Vergi İncelemesi Sonucunda İzlenecek Yollar

İnceleme sırasında fiili envanter, yoklama ile tespit, yasal izinler alınarak yapılan arama sonucunda bulunacak defter ve belgeler ile harici araştırma sonucu elde edilen belge ve bilgilerden yararlanılarak yapılabilir.

Daha önceki “Vergi İncelemesinde Dikkat Edilecek Hususlar” başlıklı yazımızda vergi incelemesi yapılmasının usul ve esasları işlenmiştir.

Vergi incelemesi tamamlandıktan sonra neler yapılacaktır.?Yazımız, bu konuda bilgilendirme amacıyla yazılmıştır.

1-) Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talebi:
Tarh edilecek vergi ve kesilecek cezalar ile ilgili olarak Tarhiyat Öncesi Uzlaşma talep edilip edilmediği Vergi İnceleme Tutanağında yer almalıdır.
Eğer mükellef tarafından, tutanak ile tespit edilen hususların gerçeği gösterdiğine inanılırsa Tarhiyat Öncesi Uzlaşma talep edilmelidir. Bu talep, hiçbir zaman tutanakta tespit edilen ve inceleme raporunda önerilen vergi ve cezaların kabul edileceği anlamına gelmemektedir.
Burada amaç, özellikle Tarhiyat Sonrası Uzlaşma kapsamına girmeyen Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarının uzlaşma konusu edilebilmesini sağlamaktır. Bunun yanında, zaten ödenmesi gereken vergilerin daha fazla gecikme zammı ve hatta gecikme faizi ödemeden uzlaşma sonucuna göre ödemesi amaçlanır.

Tarhiyat Öncesi Uzlaşma görüşmelerinde uzlaşma sağlanması durumunda, imzalanan uzlaşma tutanağına göre vergi dairesince tarh edilen vergi ve kesilen cezalar ödenir.
Artık Tarhiyat Öncesi Uzlaşma temin edildiği için tarh edilen vergi ve kesilen cezalara karşı dava açmak ve itiraz etmek mümkün değildir.
Tarhiyat öncesi uzlaşma sırasında, mükellefin ya da temsilcisinin, Uzlaşma Komisyonunun davetine (uzlaşma gününde uzlaşma görüşmelerine) katılmaması,uzlaşma görüşmesine geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya tutanağı ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaşma temin edilmemiş sayılır.
Bu durumda Tarhiyat Sonrası Uzlaşma talep hakkı ortadan kalkar; uzlaşma talep edilemez.
Mükellefin yada yetkili temsilcisinin katılımıyla gerçekleşen uzlaşma komisyonu toplantısı sonucunda, uzlaşmanın gerçekleşmemesi, uzlaşılmak istenen tutarlar üzerinde uzlaşılamaması durumunda düzenlenecek tutanağa, Uzlaşma Komisyonunun son teklifi yazılır ve tutanak, komisyon üyeleri, mükellef veya temsilcisi tarafından imzalanarak bir örneği mükellefe/ mükellefin imzaya yetkili temsilcisine verilir. Bir örneği de üç gün içinde vergi dairesine gönderilir.

Mükellefler, komisyonca teklif edilen son teklifi, vergi ceza ihbarnamesinin kendilerine tebliğini takip eden 30 gün içinde kabul edebilir. Bu durumda, aynı süre içinde Uzlaşma Komisyonunun son teklifinin kabul edildiğini yazılı olarak vergi dairesine bildirmek mecburiyetindedir. Dilekçe ile yapılan bu başvuru üzerine uzlaşma temin edilmiş kabul edilir ve Tarhiyat Öncesi Uzlaşma tutanağına göre Vergi Dairesince gerekli tarhiyat yapılır; cezalar kesilir.
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Temin edilmemesi yada uzlaşma sağlanamaması durumunda da Vergi Dairesi yazılan vergi inceleme raporunda önerilen vergileri tarh eder; cezaları keserek bunu vergi ve ceza ihbarnamesi ile mükellefe tebliğ eder.

Yapılan tarhiyat ve kesilen cezalara karşı Tarhiyat Sonrası Uzlaşma hakkı yoktur.

Ancak ihbarnamenin tebliğ tarihini takip eden 30 gün içinde Vergi Mahkemesi nezdinde dava açma, Tarhiyat öncesi uzlaşma komisyonu tarafından tebliğ edilen nihai teklifi kabul etme ve idari yollara başvurma hakkı devam eder.

2-) Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Talebi:
Vergi incelemesi sonucunda mükellefler tarafından Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talebinde bulunulmamışsa, denetim elemanı tarafından düzenlenen vergi inceleme raporu, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir.
Vergi inceleme raporunda önerilen tarhiyatlar ve kesilen cezalar Vergi Ceza İhbarnamesi düzenlenerek mükellefe tebliğ edilir.
Mükellef, ihbarnamenin tebliğ tarihini takip eden 30 gün içerisinde Tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilir. Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalara uzlaşma konusu edilemez.
Tarhiyat sonrası uzlaşma istenmesi durumunda yukarıda detayları ile yazdığımız Tarhiyat Öncesi Uzlaşma sırasında izlenen yol izlenir.
Ancak, burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, tarhiyat sonrasında uzlaşma temin edilememiş ve uzlaşma sağlanamamışsa, dava açma hakkı devam eder. Dava açma süresi bitmiş ya da 15 günden az kalmışsa, uzlaşmanın sağlanamadığına ilişkin tutanağın tebliğ tarihinden itibaren dava açma süresi 15gün uzar.

3-)Vergi Usul Kanunu’nun 376. maddesinden yararlanarak cezalarda indirin talebinde bulunma:
Mükellef, Vergi ve ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde, uzlaşma talep etmez ise; dava açma yolunu tercih etmez ise; dilekçe ile başvuruda bulunarak indirim talebinde bulunabilir. Bu durumda vergi ziyaı cezası mükellef adına ilk kez kesilmişse yarısı; müteakip kesilenler 1/3 oranında; Usulsüzlük veya Özel Usulsüzlük cezası 1/3 oranında indirilerek ödenebilir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, uzlaşma talep edilmiş ve uzlaşma tutanağı imzalanmış ise, indirim talebinde bulunulamaz.

4-) Mükellef, yukarıda bahsettiğimiz, uzlaşma ve indirim haklarının hiç birisini tercih etmeksizin, vergi ve ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihini takip eden 30 gün içerisinde vergi mahkemesine başvurarak dava açabilir. ( Uzlaşma ile ilgili konu anlatılırken değindiğimiz üzere, uzlaşma komisyonu toplantısında çıkan sonuçlara göre dava açma hakkının olup olmadığı konusuna dikkat edilmelidir.)
Dava, mükellefin kendisi veya kanuni temsilcisi tarafından açılabilir. Bir Avukat tarafından açılması veya takip edilmesi zorunluluğu yoktur. Mükellef (Şirketlerde müdür veya yönetim kurulu) tarafından açılan davalarda Mükellefin kendisi veya Mali Müşaviri tarafından hazırlanacak dilekçenin yasal düzenlemelere uyularak verilmesi, ispat edici belgelerin dilekçeye eklenmesi yeterlidir. Kanaatimiz şirketin muhasebesini ve mali müşavirliğini yapan kişilerin ihtilaf konusu edilen vergi ve cezaların doğruluğunu veya hukuka aykırılığını daha net olarak tespit edeceği yönündedir.

Fevzi ÇELİK
Mali Müşavir
E.Vergi Denetmeni
fevzicelik@hotmail.com