|
KURUM KAZANCINDA AR-GE İNDİRİMİ
5228 sayılı
Kanunun 28 ve 31 inci maddeleri ile yapılan
değişikliklerle, mükelleflerin işletmeleri bünyesinde
gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi
arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları
üzerinden hesaplanacak . Mükelleflerin, işletmeleri
bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji
ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme
harcamaları tutarının % 40’ı oranında hesaplanacak
“Ar-Ge indirimi”. Araştırma ve geliştirme faaliyetleri
ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerden ve tamamen
araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde kullanılmayan
amortismana tabi iktisadi kıymetler için hesaplanan
amortisman tutarlarından verilen paylar üzerinden Ar-Ge
indirimi hesaplanmaz. 31/07/2004 tarihine kadar yapılan
araştırma geliştirme harcamaları ile ilgili olarak Gelir
ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının 5228 sayılı Kanunla
değişmeden önceki hükümlerinin uygulanacağı, 5228 sayılı
Kanunun yayımından önce verilen geçici vergi
beyannamelerinde bu Kanunla yapılan değişiklikler
nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmayacağı hüküm
altına alınmıştır. Ar-Ge harcaması olarak kabul edilen
ve doğrudan veya amortisman yoluyla gider olarak
kaydedilen harcamalar Ar-Ge harcamalarıdır. Ar-Ge
İndirimi: Ar-Ge harcamaları üzerinden % 40 oranında
hesaplanarak gelir ve kurumlar vergisi matrahından
indirime konu edilecek tutar Ar-Ge indirimidir.
Ar-Ge Projesi: Amacı, kapsamı (genel ve teknik tanımı),
süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum, kuruluş,
gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak ayni ve/veya nakdi
destek tutarları, sonuçta doğacak ihtira haklarının
paylaşım esasları belirlenmiş Ar-Ge faaliyetlerinin her
safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar
çerçevesinde hazırlanan proje Ar-Ge projesidir.
Yapılan bir harcamanın Ar-Ge indirimine konu
edilebilmesi için ,
1- Bilimsel ve teknolojik alanlardaki belirsizlikleri
gidermek ve bunları aydınlatmak amacıyla, bilim ve
teknolojinin gelişmesini sağlayacak yeni teknik
bilgilerin elde edilmesi.
2- Yeni üretim yöntem, süreç ve işlemlerinin
araştırılması veya geliştirilmesi.
3- Yeni ürünler, madde ve malzemeler, araçlar, gereçler,
işlemler, sistemler geliştirilmesine yönelik olarak yeni
yöntemler geliştirilmesi veya yeni teknikler üretilmesi.
4- Bir ürünün maliyetini düşürücü, kalite, standart veya
performansını yükseltici yeni tekniklerin /
teknolojilerin araştırılması.
5- Yeni ve özgün tasarıma dayanan yazılım faaliyetleri.
olması gerekmektedir.
B. Kapsam Dışında Kalan Faaliyetler
Aşağıda sayılan faaliyetler Ar-Ge faaliyetleri
kapsamında değerlendirilmez.
- Pazar araştırması yada satış promosyonu,
- Kalite kontrol,
- Sosyal bilimlerdeki araştırmalar,
- Petrol, doğalgaz, maden rezervleri arama ve sondaj
faaliyetleri,
- İcat edilmiş yada mevcut geliştirilmiş süreçlerin
kullanımı,
- Biçimsel değişiklikler ( amaçlara yönelik olmayan
şekil, renk, dekorasyon vb. gibi estetik ve görsel
değişiklikler),
- Bilimsel ve teknolojik yenilik doğurmayan rutin
faaliyetler (rutin veri toplama, rutin analizler için
kullanılan program, yazılım vs, üretilen prototiplerin
rutin ayarlamaları),
- İlk kuruluş aşamasında kuruluş ve örgütlenmeyle ilgili
araştırma giderleri,
- Proje sonucunda geliştirilen ürüne ilişkin fikri
mülkiyet haklarının korunmasına yönelik çalışmalar,
- Numune verilmek amacıyla prototiplerden kopyalar
çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici
testleri,
. Ar-Ge Faaliyetinin Sınırı
Ar-Ge faaliyeti, esas itibariyle denemelerin son
bulduğu, ilk üretimin yapıldığı aşamada sona erer. Ar-Ge
projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir
aşamaya geldiği andan itibaren Ar-Ge projesi bitmiş
sayılır. Bu tarihten sonra yapılan harcamalar Ar-Ge
harcaması kapsamında değerlendirilmez Tamamlanan bir
proje sonucunda elde edilen ürünün geliştirilmesi
amacıyla yapılacak çalışmalar, yeni Ar-Ge projesi olarak
değerlendirilir. Nihai ürünün oluşturulması aşamasında
elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve
gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde
veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar
Ar-Ge faaliyeti kapsamındadır. Ancak, ticari üretimin
planlanması ve seri üretim sürecine ilişkin
harcamalarla, ürünün tanıtılması amacıyla üretilip
dağıtılan numuneler için yapılan harcamalar Ar-Ge
faaliyeti kapsamı dışındadır.
