|
FİNANSAL
TABLOLARIN DÜZENLENMESİ VE DENETİMİNDE MALİ MÜŞAVİRLERİN
ETKİSİNİN İRDELENMESİ.
I.GİRİŞ
Bilindiği üzere 3568 sayılı kanunla Mali Müşavirlerin
yasal çerçevesi çizilmiştir. Bu çerçevede Mali
Müşavirlik mesleği, aynı Kanunda genel hükümler başlığı
altında, işletmelerde faaliyetlerin ve işlemlerin
sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini sağlamak,
faaliyet sonuçlarını ilgili mevzuat çerçevesinde
denetlemeye, değerlendirmeye tabi tutarak gerçek durumu
ilgililerin ve resmi mercilerin istifadesine tarafsız
bir şekilde sunmak ve yüksek mesleki standartları
gerçekleştirmek üzere, (*) (5786 Sayılı Kanunun 1.
maddesiyle ibare çıkartılmıştır. Yürürlük 26 /07/2008)
"Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik" ve "Yeminli Mali
Müşavirlik" meslekleri ve hizmetleri ile Serbest
Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler
Odaları, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli
Mali Müşavirler Odaları Birliğinin kurulmasına,
teşkilat, faaliyet ve denetimlerine, organlarının
seçimlerine dair esasları düzenlemektir.(5786 Sayılı
Kanunun 1. Maddesi ile eklenen cümle Yürürlük:
26/07/2008 ) Birliğin kısa adı TÜRMOB' DUR.
Yine Kanunda, Muhasebecilik ve mali müşavirlik
mesleğinin konusu: Gerçek ve tüzel kişilere ait teşebbüs
ve işletmelerin;
• Genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ve ilgili
mevzuat hükümleri gereğince, defterlerini tutmak,
• Bilanço, kar-zarar tablosu ve beyannameleri ile diğer
belgelerini düzenlemek ve benzeri işleri yapmak.
• Muhasebe sistemlerini kurmak, geliştirmek,
• İşletmecilik, muhasebe, finans, mali mevzuat ve
bunların uygulamaları ile ilgili işlerini düzenlemek
veya bu konularda müşavirlik yapmak.
Şeklinde sayılmış olup, Ayrıca,Yukarıdaki bentte yazılı
konularda, belgelerine dayanılarak, inceleme, tahlil,
denetim yapmak, mali tablo ve beyannamelerle ilgili
konularda yazılı görüş vermek, rapor ve benzerlerini
düzenlemek, tahkim, bilirkişilik ve benzeri işleri
yapmak. olarak belirlenmiştir.
Mali Müşavirlik Mesleki uygulama sürecinde önemli bir
faktör, finansal tabloların ve buna ilişkin mevzuatlar
doğrultusunda fiilen çalışmanın sözkonusu olmasıdır.
Bununla birlikte Mali, Yasal ve Yönetime karşı olan
sorumluluk hangi meslek grubunda bu denli etkilidir?
Konunun mesleki boyutuna paralel olarak tüm meslek
mensuplarının (Kastım, sadece meslek mensubu adaylar ve
Mali Müşavirlerdir) Finansal tabloları fiilen
düzenlediği ve denetlediği görüşünün tüm mali çevrelerce
bilindiğidir.
Keza, bana göre yasal çerçevesi olan ve kanunla Ruhsat
sahibi olanların dışında son zamanlarda sertifikaların
çeşitlenmesi , dernekleşmeler yada vakıf kurmalar yolu
ile bir takım gelişmeler de oldukça dikkat çekicidir.
Mali işlemlerin taraflarından biri, Yasal yönü ile Mali
müşavirler ise, aynı açıdan hukuki işlemlerin bir
tarafıda Avukatlardır. Bu örnekte olduğu gibi
sertifikalandırılmalara dayanan Hukuki bir taraf yoktur
ve olması da her yönü ile değerlendirildiğinde kanımca
mantıklı değildir.
