E-Haciz Mükellefleri Kayıtdışına İtebilir 

Haciz, borçlunun mal bildiriminde gösterilen veya tahsil dairesince saptanan borçlu veya üçüncü kişilerin elindeki menkul malları ile gayrimenkullerinden, alacak ve haklarından kamu alacağına yetecek miktarının tahsil dairesince el konulmasıdır. (6183 Sayılı Kanun Md. 62) 

Haciz işlemi 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulu Hakkında Kanun’un (Kısaca AATUHK) 54. maddesine göre “Cebren Tahsil ve Şekilleri” başlığı altında sayılmış olup amme alacağının tahsilinde kullanılan en etkili zora dayanan bir yöntemdir.  

Haciz işlemi, tahsil dairelerince düzenlenen ve alacaklı amme idaresinin, mahallî en büyük memuru veya tevkil edeceği memur tarafından tasdik edilen “HACİZ VARAKA”larına dayanılarak yapılır. Dolayısıyla haciz varakasına dayanmayan hacizler geçersiz olacaktır. (6183 Sayılı Kanun Md. 64) www.muhasebenet.net

Tahsil daireleri tarafından haciz varakasına istinaden yapılacak hacizlerde borçlu veya zilyedin elinde bulunan her türlü menkul mallar “HACİZ TUTANAĞI” düzenlenerek haczolunur; üçüncü kişilerin nezdinde yer alan menkul mallar ise gerçek ve tüzel kişilere “HACİZ BİLDİRİSİ” tebliğ edilerek yapılır.  

Yukarıda kısaca bahsedilen haciz işlemine başlanılması için öncelikle amme borçlusuna 7 gün içinde borçlarını ödemeleri veya mal bildiriminde bulunmaları lüzumu bir "ÖDEME EMRİ" ile tebliğ edilmesi gerekir. Bu nedenle amme borçlusuna öncelikle ödeme emri tebliğ edilecek ve borcunu 7 gün içinde ödenmesi istenecek, bunun akabinde borç ödenmediği veya herhangi bir şekilde itiraz edilmezse haciz işlemine başlanacaktır. Aksi takdirde haciz işlemine başlanamayacaktır.  

Bilindiği üzere; kamu alacaklarının süratle tahsili, takip masraflarının (posta, kırtasiye v.b.) ve idare ile ilgili kurumların iş yükünün azaltılması, zaman tasarrufu sağlanması ve haciz uygulamalarının elektronik ortamda yapılması amacıyla Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından elektronik haciz (E-haciz) projesi geliştirilmiştir. 5479 sayılı Kanunla 6183 sayılı kanunun 79. maddesinde yapılan değişiklik ile üçüncü kişiler nezdindeki varlıkların elektronik ortamda haczine imkan veren yasal düzenleme yapılmıştır. 

Bu düzenlemeye istinaden uygulamasına başlanılan E-haciz ile vergi dairesine borçlu birçok mükellefin bankadaki hesapları üzerene haciz konulmuş ve mükelleflerin ticari faaliyetleri sekteye uğratılmıştır. Bu durum ise kriz ortamının olumsuz koşulları ile mücadele eden ve yeterince bir öngörüde bulunamayan mükellefler için negatif bir parametre oluşturmuş ve belirsizliği artırmıştır.  

Uygulamada Yaşanan Sıkıntılar

E-haciz uygulamasında yaşanan iki önemli sıkıntı bulunmaktadır. Birincisi banka hesabına haciz uygulanan mükellefe ödeme emri tebliğ edilmeden haciz işlemine başlanılmasıdır. Bu uygulamada mükellefler için büyük bir sıkıntı oluşturmaktadır. Çünkü kredi çekmek, çek veya senet ödenmesi veya nakit ihtiyacını gidermek için bankaya para çekmeye giden mükellefler e-haciz süpriziyle karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu durumu önlemek için tarh dosyasındaki mevcut adreslerine veya mükelleflerin MERNİS’teki adresine ödeme emri tebliğ edilmesi gerekmektedir. Ama alacaklı kamu idaresi bazı zamanlarda bunu yapmayarak direk olarak o şahısların bankadaki parasına haciz koymaktadır.   www.muhasebenet.net

Uygulamada yaşanan sıkıntılardan ikincisi ise; mükelleflerin bankada yer alan paraların tamamına haciz konulmuş gibi banka tarafından işlem yapılması ve gelecekte hesaba yatacak paralar içinde haciz işlemini uygulamasıdır. Doğrusu burada sıkıntı amme idaresinden ziyada bankanın uygulamasından kaynaklanmaktıdır. Burada banka sorumluluk altına girmek istememekte ve amme alacağını aşan tutardaki parayı bile bazen mükelleflere vermek istememekte veya gelecekte hesaba yatan paralara bile haciz işlemini uygulamaktadır.  Oysa haciz bildirisinin tebliğ edildiği tarihte mükellefin banka hesabında para varsa haciz işlemi uygulanması gerekmektedir. Daha sonra mükellefin hesabına yatıralacak paralar için daha önce tebliğ edilen haciz bildirisi geçerli olmayacaktır. Ancak idare yeni bir haciz bildirisi düzenlemek suretiyle tekrar haciz işlemini gerçekleştirebilecektir.  

Yaşanan bu sıkıntılar nedeniyle mükellefler paralarını bankalara yatırma konusunda tereddüte düşmekte ve kayıtdışına itilmektedirler. Bu nedenle idare, e-haciz uygulamasını çok dikkatli bir şekilde uygulamalı, bu uygulama ile alacaklarını tahsil ederken diğer taraftanda mükellefleri kayıtdışılığı sevketmemelidir.

Mahmut SUÇİÇEK
Vergi Denetmeni
mahmutsucicek@gmail.com
www.muhasebenet.net
28.06.2010

Yasal Uyarı