Gelir Vergisi Kanunu’nun
65. maddesinde serbest meslek
faaliyetinin tanımı; "Sermayeden
ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki
bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari
mahiyette olmayan işlerin işverene tabi
olmaksızın şahsi sorumluluk altında
kendi nam ve hesabına yapılmasıdır."şeklindedir.
Yukarıda Serbest Meslek
Faaliyetlerinin tanımını yaptıktan
sonra; serbest meslek faaliyetlerin de
vergiyi doğuran olay nedir? Bunun KDV
ve gelir vergisi açısından da ayrı ayrı
ele alınarak bu yazımızla konuya açıklık
getirilmeye çalışılmıştır.
II-VERGİYİ DOĞURAN
OLAY
3065 sayılı KDVK’nun 10.
maddesinin (a), (b), (c) fıkralarında
yer alan, yasal düzenlemelere göre,
katma değer vergisi açısından vergiyi
doğuran olay, malın teslimi veya
hizmetin yapılması anında meydana
gelmekte olup, bu hususta ticari, sınai,
zirai veya serbest meslek faaliyet
çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler
yönünden farklı bir düzenlemeye yer
verilmediği, serbest meslek kazancının
tespitinde, gelir vergisi açısından,
tahsilat esasının getirilmiş olmasının
da, yukarıda anılan hukuki durumu
değiştirmeyeceği, serbest meslek
faaliyetinde verilen hizmet
tanımlandıktan sonra, hizmetin yapıldığı
tarihin tespit edilmesi ve vergiyi
doğuran olayın, hizmetin yapıldığı
tarihte meydana geldiği hususunun
gözetilmesi suretiyle bir sonuca
ulaşılacak ve ulaşılan sonuca göre karar
verilmesi gerektiğinden, sorunun çözümü,
serbest meslek faaliyetinde, katma değer
vergisi açısından, vergiyi doğuran
olayın meydana geldiği tarihin tespitine
bağlı bulunmaktadır.
213 sayılı VUK’nun
"Vergiyi Doğuran Olay" başlıklı 19.
maddesinde, vergi alacağının, vergi
kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın
vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile
doğacağı belirtilmiştir.
3065 sayılı KDVK’nun
"Vergiyi doğuran olayın meydana gelmesi"
başlıklı 10. maddesinin (a)
fıkrasında, mal teslimi ve hizmet ifası
hallerinde, malın teslimi veya hizmetin
yapılması; (b) fıkrasında da, malın
tesliminden veya hizmetin yapılmasından
önce fatura veya benzeri belgelerin
verilmesi hallerinde, bu belgelerde
gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere
fatura veya benzeri belgelerin
düzenlenmesi; (c) fıkrasında ise, kısım
kısım mal teslimi veya hizmet yapılması
mutad olan veya bu hususlarda mutabık
kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi
veya bir kısım hizmetin yapılması anında
vergiyi doğuran olayın meydana geleceği
hükme bağlanmıştır.
KDVK’nun 10. maddesinde
yer alan vergiyi doğuran olayın, malın
teslimi veya hizmetin ifası hallerinde,
malın teslimi veya hizmetin yapılması
anında meydana geleceği yolundaki
düzenleme çok nettir.
KDV açısından vergiyi
doğuran olay malın teslimi veya hizmetin
yapılması anında meydana gelmekte olup,
ticari, sınai, zırai veya serbest meslek
faaliyeti çerçevesinde, yapılan teslim
veya hizmetler yönünden farklı bir
düzenlemeye yer verilmemiştir. www.muhasebenet.net
Serbest meslek kazancının
tespitin de; bir hesap dönemi içinde
serbest meslek faaliyeti karşılığı
olarak tahsil edilen para ve para ile
temsil edilebilen menfaatlerden, bu
faaliyet dolayısıyla yapılan giderler
indirildikten sonra kalan fark serbest
meslek kazancıdır.
Serbest meslek kazancının
tespitinde, gelir vergisi açısından
tahsilat esasının getirilmiş olmasının
da KDV açısından belirtilen hukuki
durumu değiştirmeyeceği açıktır.
III-SONUÇ
Bu bakımdan, Danıştay
Vergi Dava Daireleri’ deki aldığı
kararlarda yukarıda yapılan tespitler
doğrultusunda hareket etmiştir.
Serbest meslek faaliyetinde verilen
hizmetin yapıldığı tarihin tespit
edilmesi ve vergiyi doğuran olayın, KDV
ve Gelir Vergisi yönünden ayrı
irdelenip; KDV’nin hizmetin yapıldığı
tarihte meydana geldiği hususunun
gözetilmesi suretiyle tespit edilen
sonuca göre karar verilmesi
gerekmektedir.