II. FİNANSAL TABLOLAR İLE OLAN İLİŞKİ ÇERÇEVESİ
TMS 1.'de Finansal Tabloların Sunuluşunda ''Bu standart
finansal tabloların sunuluş esaslarını, gerek işletmenin
bir önceki döneme ait tabloları, gerekse diğer
işletmelerin finansal tablolarıyla karşılaştırmaya
olanak verecek biçimde belirler. Bu amaca ulaşmak için
standart finansal tabloların sunuluşu ile ilgili genel
ilkeleri finansal tabloların biçimi ve içeriği ile
ilgili kuralları kapsar. Özel olay ve işlemlerin
tahakkuku, değerlenmesi, açıklanması ile ilgili kurallar
diğer Türkiye Muhasebe Standartlarında belirtildiği gibi
işlem görür ve finansal tablolarda sunulur.
Bu standartta geçen terimlerin anlamları aşağıdaki
gibidir:
a) Muhasebe Politikaları : Finansal tabloların
düzenlenmesi ve sunulması için işletme tarafından kabul
edilmiş ilkeler, esaslar, gelenekler, kurallar ile
uygulamalardan oluşur.
b) Birleştirme : Önemlilik kavramına göre önemsiz olduğu
kabul edilen tutarlar, benzer işlemli ya da nitelikli
diğer önemsiz tutarlarla birleştirilerek finansal
tablolarda tek bir kalem olarak sunulur.
www.muhasebenet.net
Bu standart Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak
düzenlenmiş ve sunulmuş genel amaçlı finansal tabloların
sunuluşunda uygulanır.
Genel amaçlı finansal tablolar, özel amaçlı bilgilere
gereksinimi olmayan kullanıcıların istemlerini
karşılamak üzere düzenlenir. Bu tablolar ayrı olarak
yıllık faaliyet raporları veya izahname, sirküler gibi
çeşitli kamuyu aydınlatma amacıyla hazırlanan belgeler
içinde sunulan finansal tablolardan oluşur. Bu standart,
ara dönem özet finansal bilgilerine uygulanmaz. Standart
tek bir işletmeye veya bir grup işletmenin konsolide
finansal tablolarına aynı şekilde uygulanır.
Bu standart, banka ve sigorta şirketlerini de kapsamak
üzere her türlü işletme tarafından uygulanır. Standardın
belirlediği esaslara uyumlu olan, banka ve benzeri
finansal kurumların finansal tablolarının düzenlenmesi
ve sunulmasıyla ilgili esaslar ve ilkeler bu standarda
uyumlu bir biçimde TMS-16 Banka ve Benzeri Finansal
Kuruluşların Finansal Tablolarının Kamuya Açıklanması
standardında belirlenir.
Standart, kar amaçlı özel ve kamu işletmeleri tarafından
uygulanır. Ancak, kar amacı gütmeyen, devlet ve diğer
kamu sektörü işletmeleri, finansal tablolarını ve bu
tablolarda yer alan bazı kalemleri açıklayan tanımları
yeniden düzenleyebilirler. Bu tür işletmeler finansal
tablolarına ait ek unsurları da dipnotlarda
açıklayabilirler.
Finansal tablolar işletmelerin finansal durumunu ve
işlemlerini yansıtır. Genel amaçlı finansal tabloların
amacı işletmenin finansal durumu, faaliyet sonuçları ve
nakit akışı hakkında bilgi vererek, bu bilgileri tüm
finansal tablo kullanıcılarına sunmaktır. Finansal
tablolar ayrıca yönetimin emrine verilen kaynakları
nasıl ve ne etkinlikte kullandığını gösterir. Bu amaca
ulaşmak için finansal tablolar, işletmeye ilişkin
aşağıdaki hususlarla ilgili bilgileri sağlar:
a) Varlıklar,
b) Yabancı Kaynaklar,
c) Özkaynaklar,
d) Gelir ve karlar ile gider ve zararlar,
e) Nakit akışları.
