Daha sonra ;  bu uygulamaya ilişkin tespit edilen 10.000.-(onbin)  liralık limitin, Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 332) ile 1/5/2004 tarihinden itibaren 8.000.- (sekizbin) Türk Lirası olarak dikkate alınması ve 8.000.-(sekizbin) Türk Liralık limiti aşan tahsilat ve ödemelerin; 320, 323 ve 324 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen esaslar çerçevesinde banka, özel fınans kurumları veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılması gerektiği belirtilmiştir. 

Tevsik zorunluluğu başlangıcı ile ilgili  yukarıda belirtilen girişten sonra detay ve genel bilgileri de maddeler halinde sıralayalım. Şöyle ki; 

• Tevsik zorunluluğun kapsamı : Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, Kazancı basit usulde tespit edilenler, Defter tutmak zorunda olan çiftçiler, Serbest meslek erbabı, Vergiden muaf esnaf, kendi aralarında yapacakları ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden (Türkiye’de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemelerini bu sirkülerde açıklanan esaslara göre tevsik etmek (belgelendirmek ve ispatlamak) zorundadırlar.
• Cezai müeyyide : Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hükme göre mükerrer 257 inci madde ile getirilen zorunluluklara uymayan mükelleflere her bir işlem için 2010 yılı için birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için 1.000 Türk Lirası, ikinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler için 500 Türk Lirası, diğerleri için ise 250 Türk Lirası tutarında TL’dan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5''i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Ayrıca, mükellefler arası ticari işlemlerde birinin tahsilatı diğerinin ödemesi olacağından özel usulsüzlük cezası her iki mükellef için de uygulanacaktır.
• Tevsik zorunluluğunun konusu : Toplam tutarı 8.000,-Türk Lirasını aşan her türlü mal ve hizmet bedeli, avans, depozito, pey akçesi gibi tahsilat ve ödemelerin  banka veya özel finans kurumlarınca düzenlenen belgelerle tevsiki zorunludur.
• Tevsik zorunluluğu hem alıcı hem de satıcı için geçerlidir.. Buna hem alan hem de veren kişi/kurumları da ekleyebiliriz. Sorumluluk her iki tarafa da aittir.
• Ödeme işlemlerinde sınır dikkate alınacaksa fatura tutarına yani genel toplama (kdv dahil) bakılır.
• Zorunluluk,  8.000.- TL ve üzeri tek faturalar ve aynı gün içinde tek/aynı firmadan birden fazla fatura nedeniyle toplamı 8.000.- TL yi aşan işlemler için geçerli. Aynı firmaya  farklı tarihlerde işlem yada fatura 8.000.- TL nin altında gerçekleşiyorsa  zorunluluk bulunmamaktadır. (daha sonra  örneklerle açıklayacağız.) Ancak ileride yapılacak  vergi incelemesi esnasında zor durumda kalmamak adına ödeme yada tahsilatın banka yoluyla yapılması daha faydalıdır.
• Taksitli ve vadeli satış olsa da  fatura tutarına bakılır. Eğer fatura toplamı 8.000.- TL  yi aşıyorsa; taksitli/parça parça yada vadeli olsa bile tahsilat ve ödemelerin mutlaka banka, özel finans kurumu yada PTT den geçmesi gerekir. (daha sonra örneklerle açıklayacağız.)
• Tevsik zorunluluğu yani 8.000.- TL sınırı; sadece ticari nitelikte olan (mal ve hizmet teslimi) işlemler için geçerli olmayıp ; ticari nitelikte yada başka bir ifadeyle ticari içeriği olmayan (ortağın işletmeden borç alması gibi)  nakit hareketleri de kapsamaktadır.
• Tevsik zorunluluğu yani 8.000.- TL nin altında kalan işlem olursa taraflar tahsilat yada ödemeyi hangi yolla yapacağı konusunda aralarında anlaşabilirler. Yani uygulama ihtiyaridir. Bir başka deyişle; sınırın altında olsa bile;  ister nakit isterse banka, özel finans kurumu ya da PTT yoluyla tahsilat yada ödeme yapabilirler.
• Bir vergi incelemesi neticesinde, tahsilat ve ödemelerini ilgili kurumlar aracılığıyla yapmak zorunda olan mükelleflerden bu zorunluluğa uymayanlar için kesilecek usulsüzlük cezaları tarhiyat öncesi uzlaşmaya konu edilebilecektir.

• 8.000.-Türk Lirasını aşan tahsilat ve ödemelerinin banka veya özel finans kurumları Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracı kılınarak yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsiki zorunludur.

Yukarıda maddeler halinde ifade edilen her bir durumu vereceğimiz örneklerle açıklayalım.  

