GEÇİCİ VERGİ UYGULAMASI

I- GİRİŞ 

Gerçek ve tüzel kişilerin yıl için de ki (cari dönem) üçer aylık dönem kazançlarının belirlenip nihai yıl sonundaki vergilerinden mahsup edilmek (ödemek şartıyla) üzere hesapladıkları vergilerin uygulamasına ilişkin açıklamalar, bu yazımızın konusunu oluşturmaktadır.  

II- GEÇİCİ VERGİ NEDİR? 

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları üzerinden % 15, kurumlar vergisi mükellefleri ise cari dönemin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere, üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek safi kurum karından  %20  geçici vergi öderler. 

III- GEÇİCİ VERGİ MÜKELLEFLERİ KİMLERDİR? 

v     Ticari Kazanç Sahipleri

v     Serbest Meslek Kazanç Sahipleri

v     Kurumlar Vergisi Mükellefleri 

IV- GEÇİCİ VERGİ MATRAHINA DAHİL OLMAYAN İŞLER NELERDİR? 

v     Basit Usulde tespit edilen ticari kazançlar,

v     Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinden Elde Edilen Kazançlar,

v     (Gelir Vergisi Kanunu’nun 42 inci maddesi)

v     Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar.

V- GEÇİCİ VERGİ BEYAN VE ÖDEME ZAMANI SON GÜN NEDİR?BEYAN ZAMANI ÖDEME ZAMANI

a) Normal hesap dönemi  

Beyan Dönemi                         Beyan zamanı               Ödeme Zamanı

Ocak-Şubat-Mart                   14 Mayıs                      17 Mayıs

Nisan-Mayıs-Haziran               14 Ağustos                   17 Ağustos

Temmuz-Ağustos-Eylül            14 Kasım                      17 Kasım

Ekim-Kasım-Aralık               14 Şubat                         17 Şubat 

b) Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler İçin 

Özel hesap döneminin başlangıç tarihinden itibaren üçer aylık

dönemler olarak hesaplanır. Üçer aylık dönemi izleyen ikinci ayın 14’ü

beyan zamanı ve aynı ayın 17’si ödeme zamanı olacaktır. 

c) İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin Değişmesi 

Üç aydan kısa olan vergilendirme dönemlerinde; 

v     İşe başlanılan tarihin içinde bulunduğu dönemin sonuna kadar olan süre,

v     İşin bırakıldığı tarihe kadar olan süre,

v     Yeni hesap döneminin başladığı tarihe kadar olan süre,

ayrı bir vergilendirme dönemi sayılır.  

VI- GEÇİCİ VERGİ MATRAHINA ESAS KAZANCIN TESPİT EDİLMESİ NASIL OLACAKTIR? 

v     Ticari kazanç ve serbest meslek kazancının tespitine ilişkin hükümler geçerlidir.

v     Dönemsellik esasına uyulması gerekir. ( geçici vergi matrahının belirlenmesinde peşin tahsil edilen bir yıllık abonelik bedelinin sadece beyan edilen geçici vergi dönemine isabet eden kısmı dikkate alınacaktır.)

v     Vergi Usul Kanununun değerlemeye ilişkin hükümleri geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibarıyla uygulanır.

v     Yabancı paralar ve yabancı para cinsinden olan borç ve alacaklar Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca geçici vergi döneminin kapandığı tarih itibarıyla ilan edilen döviz alış kurları ile değerlenir.

v     Vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, değerleme günü kıymetine göre değerlenebilir.

v     Bir dönem reeskont yapılması ikinci dönem de yapılmasını gerektirmez. Ancak alacak senetleri reeskont yapılmışsa borç senetleri de yapılmak zorundadır.

v     Yıllık olarak seçilen maliyet tespit yönteminin geçici vergi uygulamasında da aynı olması gerekir.

v     Yıllık olarak hesaplanan amortisman tutarının ilgili döneme isabet eden kısmı dikkate alınır. Yıllık olarak seçilen usul geçici vergi döneminde de geçerlidir.

v     İndirim, istisna ve zararlar dikkate alınacaktır. Örneğin; Bağ-Kur primleri ilgili dönemlere ilişkin olup, ödenmiş olması şartıyla geçici vergiye ilişkin kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilecektir. 

VII-GEÇİCİ VERGİ DE MATRAH TEPİTİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUM 

Geçmiş dönemlere ait geçici verginin % 10’u aşan tutarda eksik beyan edilmesi halinde %10’u aşan kısım için re’sen veya ikmalen geçici vergi tarh edilir. Bu durumda tarh edilecek ek vergi için vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanır. Geçici vergi beyannamesi vermeyen mükellefler için % 10’luk yanılma payı uygulanmayacaktır. % 10’luk yanılma payının, beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekmektedir. 

 Ayrıca, verilen geçici vergi beyannamesinde matrah beyan etmeyen mükellefler için de beyan edilmesi gereken vergi matrahının % 10’u kadar bir yanılma payı söz konusu olacaktır. 

VIII-GEÇİCİ VERGİ BEYANNAMESİNE EKLENECEK BİLDİRİMLER NELERDİR?

v     Bilanço esasında defter tutan mükellefler gelir tablosunu,

v     İşletme esasına göre defter tutan mükellefler işletme hesabı özetini,

v     Serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler serbest meslek kazanç bildirimini; 

geçici vergi beyannamelerine eklenmesi gerekecektir.

SMMM Harun Reşit TOKCAN

tokcan_harunresit@hotmail.com