Bu bilgiler, finansal tablo dipnotlarıyla birlikte
kullanıcılara işletmenin gelecekteki nakit akışları ile
nakit ve nakde eşdeğer varlıklarının oluşmasıyla ilgili
tahminlerin gerçekleşme ve zamanlamasına ilişkin
hususları açıklar.
b) Finansal Tablolarda Sorumluluk
Finansal tabloların düzenlenmesi ve sunuluşundan,
işletmenin yönetim kurulu ve/veya diğer yönetim
organları ve yöneticiler sorumludur.
c) Finansal Tablolar
Finansal tablolar aşağıdakilerden oluşur:
a) Bilanço,
b) Gelir tablosu,
c) Satışların maliyeti tablosu,
d) Nakit akış tablosu,
e) Kar dağıtım tablosu,
f) Özkaynaklar değişim tablosu,
g) Muhasebe politikaları ve açıklayıcı dipnotlar.
Yukarıdaki tablolardan bilanço ve gelir tablosu temel
finansal tabloları diğerleri ise ek finansal tabloları
oluşturur.
Finansal tablolar işletmenin finansal durumunu, faaliyet
sonuçlarını ve nakit akışını gerçeğe uygun olarak
yansıtır. İşletmenin finansal tablolarında, Türkiye
Muhasebe Standartlarının doğru olarak uygulanması ve
gerektiğinde ek açıklamaların yapılması, bu tabloların
gerçeğe uygun olarak sunuluşunu sağlar.*
Şimdi bu noktada finansal tabloların sunuluşu ve takiben
detayına daha çok yer verilmesi mümkündür. Ancak Şimdi
sormak lazım kim? yani hangi meslek grubu belirli bir
yasal çerçeve ve sorumluluk altında Kamu görevini icra
etmektedir.
Bu sorunun cevabı açıktır. Elbetteki 3568 sayılı Meslek
mensupları yada adayları bu tabloları düzenlemektedir.
Bununla birlikte 18.10.2001 Tarihli ve 24557 sayılı
Resmi gazete'de yayımlanmış 'SERBEST MUHASEBECİLİK,
SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK VE YEMİNLİ MALİ
MÜŞAVİRLİK MESLEK AHLAK KURALLARI İLE İLGİLİ MECBURİ
MESLEK KARARI'na bu yazıda yervermeden geçemeyeceğim.
''3568 sayılı Kanun'a göre ruhsat almış Serbest
Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli
Mali Müşavirlerin taşımaları gereken asgari nitelikler,
yasal davranışları ve sorumlulukları 3568 sayılı Yasa
ile bu Yasa'ya dayanılarak çıkarılan Yönetmeliklerde
düzenlenmiştir. Bu mecburi meslek kararının amacı yasal
gerekleri aşan ölçüde meslek mensuplarının kendilerini
kontrol etmeleri amacıyla moral ilkeler sistemine,
toplum, müşteriler ve diğer meslek mensuplarıyla
ilişkilerde uyulması gereken ve yerine getirilmesi
gereken kuralları içerir.
Bu mecburi meslek kararı ile saptanan meslek ahlak
kuralları Serbest Muhasebecileri, Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirleri ve Yeminli Mali Müşavirleri ve muhasebe
meslek şirketlerini (muhasebe, denetim, müşavirlik ve
tasdik şirketleri) kapsamaktadır. Bazı kurallar tüm
meslek mensuplarını veya muhasebe şirketlerini
kapsamayabilir. Tüm meslek mensuplarını kapsamayan ahlak
kuralları bundan sonraki maddelerde yeri geldiğinde
belirtilecektir.
Meslek ahlakı, ruhsatlı meslek mensuplarının,
yeterlilik, güvenilirlik, tarafsızlık, bağımsız karar
alabilme, kendi kendilerini denetlemelerinin ve
dürüstlüğünün simgesidir. Meslek ahlakı kurallar bu
mesleki kararda tanımlanan meslek ahlakı anlayışını
benimseyen ruhsatlı meslek mensuplarını yücelttiği gibi
alçaltıcı tutum ve davranışlara karşı korur.