Ar-Ge harcamaları, esas itibariyle aşağıdaki harcama
gruplarından oluşur.
-İlk Madde ve Malzeme Giderleri: Her türlü direkt ilk
madde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ara mamul,
yedek parça ve benzeri giderleri ile amortisman
uygulamasına konu olmayan maddi ve gayri maddi kıymet
iktisaplarına ilişkin giderleri kapsar. Hammadde ve
diğer malzeme stoklarından Ar-Ge faaliyetlerinde fiilen
kullanılan kısma ilişkin maliyetler Ar-Ge harcaması
kapsamındadır. Bu nedenle, henüz Ar-Ge faaliyetlerinde
kullanılmamış olan hammadde ve diğer malzemelere ilişkin
maliyetler tutarlarının stok hesabında, kullanılan,
satılan yada elden çıkarılanların da stok hesabından
mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerekmektedir.
- Personel Giderleri: Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi
amacıyla çalıştırılan ve faaliyetin gerektirdiği
nitelikte personel ile ilgili olarak tahakkuk ettirilen
ücretler ile bu mahiyetteki giderlerdir.
İşletmenin Ar-Ge departmanında çalıştırılan hizmetliler
ve benzeri vasıfsız personel ile Ar-Ge departmanına
tahsis edilmemiş olup günün bir kısmında Ar-Ge
departmanında çalışan personele ödenen ücretler bu
kapsamda değerlendirilmeyecektir.
- Genel Giderler: Ar-Ge faaliyetlerini yürütmek amacıyla
elektrik, su, gaz, bakım - onarım, haberleşme, nakliye
ile Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan makine ve teçhizata
ilişkin bakım ve onarım giderleri gibi Ar-Ge
faaliyetinin devamlılığını sağlamak için katlanılan
diğer giderleri kapsar. Sigorta giderleri, Ar-Ge
faaliyetlerinin bizzat yürütülmesi amacıyla kullanılan
tesis için
ödenen kira giderleri ile kitap, dergi ve benzeri
bilimsel yayınlara ait giderler bu kapsamdadır.
Bu giderlerin, Ar-Ge harcaması olarak
değerlendirilebilmesi için, Ar-Ge departmanında fiilen
kullanıldığının tespit ve tevsik edilmesi gerekmektedir.
Çeşitli kıstaslara göre genel işletme giderleri
üzerinden hesaplanacak paylar bu kapsamda
değerlendirilmeyecektir.
- Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler : Normal bakım
ve onarım giderleri dışında Ar-Ge faaliyetleriyle ile
ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer
kurum ve kuruluşlardan mesleki veya teknik destek
alınması veya bunlara yaptırılan analizlerle ilgili
olarak yapılan ödemelerle, bu mahiyetteki diğer
ödemelerdir.
- Vergi, Resim ve Harçlar : Doğrudan Ar-Ge
faaliyetlerine ilişkin olan ve gelir veya kurumlar
vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate
alınan ayni vergi, resim ve harçları kapsar. Doğrudan
Ar-Ge faaliyetlerinin yürütüldüğü gayrimenkuller için
ödenen vergiler, Ar-Ge projesinde kullanılmak üzere
ithal edilen mallarla ilgili gümrük vergileri ile
benzeri vergi, resim ve harçlar bu kapsamdadır.
-Amortisman ve Tükenme Payları: Doğrudan Ar-Ge
faaliyetlerinde kullanılan bina, makine-tesis ve
cihazlar, taşıtlar, döşeme ve demirbaş gibi maddi ve
maddi olmayan duran varlıklar için ayrılan amortisman ve
tükenme paylarından oluşur. Ar-Ge faaliyetleri dışında
diğer faaliyetlere tahsis edilen sabit kıymetlere
ilişkin olarak ayrılan amortismanlar da Ar-Ge harcaması
kapsamında bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, iktisadi kıymetin münhasıran Ar-Ge
faaliyetlerinde kullanılması ve bu kullanımın sürekli
olması gerekmektedir. Ar-Ge departmanı dışında başka
faaliyetlerde de kullanılan iktisadi kıymetlere ilişkin
amortismanlar Ar-Ge harcaması kapsamında
bulunmamaktadır.
