|
Devlet Muhasebesi Standartları Kurulundan:
DEVLET MUHASEBESİ STANDARDI 2 (DMS 2) NAKİT AKIŞ
TABLOLARI
Amaç
1.
Nakit akış tablosu, raporlama döneminde nakit
giriş kaynakları ve nakit harcanan kalemler ile
raporlama tarihindeki nakit tutarını gösterir.
Nakit akış bilgileri, bir kamu idaresinin
faaliyetlerinin finansmanı için gerekli olan
nakdi nasıl karşıladığını ve bu nakdi ne şekilde
kullandığının anlaşılmasını sağlar. Bu
Standardın amacı, bir kamu idaresinin nakit ve
nakit benzeri varlıklarında belirli bir dönem
içinde meydana gelen değişikliklere ilişkin
bilginin sunulmasını sağlamaktır.
Kapsam
2.
Kamu idareleri, bu standartla belirlenen esaslar
çerçevesinde nakit akış tablosunu dönemler
itibarıyla hazırlar ve sunar. Bu tablo genel
bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin tamamı için
tek bir tablo olarak düzenlenir.
Tanımlar
3.
Bu Standartta
geçen kavramlar aşağıdaki anlamları ile
kullanılır.
Borçlanma Maliyetleri:
Borçlanılan fonlarla ilişkili olarak kamu
idareleri tarafından yüklenilen faiz ve diğer
giderlerdir.
Döviz Kuru:
İki
para biriminin birbirine çevrilmesinde uygulanan
orandır.
Esas Faaliyetler:
Bir
kamu idaresinin yatırım ve finansman
faaliyetleri dışındaki faaliyetleridir.
Faaliyet
Sonucu:
Faaliyetlerden doğan giderlerin, faaliyetlerden
doğan gelirlerden çıkarılmasından sonra geriye
kalan farktır.
Finansman Faaliyetleri:
Kamu
idaresinin net değer ve borçlarının büyüklüğünde
ve niteliğinde değişikliklere neden olan
faaliyetlerdir.
Gelecekteki Ekonomik
Yararlar:
Varlıklar, kamu idarelerinin hedeflerini
gerçekleştirmelerinde araç teşkil eder. Net
nakit girişi oluşturmak için elde bulundurulan
varlıklar ise gelecekteki ekonomik yararlardır.
Gelirler:
Raporlama döneminde ilk defa hesaplara alınacak
varlıklar ile yeniden değerleme farkları dışında
net varlık/özkaynakta
artışa neden olan her türlü işlemdir.
Giderler:
Raporlama döneminde ilk defa hesaplara alınacak
yükümlülükler ile yeniden değerleme farkları
dışında net varlık/özkaynakta
azalmaya neden olan her türlü işlemdir.
İştirak:
Kamu
idarelerinin, yatırım amaçlı olarak elinde
bulundurduğu hisseleri nedeniyle üzerinde önemli
etkisinin bulunduğu, kontrol edilen kuruluş veya
ortak girişim niteliğinde olmayan kuruluşlardır.
Kamu İdaresi:
5018
sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 2
nci maddesinde
tanımlanan genel yönetim kapsamındaki
idarelerdir.
Kontrol:
Diğer bir kuruluşun faaliyetlerinden fayda
sağlamak amacıyla söz konusu kuruluşun malî
politikalarının ve faaliyetlerinin yönetilmesi
gücüdür.
Kontrol Eden
Kuruluş:
Bir
veya daha fazla sayıdaki kuruluş ya da idareyi
kontrol eden kuruluş ya da idaredir.
Kontrol
Edilen Kuruluş (Bağlı Ortaklık):
Başka bir kuruluşun kontrolü altında olan
kuruluştur.
Kur Farkı:
Bir
yabancı para biriminin döviz kurları
kullanılarak raporlama para birimi cinsinden
ifade edilmesi sırasında oluşan olumlu veya
olumsuz farktır.
Nakit:
Elde
bulunan para ve vadesiz mevduatlardır.
Nakit
Akışları:
Nakit ve nakit benzeri varlıkların giriş ve
çıkışlarıdır.