Örnek 1 :  Mükellef A.Z.  15.10.2010 tarihinde  X LTD.ŞTİ. firmasına 10.000.- TL  tutarında mal teslimi yapmış faturasını da düzenlemiştir. Bu faturaya ilişkin tahsilatı parçalar yada taksitler halinde olsa bile her bir tahsilatı banka, özel finans kurumu ve ptt kanalıyla yapması  gerekir. Çünkü faturada gösterilen meblağın belirlenen tutarı aşması, zorunluluk için yeterlidir. Vadeli yada taksitli olması hiç fark etmiyor. Tutar, sınırı aştığı için her bir tahsilat banka yoluyla… www.muhasebenet.net

Örnek 2 :  Mükellef A.Z.  15.10. 2010 tarihinde X LTD.ŞTİ firmasına 5.000.- TL tutarlı mal ve hizmet teslimi yapmıştır. X LTD.ŞTİ. firması ödemeyi nakit de yapabilir, banka-özel finans kurumu-ptt yoluyla da yapabilir.  

Örnek 3 :  Y  işletmesi ortağı olan C işletmesinden nakit olarak borç almıştır. Bu borç ticari bir içeriği olmamakla beraber nakit hareketi söz konusu olduğundan bedelin 8.000 Türk Lirasını aşması halinde tahsilat ve ödemeler banka, özel finans kurumları ve PTT aracılığıyla yapılacaktır. 

Örnek 4 : Mükellef A.Z. ,  X LTD.ŞTİ. firmasına aşağıda belirtilen tarihlerde fatura düzenlemiştir.

01.10.2010 – 4.000.- TL ,

10.10.2010 – 5.000.- TL

20.10.2010 – 10.000.- TL  

X LTD.ŞTİ.  01.10.2010 ve 10.10.2010 tarihli faturalara ilişkin ödemeleri sınırın altında kaldığı için istediği yöntemle yapabilir. İster nakit ister banka… Öneri : Aynı ay içinde olduğu için tüm faturaların (8.000.- TL altında kalan faturalar dahil) tahsilatı yada ödemesi bankadan yapılması önerilir. Ancak 20.10.2010 tarihli faturaya ilişkin ödemelerini,  kısmi ödemeler halinde ya da tek seferde yapsa bile mutlaka tevsik zorunluluğuna uymalıdır. Yani banka-öfk-ptt yoluyla ödeme yapması zorunludur.  

Örnek 5  :  Mükellef A.Z. ,  X LTD.ŞTİ. firmasına aynı günde 3 adet fatura  düzenlemiştir.

2.000.- TL, 4.000.- TL ve 2.000.- TL

X LTD.ŞTİ.  firmaya ödeme yaparken tutarları ne olursa olsun 3 fatura toplamı 8.000.- TL yi aştığı için tüm ödemelerini banka-öfk-ptt yoluyla yapmalıdır. Aynı günde ve aynı firmaya faturalar kesildiği için ve toplamı da sınırı aştığı için ödemeler, bahsi geçen kurumlar  kullanılarak yapılmalıdır. 

Sonuç itibariyle;   toplamı  8.000.- TL  ve  üzeri  her bir  işlemde  tahsilat

Ve ödemelerin bahsi geçen kurumlar kullanılarak yapılması zorunludur. Ancak sınırın altında kalan ve farklı tarihlerde olan işlemlere yada faturalara ait tahsilatların ve ödemelerin yapılması konusu isteğe bağlıdır, ihtiyaridir.  Tevsik zorunluluğuna girmese bile 8.000.- TL altında kalan tüm tahsilat ve ödemelerin; banka-öfk-ptt yoluyla yapılması ,  ileride yapılacak inceleme ve yargıya taşınacak davalarda kurtarıcı ve kanıt özelliği taşıdığı unutulmamalıdır. Ödeme/tahsilata konu belgelerin inceleme elemanı nezdinde şüphe uyandırmaması amaçlanmalıdır. Ayrıca sözü edilen sınır, tebliğ hükümleri daha sağlıklı işleyince zamanla aşağı çekilecektir.   www.muhasebenet.net

            Buradaki asıl amaç; belge düzeninin yaygınlaştırılması yoluyla kayıt dışılığın da önüne geçilmek istenmesidir. Vergi sistemimizin adaletli işlememesinin önemli sebeplerinden birisi de kayıt dışı işlemlere kesin çare bulunamamasıdır. Maliye idaresinin bu ve buna benzer uygulamaları arttırması, modern inceleme/denetim sistemi uygulaması ve daha da arttırması gerekmektedir. Tevsik zorunluluğuna mutlaka uyulmalı;  belge düzeni, tüm işlemlerin kayıt altına alınması ve meblağı yüksek olan tüm parasal işlemlerin banka yoluyla yapılması konularına gerekli özen gösterilmelidir.

SMMM Erkan KİPİK
erkan.kipik@anele.com.tr