| |
|
Ülkemizde yemek çeklerinin kullanımına
1992 yılında başlanmış 1995 yılındaki yasal düzenleme(1) ile
kullanımı ivme kazanmıştır. 1997 yılında ise yemek kartları
kullanıma başlamış ve hızla yaygınlaşmıştır. Yemek çeklerinin ve
yemek kartlarının kullanımında dört el değiştirme söz konusudur.
1- Yemek çeki ve özel kart çıkaran firmalar (Organizasyon firmaları)
2- Yemek çeklerini veya özel kartları personeline veren işletmeler
(Müşteri işletmeler)
3- Yemek hizmetinden faydalanacak personeller (İşletme personelleri)
4- Yemek hizmeti veren lokanta ve restoranlar (Anlaşmalı hizmet
işletmeleri)
Belge Düzeni ve Aylık Tek Fatura Uygulaması:
VUK.229. ve müteakip maddelerinde fatura ve fatura yerine geçen
belgeler tarif edilmektedir. 02.01.2004 tarihinde yürürlüğe giren
5035 sayılı Kanunun 48.maddesiyle, VUK.231/5. maddesi değiştirilerek
faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren
azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içinde düzenlenmemesi
halinde hiç düzenlenmemiş sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Yemek
çekleri ve özel kart kullanımında belge düzeni konusunda özelge
taleplerinin artması neticesinde Maliye Bakanlığı 30.05.2008
tarihinde 382 sıra no'lu VUK. Genel Tebliğini yayınlamıştır. Yemek
çeklerinin ve özel kartların ne şekilde kullanılacağı ve
düzenleneceği gibi konuları da hüküm altına alan tebliğ,
uygulamadaki sıkıntıları tam anlamıyla gidermemiş, belge düzeni
konusunda organizasyon firmaları ve anlaşmalı hizmet işletmeleri
yeni özelgeler talep etmişlerdir.
Tebliğ hükümlerine göre organizasyon firmaları müşteri işletmelere
yemek çekinin satıldığı veya özel karta yükleme yapıldığı tarih
itibariyle yedi gün içinde fatura düzenleyerek gelirlerini
belgeleyeceklerdir. Anlaşmalı hizmet işletmeleri ise işletme
personellerine sunduğu hizmet karşılığında tahsilâtı yemek çeki veya
özel kartla yapmaktadır. Sunduğu bu hizmetin tamamlandığı tarih
itibariyle yedi gün içinde organizasyon firmalarına fatura
düzenleyerek gelirlerini belgeleyeceklerdir. (Ayrıca hizmetten
yararlanan işletme personellerine ödeme kaydedici cihaz fişi,
perakende satış fişi veya fatura vermesine gerek yoktur.)
Anlaşmalı hizmet işletmelerinin çek teslim günleri ve bu günlere
karşılık gelen faturaların denkleştirilmesi kargaşaya sebep olmuş ve
organizasyon firmaları yedi günlük fatura sınırının KDV
vergilendirme dönemleri itibariyle aylık tek fatura olarak
düzenlenmesi yönünde özelge talep etmişlerdir. Özelge talebi yerinde
görülmüş ve özelge talep eden organizasyon firmalarına, anlaşmalı
hizmet işletmelerinin KDV vergilendirme dönemini geçirmeyecek
şekilde aylık olarak fatura düzenlemesine olanak sağlanmıştır.(2)
Ülkemizde yaygın olan organizasyon firmaları tarafından talep edilen
bu özelgeler ile tebliğdeki gün sınırlaması uygulamada tamamen
hükmünü yitirmiştir.
Amaç Dışı Kulanım:
Tebliğde lokanta ve restoranlar gibi hizmet işletmelerinden
bahsedilmişken, hazır gıda hizmeti sunan marketlerden
bahsedilmemiştir. Tebliğ hükmüne göre yemek çeklerinin ve özel
kartların kulanım yeri sadece yemek hizmeti veren anlaşmalı hizmet
işletmeleri lokanta ve restoranlar olduğu anlaşılmaktadır.
Organizasyon firmalarının çıkardığı yemek çeklerini ve yemek
kartlarını, işyerinde veya müştemilatında yemek vermeyen yahut
dışarıdan bu hizmeti sağlamayan müşteri işletmelerin, personellerine
yemek ihtiyacını karşılamak için vermesi ve personellerinde yemek
ihtiyacı için harcaması dışındaki tüm kullanımlar amaç dışı
kullanımdır. Lokanta ve restoranlar dışındaki işletmeler gıda dışı
kozmetik, temizlik, giyim gibi satışlarının tahsilâtını yemek çeki
ile yapıp, çek tutarlarını tahsil edebilmek için organizasyon
firmasına yemek faturası düzenlemektedirler. Düzenlenen %8 KDV’li ve
içeriği yemek olmayan bu fatura muhteviyatı itibari ile yanıltıcı
belgedir. Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler
hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezası hükmolunur.(3)
Ayrıca işleme taraf olan işletme personeli, anlaşmalı hizmet
işletmesi ve organizasyon firması vergi kaybına karşı
sorumludurlar.(4)
Yemek çeki ve yemek kartını müşteri işletmenin kendi personeli
dışında 3. şahıslara vermesi, personelin bu çekleri kırdırması ve
lokanta ve restoran dışındaki yerlerde çeşitli ihtiyaçları için
harcaması amaç dışı kullanıma verilebilecek birkaç örnektir.