Nakit Benzeri
Varlıklar:
Konvertibl para birimlerine kolayca
dönüştürülebilen ve önemli değer değişikliği
riski taşımayan, kısa vadeli yüksek derecede
likit varlıklardır.
Net Varlık/Özkaynak:
Bilânçodaki varlıklar ile yükümlülükler
arasındaki farktır. Net varlık/özkaynak
artı veya eksi durumda olabilir. Net varlık/özkaynak
bir kurumsal birimin faaliyet sonucundan
etkilenir. Net varlık/özkaynaktaki
bir yıldan diğer yıla görülen iyileşmeler
kurumsal birimin olumlu, bozulmalar ise olumsuz
faaliyet sonucunu gösterir. Net varlık/özkaynaktaki
olumlu ya da olumsuz farkın varlık ya da
yükümlülük envanterinden
kaynaklanması halinde bu husus ayrıca açıklanır.
Ortak Girişim
(İş Ortaklığı):
İki
veya daha fazla tarafın ortak kontrolüne tabi
bir faaliyeti yürütmek üzere oluşturulan
organizasyondur.
Raporlama
Para Birimi:
Malî
tabloların sunulmasında kullanılan ulusal para
birimidir.
Tahakkuk
Esası:
İşlem ve olayların, varsa bu işlemlere ilişkin
nakdin veya nakit benzeri varlıkların alındığı
veya ödendiği hususu dikkate alınmaksızın
gerçekleştikleri anda kaydedildiği bir muhasebe
esasıdır. Bir ekonomik değer; oluşturulduğunda,
başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye
konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok
olduğunda muhasebeleştirilir ve ilgili oldukları
dönemlerin malî tablolarında gösterilir.
Varlıklar, yükümlülükler, net varlık/özkaynak,
gelir ve giderler tahakkuk esasına göre
muhasebeleştirilen unsurlardır.
Türev
Ürünler:
Varlık ve yükümlülüklerin etkin bir şekilde
idare edilebilmesi ve risk yönetimi amacıyla
yurt içi veya uluslararası sermaye piyasalarında
kullanılan, belirli bir mali araç, gösterge veya
mala bağlı, cayılamaz vadeli işlem (futures),
teslim amaçlı vadeli işlem (forward),
cayılabilir vadeli işlem (opsiyon)
ve vadeli değiş tokuş (swap) gibi her türlü
finansal araçtır.
Varlıklar:
Geçmişteki işlem ve olayların bir sonucu olan,
gelecekte ekonomik yararlar sağlaması beklenen
ve kamu idareleri tarafından kontrol edilen
kaynak ve değerlerdir.
Yabancı Para:
Raporlama para birimi dışındaki para birimidir.
Yabancı Ülkedeki Bağlı
Kuruluş:
Faaliyetleri, raporlayan kuruluşun ülkesi
dışındaki başka bir ülkede yürütülen veya
yönetilen kontrol
edilen kuruluş, iştirak, iş ortaklığı veya
birimlerdir.
Yatırım
Faaliyetleri:
Uzun
vadeli varlıkların elde edilmesi ve elden
çıkarılmasına ilişkin faaliyetlerdir.
Yükümlülükler:
Geçmişteki işlem ve olaylardan doğan ve ödenmesi
sonucunda, idarenin ekonomik kaynak ve
değerlerinde azalma gerçekleşmesi beklenen,
idareye ait mevcut borç ve sorumluluklardır.
Nakit ve Nakit Benzeri
Varlıklar
4.
Nakit benzeri varlıklar, yatırım veya diğer
amaçlar için kullanılmayan, kısa vadeli nakit
yükümlülüklerini karşılamak için elde
bulundurulan varlıklardır. Bir varlığın nakit
benzeri olarak nitelendirilebilmesi için, değeri
saptanabilen bir nakit miktarına
dönüştürülebilmesi ve değerindeki değişim
riskinin önemsiz seviyede olması gerekmektedir.
5.