Mesleki ahlak kuralları, moral ve profesyonel davranış
standartlarının seviyesini belirlediği gibi
cezalandırılması gereken davranış ve tutumların
saptanmasında yargıların temelini oluşturur.
Cezalandırılması gereken davranışlar, 3568 sayılı
Yasa'nın ilgili maddeleri ve 3568 sayılı Yasa'ya
dayanılarak Disiplin Yönetmeliği ile diğer
Yönetmeliklere göre Meslek Odaları, TÜRMOB ve
gerektiğinde mahkemeler tarafından ele alınır ve bir
yargıya varılır.
Bu durumda toplum ruhsatlı meslek mensuplarının (Serbest
Muhasebecilerin, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin ve
Yeminli Mali Müşavirlerin) ve muhasebe meslek
şirketlerinin bir Yasa' larının varlığını ve meslek
mensuplarının ahlaki değerlerinin yüceliğini anlar ve
meslek hakkında yargıya varır. Ahlaki kurallar mesleğin
uygulanması sonucunda yüce değerlere sahip meslek
mensuplarınca saptandığından, mesleğe girmek isteyenler
için bir rehber ve meslek mensupları için bir ölçü
niteliğindedir.
Ruhsatlı bir meslek mensubu veya bir mesleki şirket
mesleki ve ahlaki standartlarla bağdaşmayan herhangi bir
mesleki iş anlaşması yapamaz.
Defter tutma ve bu defterlere göre finansal tabloları
hazırlama işleri yalnız ruhsatlı Serbest Muhasebeciler
ile Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler tarafından
yapılır.
Yeminli Mali Müşavirler mesleki hizmet verdikleri
firmalara finansal tabloların hazırlanması sırasında
danışma hizmeti vererek yönlendirirler. Ancak finansal
tabloların hazırlanmasında muhasebe defterleri tutmaları
yasaklandığından Yeminli Mali Müşavirlerin doğrudan
doğruya sorumluluk yüklenmeleri mümkün değildir.
Finansal tablolara esas teşkil edecek muhasebe kayıtları
genel kabul görmüş muhasebe ilke ve kuralları dikkate
alınarak düzenlenir. İlgili kurum ve kurullar tarafından
veya Yasa'larla belirlenen standartlara uygun olmayan
finansal tablolar düzenlenemez.
TÜRMOB'dan ruhsat almış bütün meslek mensupları TMUDESK
(Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu)
tarafından yayımlanan standartlara uyarlar.
Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler gerçekleri bilerek
saptırmazlar ve 3568 sayılı Kanun'un 2.maddesinde
belirtilen ünvanlara göre yetkili olunan işlerin
yapılması süresince bağımsızdırlar.
Meslek mensupları 3568 sayılı Yasa'nın 2. Maddesinde
yazılı işlerden ünvanlarına göre yetkili oldukları
mesleki hizmetleri yerine getirirken, gerekli olan
mesleki özen ve titizliği göstermek zorundadırlar.
Ruhsatlı meslek mensupları yanlarında çalıştırdıkları
personelin çalışmalarının her aşamasında gerekli özen ve
titizliği gösterip göstermediklerini gözetip denetlemek
durumundadırlar.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali
Müşavir denetim görevi ile ilgili tüm konularda bağımsız
düşünmesini ve davranmasını sağlayacak koşullara sahip
olmalıdır.Bağımsızlık Yeminli Mali Müşavirlerce yapılan
tasdik işleri için de gereklidir.Denetim ve tasdik
işlerinde ilgili meslek mensubunun bağımsızlığı kamu
yararı ilkesini gözetmenin yanısıra, müşterisine karşı
önyargısız ve tarafsız bir tutum içinde bulunmayı
kapsar. Aksi takdirde ruhsatlı meslek mensubu meslek
tekniği açısından ne kadar yeterli olursa olsun, denetim
sonucunda elde edilecek bulguların güvenirliliği için
gerekli olan tarafsızlığını yitirecektir.
