DÜNYADA İLK UYGULAMA OLARAK “MALİ TATİL”
I.GİRİŞ
28/03/2007 tarih ve 26476 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe giren 5604 sayılı “Mali Tatil
İhdas Edilmesi Hakkında Kanun” dünyada bir ilk olarak
Türkiye’de uygulanmaya başlanmıştır. Kanunun 28/03/2007
tarihinde yürürlüğe girmesine rağmen uygulama açısından
ortada belirsizlikler vardır. Bunun nedeni de 5604
sayılı kanunun 1. maddesinde mali tatil uygulamasına
ilişkin usul ve esasların belirlenmesine yetkili kılınan
Maliye Bakanlığı’nın mali tatilin iş ve işlemlerini
etkilediği şahısları aydınlatıcı bir düzenlemeye şu güne
kadar gitmemesidir. Belirsizliğin en fazla olduğu taraf
ise Gelir İdaresi Başkanlığı çalışanlarıdır.
Mali Tatil uygulamasının ilgilendirdiği tarafları ne
derece tatmin edeceği zaman içinde belli olacaktır.
II.MALİ TATİLİN SÜRESİ
VE KAPSAMI
İlgili kanunun 1. maddesinde “Her yıl Temmuz ayının
birinden yirmisine kadar (yirmisi dahil) malî tatil
uygulanır. Haziran ayının son gününün tatil günü olması
halinde, malî tatil, Temmuz ayının ilk iş gününü takip
eden günden başlar.” denilmektedir. Kanun metninden
anlaşılacağı üzere Mali Tatilin süresi gün olarak değil,
tarih aralığı olarak belirlenmiş olup; Temmuz ayının
birinden yirmisi gününün sonuna kadar olan tarih
aralığıdır.
Mali tatilin süresini belirleyen kanun metninde gözden
kaçırılmaması gereken diğer bir konu da Haziran ayının
son gününün tatile denk geldiği durumdur. Böyle bir
durumda Mali Tatilin başladığı gün Temmuz ayının ilk iş
gününü takip eden gün olacaktır.
Örneğin 30 Haziranın Pazara denk geldiği bir yılda Mali
Tatilin başlangıcı Temmuz ayının ilk iş günü olan bir
Temmuz Pazartesiyi takip eden iki Temmuz Salıdır.
Kapsam açısından bakıldığında 5604 sayılı kanunda kanun
koyucunun kapsamı belirlemekten çok hangi işlemlerin
kapsam dışı bırakılacağını saydığını ve kapsam dışı
bırakılan işlemlerin de Gümrük idareleri, il özel
idareleri ve belediyeler tarafından tarh ve/veya tahsil
edilen vergi, resim ve harçlar olduğunu görüyoruz.
Ayrıca sözü geçen kanunun ikinci maddesindeki
düzenlemeyle sosyal güvenlik kurumlarındaki iş kazası ve
meslek hastalığı bildirimleri dışında kalan beyan,
bildirim ve ödemeler aynı kanunun 1. maddesindeki
süreler kadar ertelenmiştir. Yapılan bu düzenlemenin
ilgili kurumların kendi kanunlarında yapılması daha
uygun görülmekle beraber kanun koyucu böyle olmasına
karar vermiştir.
III.MALİ TATİL SÜRESİNCE
YAPILABİLECEK İŞLEMLER
Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanununda “Tatil
süresince, vergi ve ceza ihbarnameleri ile mahsup
taleplerine yönelik olanlar hariç, bilgi isteme
talepleri mükelleflere, vergi ve ceza sorumlularına
bildirilmez……..” denilerek Mali Tatil süresince
yapılabilecek işlemler çok sınırlı tutulmuştur. Sayılan
bu işlemler de “Mükellef Odaklı Gelir İdaresi”
yaklaşımının bir uzantısı olup, mükellefin lehine bir
uygulamadır.
