|
2-DENETİM KOMİSYONU YASAL DAYANAĞI VE
DENETÇİLERİN ÖZELLİKLERİ
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun
25.maddesinde; il
ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 10.000'in üzerindeki
belediyelerde, belediye meclisinin, her ocak ayı
toplantısında belediyenin bir önceki yıl gelir ve
giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve
işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından
gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten çok olmamak
üzere bir denetim komisyonu oluşturması
gerekmektedir. İlgili yasa maddesinde oluşturulacak
komisyonda görev alacak üyelerin siyasi partiler ve
bağımsız üyeler arasında nasıl dağıtılacağı,
komisyonun nerede çalışacağı, çalışmalarında
kimlerden yararlanabileceği, komisyon üyelerine ve
çalışanlarına ödenecek ücretler, komisyonun
çalışmalarında hangi birimlerden hangi bilgi ve
belgeleri isteyebileceği, komisyonun çalışmasını ne
kadar sürede tamamlayacağını, hazırlanacak raporun
ne zamana kadar meclis başkalığına sunulacağı ve
meclis başkalığınca rapora ilişkin olarak yapılması
gereken işlemler açıklanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nda
yapılan düzenlemelere istinaden, ilgili
Yönetmeliğin 22.inci maddesinde denetim komisyonuna
üye seçiminde Belediye Kanunu’nda ihtisas
komisyonlarına üye seçimi için belirlenmiş usul ve
esasların uygulanacağı, Belediye Meclisince seçilen
denetim komisyonunun kendi arasından bir başkan, bir
başkan vekili seçeceğini, komisyonun üye tam
sayısının salt çoğunluğu ile toplanacağını ve
katılanların salt çoğunluğu ile karar alacağı
açıklanmıştır. Aynı Yönetmeliğin 23.üncü maddesinde
komisyonlarda çalıştırılacak; kamu kurum ve
kuruluşlarından görevlendirilecek kişiler ile kamu
personeli dışındaki kişilerde bulunması gereken
şartlar açıklanmıştır. Buna göre kamu kurum ve
kuruluşlarından görevlendirilecek kişilerin, kamu
kurum ve kuruluşlarında denetim elemanı veya en az
beş yıl kurumlarının gelir, gider veya bunlara
ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin yürütüldüğü
birimde çalışıyor olması, kamu personeli dışındaki
kişilerin de; kamu kurum ve kuruluşlarının gelir,
gider veya bunlara ilişkin hesap kayıt ve
işlemlerinin yürütülmesinde en az beş yıl çalışmış
olmak ya da maliye, muhasebe, işletme, iktisat, kamu
yönetimi veya benzer alanlarda en az lisans
düzeyinde eğitim almış ve denetim yapabilecek bilgi
ve tecrübeye sahip olması gerektiği belirtilmiştir.
3- BELEDİYE MECLİSİ DENETİM
KOMİSYONUNUN YAPACAĞI DENETİMİN KAPSAMI
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 25
inci maddesinde denetimin kapsamı
“bir
önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin
hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi” olarak
belirlenmiş olup, “belediye birimleri ve bağlı
kuruluşlarından her türlü bilgi ve belgeyi
isteyebileceği ve bu istekler gecikmeksizin yerine
getirilmesi gerektiği” hükmü bulunmaktadır. Yani
2011 yılı Ocak ayı meclis toplantısında oluşturulan
denetim komisyonu, 01.01.2010 ile 31.12.2010”
tarihleri arasındaki belediyenin gelir ve giderleri
ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin
denetimini yapmakla görevlidir.
4- BELEDİYE MECLİSİ DENETİM
KOMİSYONUNCA DENETLENECEK İŞLER
Denetim komisyonunca denetlenecek işleri kanunda ;
“belediyenin gelirleri, giderleri ile bunlara
ilişkin hesap kayıt ve işlemleriyle” sınırlandır.
Kanundan şunu anlamaktayız denetimin belediyede
gelir ve giderleriyle sınırlı olup, belediyenin
bütün işlemlerini denetleme yetkisi yoktur.
www.muhasebenet.net
Denetlenecek işlerin oluşturan
belediyenin gelirleri Belediye Kanunu’nun 59.uncu,
belediyenin giderleri ise 60.ıncı maddesinde detaylı
olarak belirtilmektedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu 59.
Maddesinde gelirlerini dokuz başlık halinde
sıralanmış olup, belediyenin gelirleri şunlardır:
a) Kanunlarla gösterilen belediye
vergi, resim, harç ve katılma payları
b) Genel bütçe vergi gelirlerinden
ayrılan pay
c) Genel ve özel bütçeli idarelerden
yapılacak ödemeler
d) Taşınır ve taşınmaz malların
kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden
elde edilecek gelirler
e) Belediye Meclisi tarafından
belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet
karşılığı ücretler
f) Faiz ve ceza gelirleri
g) Bağışlar
h) Her türlü girişim, iştirak ve
faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler
i) Diğer gelirler
5393 sayılı Belediye Kanunu 60.