Ruhsatlı meslek mensupları mesleki faaliyetleri
sırasında müşterileriyle ilgili edindiği bilgileri ve
sırları müşterilerinin izni olmadıkça , mesleki
faaliyetleri son bulsa dahi açıklayamazlar. Ruhsatlı
meslek mensupları, sır saklama kuralına personellerinin
de uymasını sağlamakla yükümlü olup, aksine davranan
personeli bir daha çalıştırmamaları ve diğer meslek
mensuplarını bu kişiler hakkında bilgilendirmeleri
gerekir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavir
kendisi tarafından TÜRMOB'un yayınladığı genel kabul
görmüş denetim standartlarına uyumlu çalışma yapmadıkça,
adının finansal tablolarla ilişkilendirilmesine izin
veremez.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali
Müşavirler TÜRMOB'un benimsediği TMUDESK'in standartları
ile standart yayımlanmamış konularda genel kabul görmüş
muhasebe ilke ve kurallarına uyulmadan hazırlanmış
finansal raporlar için, bu standartlar ve ilkeler
doğrultusunda hazırlandığı yönünde görüş bildiremezler.
Meslek mensubu, varsayıma dayalı bilgilerden hareketle
finansal tablolar ve raporlar hazırlayamaz. Ruhsatlı bir
meslek mensubu kendisinin gerçekleşeceğini bildiği
izlenimi veren herhangi bir geleceğe dönük işlemlere
adının karıştırılmasına izin veremez.**
III.SONUÇ
Kuşkusuz Meslek mensuplarımız , Mesleki hayatın her yönü
ile mücadele ederlerken Kamusal yarar ilkesini gözeterek
çalışmaktadırlar. Yukarıda yeralan açıklamalar bu sonuca
ulaşmada oldukça kısıtlı bir bilgi kümesidir. Açıkçası
bu konuda bir kaç cilt kitap yazmakta mümkündür. Mali
Müşavirler, 3568 sayılı kanun uyarınca bu görevleri icra
ederler ve başka hiçbir sıfat , ünvan bu açıdan
sertifikalandırılamaz. Bilakis ,bu görevleri yasal yönü
ile icra edenler ve denetleyecek olanlar sadece TÜRMOB
mensubu Mali Müşavirlerdir.
Yararlanılan kaynaklar
*www.ba.metu.edu.tr/~adil/BAweb/acct/TMS/TMS1%20(Finansal%20Tablolarin%20sunulusu).doc
-
**www.ismmmo.org.tr/Docs/Mevzuat/3568/3568-MeslekKararMeslekAhlaki.doc
KADİR DODİ
S.M.M.M
İşletme
Yönetimi Bilim Uzmanı/Doktora Öğrencisi
ASMMMO
Denetim Standartları Komisyon Üyesi
kadirdodi@gmail.com
05 Şubat 2009
-Diğer makaleleri için tıklayınız
-Krizin
muhasebesi olur mu ?
-Vergi,
muhasebe denetimlerini yaparken dikkat edilmesi gereken
unsurlar
-Ekonomik
krizin yönetiminde mali müşavirlerden faydalanmamak bir
aymazlıktır...
-Evde
ders vermek mümkün müdür mümkünse vergisel
yükümlülükleri..
-Vergi
Yargısı ve Mali Müşavirlik
-Mali
disiplin içerisinde rüşvet suçu ve kanuni boyutu
-İşletmelerde
iç denetimin önemi
-Elektronik
ortamdaki ticaretin vergisel boyutu
-VERGİSEL
DENETİMLERDE TEMSİL VE AĞIRLAMA GİDERLERİNİN ÖNEMİ |