Kamu idareleri, nakit ve nakit benzeri
varlıkların unsurlarını nakit akış tablosunda
belirtmeli ve nakit akış tablosundaki
tutarların, bilânçoda bunlara karşılık gelen
kalemlerle mutabakatını göstermelidir.
6.
Banka borçlanmaları
finansman faaliyetleri olarak değerlendirilir.
Ancak bankanın talebi halinde geri ödenmesi
gereken limit aşımı, fazla nakit çekimi gibi
işlemler, nakit yönetiminin ayrılmaz bir
parçasını oluşturur, nakit ve nakit benzeri
varlıkların bir unsurunu teşkil eder.
7.
Nakit akışları, nakit veya nakit benzeri
varlıkları oluşturan kalemler arasındaki
hareketleri dikkate almaz, bu unsurlar nakit
yönetiminin bir parçasını oluşturur. Nakit
yönetimi, fazla nakdin nakit benzeri araçlarda
değerlendirilmesini de içerir.
8.
Kamu idarelerinin yatırım araçlarının bir
parçası olarak değerlendirilen mali araçların
sınıflandırılmasında gerçekleşen değişiklikler
gibi, nakit ve nakit benzeri varlıkların
unsurlarının belirlenmesine yönelik
politikalardaki değişikliklerin etkisi, ilgili
Devlet Muhasebesi Standardına göre
açıklanmalıdır.
Nakit
Akışlarının Raporlanması ve Sunulması
9.
Kamu idareleri, nakit akışlarını brüt nakit
giriş ve çıkışlarına ait ana grupları gösterecek
şekilde raporlamalıdır.
10. Nakit akış tablosu
aşağıdaki bölümlerden oluşur:
1)
Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları,
2)
Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit
akışları,
3)
Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit
akışları.
11.
Bir kamu idaresi, yatırım,
finansman ve esas faaliyetlerinde gerçekleşen
nakit akışlarını, en uygun şekilde sunmalıdır.
Faaliyet sınıflandırması kullanıcılara, bu
faaliyetlerin kamu idaresinin mali durumu
üzerindeki etkisi ile nakit ve nakit benzeri
varlıkların miktarını değerlendirmeye yönelik
bilgi sunmalıdır. Bu bilgi aynı zamanda,
faaliyetler arasındaki ilişkinin
değerlendirilmesi için kullanılır.
12.
Tek bir işlem, farklı şekilde sınıflandırılan
nakit akışlarını içerebilir. Örneğin, bir
kredinin nakit geri ödemesi, hem faiz hem de
anapara ödemesini kapsayabilir. Burada faiz esas
faaliyet olarak, anapara ise finansman faaliyeti
olarak sınıflandırılır.
Esas Faaliyetler
13.
Esas faaliyetlere ilişkin net nakit akışlarının
tutarı kamu idaresinin faaliyetini yürütebilme,
yükümlülüklerini ödeyebilme ve dış finansman
kaynaklarına başvurmaksızın yeni yatırımlar
yapabilme kapasitesini yansıtır. Genel yönetime
ait konsolide net
nakit akışlarının toplam tutarı, esas
faaliyetlerin ne kadarlık
kısmının vergi, harç ve diğer gelirler yoluyla
finanse edildiği konusunda bilgi sağlar.
14.
Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları,
esasen kamu idaresinin temel nakit getiren
faaliyetlerinden elde edilir. Esas
faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışı örnekleri
aşağıdadır:
1)
Vergi, resim, harç ve cezalardan sağlanan nakit
girişleri,
2)
Sunulan mal ve hizmetlerin ücretlerinden
sağlanan nakit girişleri,
3)
Merkezi yönetim ve diğer kamu kuruluşlarınca
yapılanlar da dâhil olmak üzere hibe, transfer,
bağış, yardım ve benzeri işlemlerden sağlanan
nakit girişleri,
4)
Lisans, ruhsat, telif hakkı, ücret, komisyon ve
benzeri gelirlerden sağlanan nakit girişleri,
5)
Diğer kamu idarelerinin faaliyetlerini finanse
etmek üzere yapılan nakit ödemeleri (krediler
hariç),
6)
Mal ve hizmetler için tedarikçilere yapılan
nakit ödemeleri,
7)
Çalışanlara ve çalışanlar adına yapılan nakit
ödemeleri,
8)
Sosyal güvenlik kuruluşlarının aldığı veya
ödediği primler, tazminatlar, yıllık ödemeler ve
poliçeyle ilgili diğer yükümlülükler,
9)
Alım satım amaçlı elde bulundurulan
sözleşmelerle ilgili nakit giriş ve çıkışları,
10)
Devam etmeyen faaliyetlerle ilgili nakit giriş
ve çıkışları,
11)
Yargı kararları neticesinde gerçekleşen nakit
giriş ve çıkışları.