Müşteri işletmeler ihale vb. yollarla yemek çeklerini ve yemek
kartlarını indirimli olarak alabilmekte ve ileri tarihli ödeme
kolaylığı ile finansman elde etmektedirler. Organizasyon firmaları
ise müşteri işletmelere tanıdıkları bu indirimleri, anlaşmalı hizmet
işletmelerinden kestikleri komisyonlarla telafi edebilmektedirler.
Anlaşmalı hizmet işletmeleri kredi kartlı satışları için bankalara
ödedikleri komisyonlara kıyasla çok fazla olan %9 puanlı ve %18
KDV’li bu komisyonlara itiraz etseler de ülkemizdeki organizasyon
firmaları arasında rekabetin az olması nedeni ile bu oranlar
düşürülememektedir. Her ek komisyon ve vergi gibi bu da nihai
tüketiciye yansımaktadır.
Değerlendirme ve Öneriler:
Yemek çeklerinin ve yemek kartlarının kullanımı ve kullanım yerleri
hakkında daha açık ve kapsamlı bir tebliğ düzenlenmelidir. Ayrıca
tebliğdeki gün sınırlaması özelgelerle değil yeni bir tebliğle
giderilmelidir. Diğer organizasyon firmaları da aylık tek fatura
uygulamasından faydalanabilmek için özelge talep etmelidir. Günlük
hayatta özel kartların kullanımı içkili-içkisiz lokantalarda ve
restoranlarda, cafelerde, marketlerde ve büfelerde giderek
yaygınlaştığından, Maliye bakanlığı kredi kartlarından pek farkı
kalmayan bu uygulama hakkında kredi kartı kullanımıyla bağlantılı
olabilecek kapsamlı bir düzenleme yapmalıdır.
Maliye Bakanlığı, mevcut uygulamaya ek olarak müşteri işletmelerin
personel kredi kartlarına yemek puanı yüklenmesine olanak sağlayacak
yeni bir düzenleme yapmalı ve bu puanların ise bankacılık sistemi
aracılığı ile sadece yemek hizmeti veren yerlerde geçecek şekilde
yapılandırılmasına olanak sağlamalıdır. Böylelikle yemek kartlarının
ekonomimizde daha da yaygınlaşması sağlanmış olur ve amaç dışı
kullanımın sebep olduğu vergi kaybı önlenmiş olur.
(1) GVK.23/8. (4108 sayılı Kanunun 16 ncı maddesiyle değişen bent)
Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan
menfaatler. (İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek
verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek
bedelinin ( 273 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2010
yılında uygulanmak üzere 10,00 TL. ) aşmaması ve buna ilişkin
ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması
şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet
erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla
sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.);(4108 Sayılı
Kanunla değişmeden önceki şekli) 8. Hizmet erbabına işyerinde veya
müştemilatında bedava yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatler (Bu
amaçla da olsa hizmet erbabına nakit ve ayın olarak yapılan ödemeler
vergiye tabi tutulur);
(2) B.07.1.GİB.0.02.29/2924-232-2431 sayılı 11.07.2008 tarihli 70344
No’lu Özelge
B.07.1.GİB.0.02.29/2924-232-2431 sayılı 14.07.2008 tarihli 70666
No’lu Özelge
B.07.1.GİB.0.02.29/2924-232-2431 sayılı 18.09.2008 tarihli 92995
No’lu Özelge
(3) VUK.359/2.Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya
gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge
düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,
Hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu
halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere
defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün
uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya
duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya
miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise,
muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
(4) VUK.11.Mal alım ve satımı ve hizmet ifası dolayısıyla vergi
kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda olanların, bu
yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde verginin ödenmesinden,
alım satıma taraf olanlar, hizmetten yararlananlar ve aralarında
doğrudan veya hısımlık nedeniyle ya da sermaye, organizasyon veya
yönetimine katılmak veya menfaat sağlamak suretiyle dolaylı olarak
ilişkide bulunduğu tespit olunanlar müteselsilen sorumludurlar.
KDV.9/1.Mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanunî
merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen
diğer hallerde Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına
alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin
ödenmesinden sorumlu tutabilir.
Muhammet AKDERE
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
muhammetakdere@gmail.com
Yasal
Uyarı
Diğer
makaleleri
-Diplomatik istisna uygulamasında yeni
durum
|
|