- Finansman Giderleri: Ar-Ge projesi bazında yerli,
yabancı ve uluslararası kurumlardan temin edilen
kredilere ilişkin finansman giderleridir.
Mükellefler dönem içinde genel esaslara göre indirim
konusu yaptıkları Ar-Ge harcamalarının % 40’ı oranında
hesaplayacakları Ar-Ge indirimini beyanname üzerinde
kazançtan indirebileceklerdir. Ar-Ge indirimi, Ar-Ge
faaliyetine başlandığı andan itibaren hem yıllık
beyannamede hem de geçici vergi beyannamelerinde
uygulanabilecektir. Hesaplanan Ar-Ge indirimi tutarı,
kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yıllık kurumlar
vergisi beyannamesinde “Tablo 5- Zarar Olsa Dahi
İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünün ilgili
satırına, gelir vergisi mükellefleri tarafından yıllık
gelir vergisi beyannamesinde “Tablo 2- Gelir Bildirimi”
bölümünün ilgili satırına, geçici vergi beyannamesinde
ise; kurumlar vergisi mükellefleri tarafından “Tablo I –
Matrah Bildirimi” bölümünün 10 numaralı satırına, gelir
vergisi mükellefleri tarafından aynı bölümün 20 numaralı
satırına yazılarak kazançtan indirilecektir.
Alanında uzman kuruluşlarca hazırlanan “Ar-Ge Projesi
Değerlendirme Raporunun” olumsuz olması halinde, Ar-Ge
indirimi dolayısıyla eksik ödenen vergilerle ilgili
olarak gerekli tarhiyat yapılacaktır.
Mükelleflerin Ar-Ge projesi kapsamındaki harcamalarını,
işletmenin diğer faaliyetlerine ilişkin harcamalarından
ayırarak, Ar-Ge indiriminin doğru hesaplanmasına imkan
verecek şekilde muhasebeleştirmeleri gerekmektedir.
Ar-Ge faaliyetinin esas itibariyle işletme bünyesinde
yapılması gerekmektedir. Fiili kullanım durumunun tespit
edilmesi ve ortak giderlerin de buna göre
paylaştırılması şartıyla bir kuruma ait olduğu halde
diğer kurumlarla ortak kullanılan Ar-Ge departmanında
yapılan Ar-Ge faaliyetleri işletme bünyesinde yapılmış
sayılır. İşletmenin organizatörlüğünde olmak şartıyla,
kamu kurum ve kuruluşlarına ait Ar-Ge merkezleriyle
üniversiteler bünyesinde yapılan Ar-Ge faaliyetleri de
bu kapsamda bulunmaktadır.
Ancak, Ar-Ge faaliyetlerinin yürütülmesi esnasında,
proje bazında yerli ve yabancı teknik personelden
mesleki ve teknik destek alınması veya bazı analizlerin
dışarıda yaptırılması halinde bunlarla ilgili olarak
yapılan ödemeler de Ar-Ge harcaması kapsamında
değerlendirilecektir.
Mükelleflerden İstenecek Belgeler
Ar-Ge indiriminden yararlanmak isteyen mükellefler,
proje ve uygulama aşamalarında aşağıda belirtilen
belgeleri ilgili birimlere göndereceklerdir.
1. Ar-Ge Projesi İle İlgili Olarak İstenecek Belgeler
Ar-Ge indirimin uygulandığı ilk geçici vergi
beyannamesinin verildiği tarihi takip eden ayın sonuna
kadar, sürdürülen Ar-Ge faaliyetiyle ilgili olarak Ek
1’de yer alan formata uygun olarak hazırlanacak rapor,
bir yazı ekinde Maliye Bakanlığına (Gelirler Genel
Müdürlüğü) elden veya posta yoluyla gönderilecektir.
Bakanlık, raporun genel değerlendirmesini yaptıktan
sonra, projenin bilimsel olarak incelenerek münhasıran
yeni bilgi ve teknoloji arayışına yönelik olup
olmadığının tespit edilmesi amacıyla, projeyi Türkiye
Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu’na (TÜBİTAK) ve/veya
üniversiteler ile araştırma yapılan konuda uzmanlaşmış
kuruluşlara intikal ettirecektir. Mükellefe, proje
bütçesinin % 0,3 ü oranında bir tutarı incelemeyi yapan
kuruluşa ödenmesi için bir yazı gönderilecek.