15.
Kamu idareleri net olarak ayrımını yapamadıkları
faaliyetlerini esas faaliyetler kapsamında
değerlendirmelidirler.
Yatırım Faaliyetleri
16.
Yatırım faaliyetleri, kamu idaresinin
gelecekteki ekonomik faydasına katkıda bulunması
beklenen varlıklar için nakit çıkışlarının ne
ölçüde gerçekleştirildiğini yansıtan
faaliyetlerdir. Yatırım faaliyetlerinden
kaynaklanan nakit akışlarına ilişkin örnekler
aşağıdadır:
1)
Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile diğer
uzun vadeli varlıkların alım ve satımına ilişkin
nakit giriş ve çıkışları,
2)
Başka bir kamu idaresinin
özkaynak veya borçlanma araçlarını almak
ya da iş ortaklığına katılmak amacıyla
gerçekleştirilen nakit ödemeleri,
3)
Yatırım faaliyetleri ile ilgili olarak üçüncü
taraflara verilen avans ve kredilere ilişkin
nakit çıkışları ve geri ödenmesinden sağlanan
nakit girişleri.
17.
Üretim yapan tesisin bir
makine ya da teçhizatının satılması işlemleri
neticesinde elde edilen hâsılat veya bu tür
makine teçhizat alımına yönelik ödemelerin
tamamı yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan
nakit akışlarıdır.
18.
Riskten korunma amacıyla yapılan sözleşmelerde,
bu sözleşmeden kaynaklanan nakit akışları,
korumaya alınan yatırım işleminin nakit
akışlarının sınıflandırıldığı şekilde
sınıflandırılır.
Finansman Faaliyetleri
19.
Kamu idaresinin net değerinin ve borçlarının
büyüklük ve niteliğinde değişikliklere neden
olan faaliyetlerdir. Finansman faaliyetlerinden
kaynaklanan nakit akışlarına ilişkin örnekler
aşağıdadır:
1)
Borçlanma araçları ihracı ve diğer uzun ve kısa
vadeli krediler ile sağlanan nakit girişleri,
2)
Borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları,
3)
Finansal kiralama sözleşmelerinden kaynaklanan
borç ödemelerine ilişkin nakit çıkışları,
4)
Türev ürünlere ilişkin nakit giriş/çıkışları
(Bunların faizlerine ilişkin nakit giriş ve
çıkışları esas faaliyet kapsamında
değerlendirilir).
Yabancı Para Nakit
Akışları
20.
Yabancı paraya
dayalı olarak gerçekleştirilen işlemlerden
kaynaklanan nakit akışları, gerçekleşme
tarihindeki kur üzerinden raporlama para
birimine çevrilmek suretiyle
kaydedilmelidir.
21.
Kur değişikliklerinden kaynaklanan
gerçekleşmemiş gelir ve giderler nakit akışı
değildir. Ancak nakit ve nakit benzeri
varlıkların dönem başındaki ve sonundaki
mutabakatını sağlamak üzere, kur farklarının
yabancı para birimi cinsinden tutulan nakit ve
nakit benzeri varlıklar üzerindeki etkisi nakit
akış tablolarında raporlanmalıdır.
Faiz ve Temettüler
22.
Alınan faiz ve temettü veya ödenen faizden
kaynaklanan nakit akışlarının her biri esas
faaliyetler içerisinde ayrı
ayrı gösterilmelidir.
23.
