|
Vergi İncelemesi
Sırasında Alıkonulan Defter
ve Belgelerin
İadesi
Vergi incelemelerine tabi olan
mükellefler 213 sayılı V.U.K.’nun 137. maddesinde “Bu
kanuna veya diğer kanunlara göre defter ve hesap tutmak,
evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek
mecburiyetinde olan gerçek ve tüzelkişiler vergi
incelemelerine tabidirler.” şeklinde açıklanmıştır.
Vergi incelemeleri temel olarak mükelleflerin inceleme
elemanlarına ibraz ettikleri defter ve belgeler
üzerinden yapılmakta, yapılan inceleme sonucunda
V.U.K.’a göre, vergilendirme ile ilgili olaylar ve hesap
durumları ayrıca tutanaklar ile tespit ve tevsik
olunabilmektedir. İnceleme sonucunda tutulan tutanağı
mükellef imzaladığı takdirde incelemeye ibraz ettiği
defter ve belgeleri geri alabilmekte ve vergilendirme
ile ilgili ödevlerini eksiksiz olarak yerine getirmeye
devam etmektedir.
Ancak mükellef inceleme sonucunda tutulan tutanağı
imzalamaktan çekindiği takdirde tutanakta bahis konusu
edilen olaylar ve hesap durumlarını ihtiva eden defter
veya vesikalar, nezdinde inceleme yapılandan rızasına
bakılmaksızın alınır ve inceleme neticesinde tarh edilen
vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri
verilmez. İlgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak
defter ve vesikaları geri alabilirler. Ancak bu
defterlerin suç delili olmaması şarttır.
Ayrıca defter ve vesikaların muhafaza altına alınmış
olması, süresi gelen vergi beyannamelerinin verilmesi
ödevini kaldırmaz. Mükellef, beyannamesini tanzim için
gerekli bilgileri defter ve vesikalardan ilgili memurun
huzuriyle, bu defterler ve vesikalar üzerinde
incelemeler yapmaya ve bunlardan suret ve kayıtlar
çıkarmaya yetkilidir.
Uygulamada ise, inceleme sonucunda ibraz edilen defter
ve belgeler(suç delili olanlar hariç) mükellefe iade
edilmektedir. Ancak incelemeye bağlı olarak yapılan
tarhiyata karşı mükellef tarafından dava yoluna
gidilmesi halinde veya mükellefin defter ve belgeleri
üzerinde YMM tarafından karşıt inceleme yapılmak
istenmesi hallerinde, defter ve belgelerin iade edilmesi
sorunuyla karşılaşılmaktadır.
Mükellef veya YMM defter ve belgelerin kendilerine
geçici olarak verilmesini istemekte vergi dairesi ise
ilgili kanun maddelerine dayalı olarak bu isteği geri
çevirmektedir. Ancak mükellefe verilmeyen defter ve
belgeler nedeniyle vergilendirme ile ilgili ödevlerde
sorun yaşanmakta ayrıca YMM’ler tarafından yapılacak
karşıt incelemelerin yapılamamasına veya zaman
bakımından aksamalara yol açmaktadır.
Konuyu düzenleyen kanun maddelerinde ise alıkonulan
defter ve belgelerin mükellefe iade edilmesi için,
İnceleme neticesinde tarh edilen vergiler ve kesilen
cezalara dava açılması,
YMM’lerin karşıt inceleme gerçekleştirmek istemesi,
gibi unsurlar bulunmamaktadır. Alıkonulan defter ve
belgelerin iade edilmesi iki unsurdan birinin varlığına
dayanmaktadır. Bu unsurlardan birincisi tutanağın
mükellef tarafından imzalanması, diğeri ise tarh edilen
vergiler ve kesilen cezalar kesinleşmesidir.
Mevcut haliyle vergi daireleri tarhiyata konu vergi ve
cezalar kesinleşmeden defter ve belgeleri mükellefe veya
YMM’ye geçicide olsa vermemekte kanun karşısında doğru
olanı yapmaktadırlar. Ancak bu husus hem mükellefin hem
de YMM’nin vergilendirmeye bağlı iş ve işlemlerini
aksatmadan yerine getirebilmesi için bir engel teşkil
etmemeli kanunun sağladığı izin çerçevesinde
mükelleflerin ve YMM’lerin yararlandırılması
sağlanmalıdır.
Bu durumda olan mükellefler (kanunda yeni bir düzenleme
yapılıncaya kadar) vergi dairesince alıkonulan defter ve
belgelerin kendilerine geçicide olsa verilmesi hususunda
ısrarcı olmaktan kaçınmalı ve gereksiz tartışmaların
içine girmemelidirler.
Aykut AYDIN
Vergi Denetmeni
muhasebenet.net
Yasal
Uyarı
|
