meydana çıkarılması ile;
4. Hatanın vergi incelenmesi sırasında meydana
çıkarılması ile;
5. Mükellefin müracaatı ile.
3-4 DÜZELTME YETKİSİ VE REDDİYAT:
Vergi hatalarının düzeltilmesine, ilgili vergi dairesi
müdürü karar verir. Bu hatalar düzeltme fişine
dayanılarak düzeltilir. Hatanın mükellef aleyhine
yapılmış olması halinde, fazla vergi aynı fişe
dayanılarak terkin ve tahsil olunmuş ise mükellefe
reddolunur. Düzeltme fişinin bir nüshası, reddedilecek
miktarla müracaat edeceği muhasebe ve müracaat süresi
zikredilmek suretiyle mükellefe tebliğ edilir. Mükellef
tebliğ tarihinden başlayarak bir yıl içinde parasını
geri almak üzere müracaat etmediği takdirde hakkı sakıt
olur.
4-4 RE’SEN DÜZELTME:
İdarece tereddüt edilmeyen açık ve mutlak vergi hataları
re'sen düzeltilir. Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan
kimselerin düzeltmeye karşı vergi mahkemesinde dava açma
hakları mahfuzdur. Mükellefler, vergi muamelelerindeki
hataların düzeltilmesini vergi dairesinden yazı ile
isteyebilirler. Bunların posta ile taahhütlü olarak
gönderilmesi caizdir.Vergi dairesinin ilgili servisi
düzeltme talebini kendi mütalaasını da ilave ederek,
düzeltme merciine gönderir. Düzeltme mercii talebi
yerinde gördüğü takdirde, düzeltmenin yapılmasını
emreder; yerinde görmediği takdirde, keyfiyet düzeltmeyi
isteyene yazı ile tebliğ olunur.
4-5 ŞİKAYET YOLU İLE MÜRACAAT:
Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra
yaptıkları düzeltme talepleri reddolunanlar şikayet yolu
ile Maliye Bakanlığına müracaat edebilirler. Bu Madde
gereğince il özel idare vergileri hakkında valiliğe ve
belediye vergileri hakkında belediye başkanlığına
müracaat edilir. Vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi
ve Danıştaydan geçmiş olan muamelelerde vergi hataları
bulunduğu takdirde, bu hatalar, yargı kararları
kesinleşmiş olsa bile, evvelki Maddelerde yazılı usul
dairesinde düzeltilebilir. Şu kadar ki; düzeltmenin
yapılabilmesi için hatalar hakkında anılan yargı
mercileri tarafından bir karar verilmemiş olması
şarttır.
4-6 DÜZELTMEDE ZAMANAŞIMI:
Zamanaşımı süresi dolduktan sonra meydana çıkarılan
vergi hataları düzeltilemez. Şu kadar ki, düzeltme
zamanaşımı süresi:
a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ
edilen vergilerde hatanın yapıldığı;
b) İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava
konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe
ödeme emrinin tebliğ edildiği;
c) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen
vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre hacizin yapıldığı;
Tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz.
ÖNDER ÖZSOY
MALİ MÜŞAVİR
ozsoy_1973@hotmail.com
03.03.2008
|
