|
SERMAYE
ŞİRKETLERİNDE 1.TERTİP YASAL YEDEK AKÇELER
Sermaye şirketlerinde yedek akçelerin TTK tanımı
yapılmış, ayrılma şekil ve özellikleri belirtilmiştir.
TTK 466. maddesi ile yasal yedek akçeler zorunluluk hale
getirilmiş, ve yine bu maddesi ile ne zamana kadar yasal
akçelerin ayrılması gerektiği belirtilmiştir.
1.Tertip Yasal Yedek Akçeler
I.Tertip yasal yedekler TTK 466/1. maddesinde ne oranda
ayrılacağı ve ne zamana veya ne tutara ulaşıncaya kadar
ayrılacağına dair, hüküm yer almaktadır. Kısaca bu madde
ile karın %5’i oranında yasal yedekler ayrılır. Ayrılan
bu tutarlar ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar
ayrılmaya devam edilir. Bu bir zorunluluktur. Bu oran
sözleşme ve genel kurullarda alınan kararlarla
arttırılabilir. Ancak, sermaye artırımı yapılmışsa yeni
ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar tekrar
yedek akçe ayrılmaya devam edilir.
I.Tertip yasal yedeklerin matrahı vergi sonrası
kadardır.
Yedek Akçe Nedir?
Yedek akçeler, işletmenin vergi sonrası kalan
kısmının,diğer bir deyişle özvarlığındaki artışın,
ortaklara dağıtılmayarak, işletmenin bünyesinde
bırakılmasıdır.
Yedek Akçe Ayrılmasına Neden İhtiyaç Vardır?
TTK’unu gereği, ileride oluşabilecek ekonomik sıkıntı
dönemlerinde işletmenin finansmanına yardımcı olması,
zararların kapatılması, alacakların işletmenin mali
yapısının güçlü olduğunu görmesi için yedek akçe
ayrılması gerekmektedir. Bir diğer ifade ile
işletmelerin kendi oto finansmanlarını kendilerinin
sağlaması amaçlanmıştır.
İşletmenin karı yok ise yedek akçe ayrılmaz.
Yedek Akçe Bölümlenmesi
1) Kanuni Yedek Akçeler: TTK 466.maddesi ile düzenlenmiş
ve yine bu kanunda “umumi yedek akçe” olarak
belirtilmiştir.Kanuni yedek akçeler, kendi içinde
I.Tertip yedek akçe ve II.tertip yedek akçe olarak iki
bölüme ayrılmıştır.
2) Sözleşme Gereği Yapılan Yedek Akçeler ( İhtiyari
Yedek Akçe): TTK 467.maddesi uyarınca A.Ş
sözleşmelerinde belirtilme suretiyle ihtiyari yedek akçe
ayrılabilirler.
3) Genel Kurul Kararı Gereği Ayrılan Olağanüstü Yedek
Akçeler: TTK gereği genel kurula karar alınması
durumunda yedek akçe ayrılması imkanı tanınmıştır.
Muhasebe Açısından Yedek Akçeler
Muhasebede yedek akçeler ikiye ayrılmıştır. Bunlar
;Sermaye yedekleri ve Kar yedekleridir.
Sermaye Yedekleri: Özkaynaklarda meydana gelen ve
işletmede bırakılan tutarlardır.
- Hisse senedi ihraç primleri
- İptal edilen ortaklık payları
- Yeniden değerlemedeki değer artışları
Kar Yedekleri: kanun,sözleşme ve yetkili organların
tarafından alınan kararlar gereğince, dağıtılmamış ve
işletmede alıkonulmuş kararlardır.
Yedek Akçelerin Nitelikleri
1) Vergiye tabi değillerdir. Zira; vergi sonrası
dağıtılabilir,kardan ayrılmaktadır.
2) Kurum kazancından indirim konusu yapılmaz.
3) Yedek akçe olarak ayrılan karlar, şirket bünyesinde
kalacağından dolayı stopaj ödemesi yapılmamaktadır.
4) Yine yedek akçe olarak ayrılan karlar, sermayeye
ilave edildiğinde stopaj uygulaması yapılmayacaktır.
5) Sermaye artırımı yapılırsa yeni ödenmiş sermayenin
%20!sine ulaşıncaya kadar tekrar ayrılmaya devam edilir.
ÖRNEK:
X Turizm A.Ş 2006 dönemine ait vergi sonrası karı
114.000 YTL, ödenmiş sermayesi 400.000 YTL dir.
I.Tertip yasal yedek 114.000 % 5 = 5.700YTL
---------------------,/,-----------------------
570 Geçmiş Yıl karları 5.700
540 Yasal
Yedekler 5.700
I.tertip yasal
yedek
-------------------,/,------------------------------
Not: I.tertip yedek akçe an
fazla ödenmiş sermayenin %20’sine ulaşıncaya kadar
ayrılır. Yani 400.000 %20 = 80.000 YTL ‘ye kadar
I.tertip yedek akçe ayrılır.
Hikmet Güneş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
hikmetgunes@turmob.org.tr
Gaziantep /07.05.2008
|