Maddesinde On dokuz başlık halinde sıralanmış olup,
belediyenin giderleri ise şunlardır:
a) Belediye binaları, tesisleri ile
araç ve malzemelerinin temini, yapımı, bakımı ve
onarımı için yapılan giderler
b) Belediyenin personeline ve
seçilmiş organlarının üyelerine ödenen maaş, ücret,
ödenek, huzur hakkı, yolluklar, hizmete ilişkin
eğitim harcamaları ile diğer giderler
c) Her türlü alt yapı, yapım, onarım
ve bakım giderleri
d) Vergi, resim, harç, katılma payı,
hizmet karşılığı alınacak ücretler ve diğer
gelirlerin takip ve tahsili için yapılacak giderler
e) Belediye zabıta ve itfaiye
hizmetleri ile diğer görev ve hizmetlerin
yürütülmesi için yapılacak giderler
f) Belediyenin kuruluşuna katıldığı
şirket, kuruluş ve katıldığı birliklerle ilgili
ortaklık payı ve üyelik aidatı giderleri
g) Mezarlıkların tesisi, korunması ve
bakımına ilişkin giderler
h) Faiz, borçlanmaya ilişkin diğer
ödemeler ile sigorta giderleri
i) Dar gelirli, yoksul, muhtaç ve
kimsesizler ile özürlülere yapılacak sosyal hizmet
ve yardımlar
j) Dava takip ve icra giderleri
k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım
giderleri
l) Avukatlık, danışmanlık ve denetim
hizmetleri karşılığı yapılacak ödemeler
m) Yurt içi ve yurt dışı kamu ve
özel kesim ile sivil toplum örgütleriyle birlikte
yapılan ortak hizmetler ve proje giderleri
n) Sosyo-kültürel, sanatsal ve
bilimsel etkinlikler için yapılan giderler
o) Belediye hizmetleriyle ilgili
olarak yapılan kamuoyu yoklaması ve araştırması
giderleri
p) Kanunla verilen görevler ve
hizmetlerin yürütülmesi için yapılan diğer giderler
r) Şartlı bağışlarla ilgili
yapılacak harcamalar
s) İmar düzenleme giderleri
t) Her türlü proje giderleri
Denetimin kapsamı özetle 5393 sayılı
belediye kanununun 59 ve 60 maddesinden ibarettir.
5-DENETİM KOMİSYONUNCA DENETLENECEK
BELEDİYENİN HESAP KAYIT VE İŞLEMLERİ
Belediyenin gelir ve giderlerine
ilişkin hesap kayıt ve işlemleri mizan, kesin hesap
ve bilânço ile bunlara esas teşkil eden belege ve
kayıtlardan ibarettir.
Belirtilen bütçe, hesap planı, mizan,
bilanço cetveli ve mali tabloların nasıl
düzenleneceği ve hangi bilgileri içereceğine ilişkin
bilgiler, 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanununun 49 uncu, 5393 Sayılı Belediye Kanununun 65
inci, 5355 Sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununun
18 ve 22 nci maddelerine dayanılarak hazırlanan
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nde
(5) yer almakta olup, bu tablolar finansal
işlemlerin sonuçlarını ifade eden tablo ve
kayıtlardır. Söz konusu yönetmeliğin amacı,
belediye, bağlı idare ve birliklerin; “gelir ve
gider bütçelerinin hazırlanması, kesin hesabın
çıkarılması, hesap ve kayıt düzeninde saydamlık,
hesap verilebilirlik ve tekdüzenin sağlanması,
işlemlerinin kayıt dışında kalmasının önlenmesi,
faaliyetlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak
sağlıklı ve güvenilir bir biçimde
muhasebeleştirilmesi; mali tablolarının zamanında,
doğru, muhasebenin temel kavramları ve genel kabul
görmüş bütçe ve muhasebe ilkeleri çerçevesinde,
uluslararası standartlara uygun, yönetimin ve ilgili
diğer kişilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak ve
kesin hesabın çıkarılmasına temel olacak; karar,
kontrol ve hesap verme süreçlerinin etkili
çalışmasını sağlayacak şekilde hazırlanması ve
yayımlanmasına ilişkin esas, usul, ilke ve
standartların belirlenmesidir.”
Bu çerçevede belirlenen ilkeler
doğrultusunda yapılacak denetimlerle, belediyelerin
mali tablolarına yansıyan mali işlemlerindeki doğru
veya yanlışların tespiti yapılabilecektir.
6- BELEDİYE MESLİSİNCE OLUŞTURULACAK
DENETİM KOMİSYONUNUN DENETLEYEBİLECEĞİ BİRİMLER
HANGİLERİDİR
Komisyonun
“bir
önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin
hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi” görevi ve
kanunla kendisine verilen yetkisi kapsamına bağlı
idarelerin ve belediye iştiraki şirketlerin girip
girmediği konusunda yaşanan tereddütleri İçişleri
Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü 04
Haziran 2007 tarihinde 80000/14234 sayılı
Genelgesiyle açıklığa kavuşturulmuştur. Söz konusu
Genelgenin 3.üncü maddesinde “komisyonlar, il özel
idareleri, belediyeler ve bunlara bağlı işletme ve
müessesler ile su, kanalizasyon, doğalgaz, ulaşım ve
benzeri hizmetleri yürüten bağlı kuruluşlarda
inceleme yapacaktır. İl özel idareleri ve
belediyeler ile bunların bağlı kuruluşları
tarafından Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre
kurulmuş veya sermaye katılımında bulunulmuş ticari
şirketler denetim komisyonlarının yetki alanı
dışında bulunmaktadır” şeklinde açıklama
yapılmıştır. Vesayet
makamının bu kararı doğrultusunda belediye
şirketlerinin denetim komisyonu tarafından
denetlenemeyeceği kesinliğe kavuşmuş olup, bu
konudaki tereddütler ortadan kalkmıştır.
7-SONUÇ
Belediye şirketlerinin denetiminin
belediye denetim komisyonu tarafından yapılıp
yapılamayacağı konusunda öteden beri tartışılan konu
ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde yapılan
çalışmamız sonucunda ;denetim komisyonunu yapacağı
işler kapsamında olmadığı sonucuna varılmıştır.
Kaynaklar:
5393 sayılı Belediye Kanunu
Belediye Meclisi Çalışma Yönetmeliği Abubekir
Taşyürek YMM Muhasebenet makale
Abdullah Ekinci SMMM
Abdulllahekinci25@gmail.com
|