IV.MALİ TATİL SÜRESİNCE
ERTELENEN İŞLEMLER
1.Süresi Uzatılan
İşlemler
Son günü 5604 Sayılı Kanun kanunla tahsis edilen Mali
Tatile denk aşağıdaki süreler, tatilin son gününü
izleyen tarihten itibaren yedi gün uzatılmıştır.
a)Beyana Dayalı Tarhiyatta, kanuni süresinde verilmesi
gereken beyannamelerin verilme süreleri:
Beyanname verme sürelerini gözden geçirdiğimizde Mali
Temmuz olan 1-20 Temmuz tarihleri arasındaki(20 Temmuz
dahil) dönemde verilmesi gereken beyannameler olarak 15
Temmuza kadar verilmesi gereken Haziran dönemine ait
BSMV beyannamesi ve 10 Temmuza kadar verilmesi gereken
Haziran II. Dönemine ait Petrol ve Doğalgaz Ürünlerine
ait Özel Tüketim Vergisi Beyannameleri göze
çarpmaktadır. Bu beyannamelerin verilme süreleri 27
Temmuz akşamına kadar ertelenmiş olmaktadır. Yine aynı
Kanunun birinci maddesindeki düzenlemeyle beyana dayanan
ve beyanname verilme sürelerinin son günü Mali Tatile
denk gelen vergilerin ödeme süreleri de uzayan beyanname
verme süresinin son gününden itibaren aynı ay içerisinde
olmak üzere üçüncü günün mesai saati bitimine kadar
uzatılmıştır. Ancak, ödeme sürelerindeki uzatmanın,
beyanname verilme süreleri Mali Tatile denk gelmeyen
vergilerin ödeme süreleriyle kıyaslandığında; ödeme
süreleri uzatılan vergi mükellefleri lehine finansman
açısından bir ayrıcalık tanındığının kanun koyucunun
gözünden kaçtığı ortaya çıkmaktadır.
Gözden kaçırılmaması gereken diğer bir durum da Özel
Tüketim Vergisi Kanunu’na göre II Sayılı listedeki
mallardan kayıt ve tescile dayalı olanlar için ayrı bir
düzenlemeye gidilmediğidir. Bilindiği üzere II Sayılı
Listedeki kayıt ve tescile dayalı mallara ait Özel
Tüketim Vergisi beyannamesi, ilk iktisap ile ilgili
işlemlerin tamamlanmasından önce bu işlemlerin yapıldığı
yer vergi dairesine verilir ve vergi aynı günde ödenir.
Mali Tatilde iktisap edilecek olan bu tür mallar için
belirsizliğin nasıl giderileceği sorunu Maliye
Bakanlığı’nın bu konudaki düzenlemesiyle çözüme
kavuşacaktır.
b)İkmalen, Re'sen Veya İdarece Yapılan Tarhiyatta,
Vadesi Malî Tatile Rastlayan Vergi, Resim Ve Harçlar İle
Vergi Cezaları Ve Gecikme Faizlerinin Ödeme Süresi:
Bu hüküm oldukça açıktır. İkmalen, re’sen veya idarece
yapılan tarhiyatta, vadeleri Mali Tatil dönemine
rastlayan vergi, resim ve harçlar ile vergi cezaları ve
gecikme faizlerinin ödeme süreleri 5604 Sayılı Kanunla
27 Temmuz akşamına kadar uzatılmıştır. Burada da ödeme
süreleri uzatılan mükelleflere vadesi normal dönemlere
rastlayan mükelleflere göre bir finansman ayrıcalığı
tanınmıştır.