Ar-Ge projesine ilişkin incelemeyi yapacak kuruluş,
ihtiyaç duyması halinde ilave bilgi veya belgeleri de
isteyerek, kendi uzmanları veya görevlendireceği başka
kuruluşlara ait uzmanlar marifetiyle gerekli
incelemeleri kısa sürede yaptıracak, Tebliğin 2 numaralı
ekinde yer alan formata göre düzenlenen değerlendirme
raporunun bir örneğini Gelirler Genel Müdürlüğüne ve
başvuru sahibine gönderecektir. Para – Kredi ve
Koordinasyon Kurulu Kararlarına istinaden uygulanan
“Ar-Ge Yardımına” ilişkin mevzuat çerçevesinde TÜBİTAK
tarafından daha önce incelemesi yapılmış olan projelerle
ilgili olarak yeniden inceleme yapılmasına gerek
bulunmamakta olup, bu projelerle ilgili olarak daha önce
yazılmış olan raporlar TÜBİTAK tarafından Bakanlığa
gönderilecektir.
2. Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannamesi İle
Birlikte İstenecek Belgeler
Yeminli Mali Müşavir
Tasdik Raporu
“Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Edecekleri Belgeler,
Tasdik Konuları ve Tasdike İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmelik” hükümleri uyarınca “Ar-Ge indirimi”
ile ilgili işlemler yeminli mali müşavirlerin tasdik
edeceği konular kapsamına alınmıştır.
Ar-Ge indiriminden yararlanan mükelleflerin, yıllık
gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde yararlanılan
Ar-Ge indiriminin doğru hesaplandığı ve uygulandığına
ilişkin YMM tasdik raporunu ilgili mevzuatta belirtilen
süre içinde bağlı bulundukları vergi dairelerine
vermeleri gerekmektedir. Ar-Ge indirimine ilişkin
hususlara tam tasdik raporunda yer verilmiş olması
durumunda, Ar-Ge indirimine ilişkin olarak ayrıca tasdik
raporu düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır. Tasdik
raporuna eklenecek olan ve teknik kuruluşlarca
düzenlenmiş olan “Ar-Ge Değerlendirme Raporunda”
belirtilen projenin veya projelerin hangi aşamada
bulunduğu, bu projelerin sonuçları ile uygulanma
durumuna ilişkin mükellef kurumdan alınan bilgiler. Ar-Ge
departmanına ilişkin mükellef kurumdan alınan bilgiler
(yeri, hacmi, teknik donanımı ve varsa kullanılan diğer
laboratuarlar vb. diğer hususlar). Ar-Ge indirimine konu
olan harcamaların ana gruplar itibariyle dökümü
(harcamaların ayrıntılı dökümüne rapor ekinde yer
verilecektir). - Dönem içinde Ar-Ge departmanında
kullanılan ve Ar-Ge indirimine konu edilen sabit
kıymetlere ilişkin liste ve bunlar için ayrılan
amortismanlar tutarları. Dönem içinde alınan ilk madde,
yarı mamül ve diğer sarf malzemeleri listesi, kullanım,
iade, satış ve çıkan firelere ilişkin tutar ve miktar
itibariyle bilgiler. Ar-Ge ünitesinde çalışanlar ve
ücretleri (Ar-Ge indiriminden yararlanabilecek
personelin listesi ve ilgili dönemde bunlara ödenen ve
gider kaydı yapılan ödemelere ilişkin döküm). Dışarıdan
alınan danışmanlık, ekspertiz ve benzeri hizmetlere
ilişkin bilgiler (alınan kişi / kurum adı, vergi kimlik
numarası, fatura tarih ve numarası, tutarı ve KDV’si).
Geçici vergi dönemleri itibariyle uygulanan Ar-Ge
indirimi tutarları. Uygulanması gereken Ar-Ge
indiriminin hesaplanması.
Yatırım İndirimi ve Ar-Ge
İndiriminin Birlikte Uygulanması
Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılan amortismana tabi
iktisadi kıymetler için yatırım indiriminden
yararlanılmış olması, Ar-Ge indiriminden
yararlanılmasına engel teşkil etmemektedir. Ar-Ge
indiriminden yararlanacak kurumlar vergisi
mükelleflerinin aynı zamanda yatırım indirimi
istisnasından yararlanması halinde, öncelikle Ar-Ge
indirimi daha sonra da yatırım indirimi uygulanacaktır.