Bir dönem içerisinde ödenen faiz tutarları,
gider yazılması veya aktifleştirilmesi durumuna
bakılmaksızın nakit akış tablosunda
belirtilmelidir.
Kontrol Edilen Kuruluşlar,
İştirakler ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar
24.
Kamu idaresi, bir
iştirak veya kontrol edilen kuruluşa tahsis
edilen veya aktarılan tüm kaynakları, kuruluş
ile kendi arasındaki nakit akışlarıyla sınırlı
olarak muhasebeleştirmelidir.
Kontrol Edilen Kuruluşlar
ve Diğer Birimlerin Edinimi ve Elden Çıkarılması
25.
Kontrol edilen kuruluşların veya diğer
birimlerin edinimi ve elden çıkarılmasından
kaynaklanan toplam nakit akışları ayrı olarak
sunulmalı ve yatırım faaliyetleri olarak
sınıflandırılmalıdır.
26.
Kamu idareleri, dönem
içerisinde kontrol edilen kuruluşların edinimi
veya elden çıkarılmasıyla ilgili olarak
gerçekleşen işlemleri toplam tutarları
itibarıyla belirtmelidir.
27.
Kontrol edilen kuruluş veya diğer birimlerin
elden çıkarılmasından kaynaklanan nakit
akışları, bunların edinimlerinden kaynaklanan
nakit akışlarından düşülmemeli ve diğer yatırım
faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışlarından
ayrı olarak gösterilmelidir.
Nakit Dışı İşlemler
28.
Nakit veya nakit benzeri varlıkların
kullanılmasını gerektirmeyen yatırım ve
finansman işlemleri nakit dışı işlemlerdir. Söz
konusu işlemler, bu yatırım ve finansman
faaliyetleri hakkındaki bilgileri sunacak
şekilde mali tablolarda sunulmalıdır.
29.
Nakit dışı işlemlere yönelik örnekler
aşağıdadır:
1)
Varlıkların takas, doğrudan ilgili
yükümlülüklerin üstlenilmesi veya finansal
kiralama yoluyla edinimi,
2)
Borcun özkaynağa
dönüştürülmesi.
Diğer Açıklamalar
30.
Kamu idareleri, hesaplarında bulunmakla birlikte
hukuken tasarruf imkânı bulunmayan önemli
miktardaki nakit ve nakit benzeri varlık
tutarlarını mali tabloların notlar bölümünde
açıklamalıdır.
31.
Kamu idarelerinin mali durumu ve likiditesinin
anlaşılması için kullanıcılar tarafından ihtiyaç
duyulacak ek bilgiler mali tabloların notlar
bölümünde sunulur. Söz konusu notlar aşağıdaki
bilgileri içermelidir:
1)
Gelecekteki faaliyetler ve sermaye
taahhütlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla
mevcut bulunan borçlanma imkânları ve varsa bu
imkânların kullanılmasına ilişkin sınırlamalar,
2)
Kullanımı sınırlı olan nakit bakiyelerin tutarı
ve içeriği.
32.
Bu Standart, Uluslararası Muhasebeciler
Federasyonu (IFAC) tarafından Ocak 2007
tarihinde yayımlanan, Kamu Sektörü Muhasebe
Standartları Kurulunun Nakit Akış Tabloları adlı
2 numaralı standardından yararlanılarak
hazırlanmıştır.
33.
Bu Standart Devlet
Muhasebesi Standartları Kurulunun izni ve onayı
olmadan çoğaltılamaz, çevirisi yapılamaz,
dağıtılamaz ve yayımlanamaz. Kaynak
gösterilmeksizin alıntı yapılamaz.
34.
Bu Standart, Maliye Bakanlığı ve ilgili kamu
idarelerince uygulanmasına ilişkin düzenleme
yapılmak üzere yayımlandığı tarihte yürürlüğe
girer.
Bu ekin amacı
standardın uygulanmasını örnekle açıklamak ve
anlamlarını açıklığa kavuşturmaktır.
Kamu İdaresi–31 Aralık
200(t) tarihi itibarıyla Konsolide Nakit Akış
Tablosu (1.000)
|