Vadesi Mali Tatilden önce dolan ve ödenmeyen borçlar
hakkında 5604 Sayılı Kanunda bir düzenlemeye gidilmemiş
olup; bu borçlar için 6183 Sayılı Amme Alacaklarının
Tahsili Hakkında Kanun’a göre işlem yapılmasında bir
erteleme bulunmamaktadır.
c)Tarh Edilen Vergilere Ve/Veya Kesilen Cezalara Karşı
Uzlaşma Talep Etme Veya Cezada İndirim Hükümlerinden
Yararlanmak Amacıyla Yapılacak Başvurulara İlişkin
Süreler:
Tarh edilen vergilere ve/veya kesilen cezalara karşı
uzlaşma talep etme veya cezada indirim hükümlerinden
yararlanmak amacıyla yapılacak başvurulara ilişkin
sürelerin Mali Tatil içinde bitmesi halinde başvuruların
son bulacağı tarih 27 Temmuz mesai bitimi olacaktır.
d)Devamlı Bilgi Verme Hükümleri Kapsamında Verilmesi
Gereken Bilgilerin Verilmesine İlişkin Süreler:
27 Temmuz mesai bitimine kadar uzatılan sürelerden son
grupta olanlar ise devamlı bilgi verme hükümleri
kapsamında verilmesi gereken bilgilerin verilmesine
ilişkin sürelerdir.
2.Mali Tatil Süresince
Duran İşlemler
Mali Tatil süresince duran işlemleri iki gruba
ayırabiliriz. Bu iki işlem grubu da süreleri Mali Tatil
boyunca işlemeyenler ve Mali Tatil boyunca yapılamayan
işlemler olarak sayabiliriz.
a)Mali Tatil Süresince
İşlemeyen Süreler:
5604 Sayılı Kanunda “Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
belirli sürelerde yapılması gereken muhasebe kayıt
süreleri, bildirim süreleri ve vergiyle ilgili işlemlere
ilişkin dava açma süreleri malî tatil süresince işlemez.
Belirtilen süreler malî tatilin bitiminden itibaren
tekrar işlemeye başlar.” denilerek Mali Tatil süresince
işlemeyen süreler sayılmıştır.
Buradan muhasebe kayıtlarının tutulması gereken on
günlük sürenin Mali Tatilde durduğunu görüyoruz. Örneğin
27 Haziranda yapılan bir satışın muhasebe kaydının
yapılması gereken sürenin 7 Temmuzda değil de 27
Temmuzda son bulduğunu anlıyoruz.
Bu örneğe vergi davaları ilgili bir tane daha eklemek
istersek; 10 Haziranda tebliğ edilen mükellef tarafından
dava açılabilme süresi 30 gün olan bir “Vergi Ceza
İhbarnamesi” için dava açabilme süresi 20 Temmuzda değil
de 30 Temmuzda dolmaktadır.
3.Mali Tatil Süresince
Yapılmayan İşlemler:
Mali Tatil boyunca yapılamayan işlem olarak 5604 Sayılı
Kanunda sayılan Mahkeme kararı veya Cumhuriyet
Savcılıklarının talebi üzerine ya da Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre yapılan aramalı incelemeler hariç olmak
üzere, malî tatil süresince inceleme amacıyla defter ve
belgelerin ibrazı talep edilemez, mükellefin işyerindeki
incelemedir.
Mali Tatil süresince mükelleflerin işyerlerinde inceleme
yapılamamasının mükellefler üzerinde bir rahatlık
yaratacağı şüphesizdir. Fakat bu Mali Tatil olan 1-20
Temmuz arası(20 Temmuz dahil) dönem için inceleme
yapılmayacağı anlamı taşımamaktadır.
V.SONUÇ
Dünyada ilk uygulayan ülke olarak Türkiye açısından
baktığımızda Mali Tatilin Temmuz ayının sıcak günlerinde
mükelleflerin ve Gelir İdaresi çalışanlarının işlerini
hafifleteceği açıktır. Bunun yanında yoğun çalışan Gelir
İdaresi personelinin Mali Tatilde idari tatil yaparak
rahat bir nefes alıp alamayacağı Maliye Bakanlığının bu
konudaki düzenlemesiyle açıklığa kavuşacaktır.