Gelir vergisi mükellefleri ise Gelir Vergisi
Beyannamesinin ekinde yer alan kazanç bildirimi
bölümünde yatırım indirimini uyguladıktan sonra,
beyannamenin gelir bildirimi bölümünde Ar-Ge indirimini
uygulayacaklardır.
. Teknokentlerde Yapılan Ar-Ge Harcamaları
5228 sayılı Kanunun gerekçesinde, Ar-Ge indirimine
ilişkin yeni düzenlemenin, Ar-Ge faaliyetlerine yönelik
olarak 4691 sayılı Teknoloji Bölgeleri Kanununda yer
alan teşvik edici düzenlemenin bir tamamlayıcısı
niteliğinde olduğu belirtilmiştir. Ar-Ge indirimi
uygulaması açısından, Ar-Ge departmanının bulunduğu
yerin önemi bulunmamaktadır. Firmanın faaliyet yeri
olması şartıyla, gerek firma merkezinin bulunduğu yerde
veya ayrı bir yerde, gerekse teknokentlerde kurulan Ar-Ge
departmanlarında yapılan harcamalardan bu Tebliğde
belirtilen kriterlere uyanlar Ar-Ge indirimi
kapsamındadır.
Bilindiği üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci
maddesinin son fıkrasında “kurumların kurumlar
vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin
ödemelerin kurum kazancından gider olarak indirilmesinin
kabul edilemeyeceği” hüküm altına alınmış bulunmaktadır.
Dolayısıyla, teknokentlerdeki Ar-Ge faaliyetlerinden bir
kazanç doğması ve bu kazançla ilgili olarak 4691 sayılı
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun Geçici 2’nci
maddesinde öngörülen istisnadan yararlanılacak olması
durumunda, istisna uygulanacak kazancın elde edilmesine
yönelik olarak yapılan harcamalar Ar-Ge indirimi
kapsamında değerlendirilmeyecektir. Diğer bir ifadeyle,
kazancına istisna uygulanacak Ar-Ge faaliyetleri için
yapılan harcamaların Ar-Ge indiriminden yararlanması söz
konusu değildir. Ancak, teknokentlerde yürütülen Ar-Ge
faaliyetlerinin işletmenin kendi faaliyetiyle ilgili
olması ve 4691 sayılı Kanunla öngörülen istisnaya konu
olmaması durumunda, bu tür harcamalar Ar-Ge indirimi
kapsamında değerlendirilecektir. Teknokentlerde
yürütülen ve Ar-Ge indiriminden yararlanılan proje
sonucunda elde edilen ürünün veya hakkın satılması
durumunda, giderleri diğer kazançlardan indirim konusu
yapılmış olan bu proje dolayısıyla elde edilen kazançla
ilgili olarak 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Kanununun Geçici 2’nci maddesinde öngörülen istisnadan
yararlanılması söz konusu olmayacaktır.
Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından, sanayi
kuruluşlarının uzman kurumlar tarafından Ar-Ge
niteliğine sahip olduğu tespit edilen projeleri
kapsamında izlenip değerlendirilebilen giderlerinin
belli bir oranının hibe şeklinde karşılanmakta veya bu
projelere geri ödeme koşuluyla sermaye desteği
sağlanmaktadır. Geri ödeme koşuluyla sermaye desteği
olarak sağlananlar, borç mahiyetinde olup ticari kazanca
dahil edilmesi söz konusu değildir. Ancak, bu mevzuat
çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile
diğer kurumlardan bu mahiyette sağlanacak her türlü
destek tutarları ticari kazancın bir unsuru olarak
kazanca dahil edilecektir. Maliyetleri sağlanan bu tür
desteklerle karşılanan Ar-Ge harcamaları da, Ar-Ge
indiriminin hesabında dikkate alınacaktır.
. Ar-Ge İndiriminden Yararlanılan Kazancın Dağıtılması
Gelir Vergisi Kanununun 94/6-b alt bendinde, 4842 sayılı
Kanunla yapılan değişiklikle kar payları üzerinden
yapılan vergi tevkifatı karın dağıtılması aşamasına
bırakılmış olduğundan, Ar-Ge indirimi nedeniyle kurumlar
vergisi matrahına dahil edilmeyen kazancın dağıtılması
durumunda, dağıtılan kazançlar üzerinden %10 oranında
tevkifat yapılacaktı
ÖNDER ÖZSOY
Serbest Muhasebeci
Mali Müşavir
ozsoy_1973@hotmail.com
31.03.2008
|
