TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BAZI
MADDELERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN
|
Kanun No. 5982 |
|
Kabul Tarihi: 7/5/2010
|
MADDE 1-
7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti
Anayasasının 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına “Bu
maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak
yorumlanamaz.” cümlesi ve maddeye bu fıkradan sonra gelmek
üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve
vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler
için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.”
MADDE 2-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 20 nci maddesine aşağıdaki
fıkra eklenmiştir.
“Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin
korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin
kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme,
bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini
talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp
kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak
kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla
işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve
usuller kanunla düzenlenir.”
MADDE 3-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 23 üncü maddesinin beşinci
fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti,
ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim
kararına bağlı olarak sınırlanabilir.”
MADDE 4-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 41 inci maddesinin kenar
başlığı “I. Ailenin korunması ve çocuk hakları” şeklinde
değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma,
yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla
kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına
sahiptir.
Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı
çocukları koruyucu tedbirleri alır.”
MADDE 5-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 51 inci
maddesinin dördüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 6-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 53 üncü
maddesinin kenar başlığı “A. Toplu iş sözleşmesi ve toplu
sözleşme hakkı” olarak değiştirilmiş, üçüncü ve dördüncü
fıkraları yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki
fıkralar eklenmiştir.
“Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu
sözleşme yapma hakkına sahiptirler.
Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık
çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna
başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları
kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir.
Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları,
toplu sözleşmeden yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma
şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme hükümlerinin
emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun
teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla
düzenlenir.”
MADDE 7-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 54 üncü
maddesinin üçüncü ve yedinci fıkraları yürürlükten
kaldırılmıştır.
MADDE 8-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 74 üncü maddesinin kenar
başlığı “VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine
başvurma hakkı” şeklinde değiştirilmiş, maddenin üçüncü
fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve maddeye aşağıdaki
fıkralar eklenmiştir.
“Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine
başvurma hakkına sahiptir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin
işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.
Kamu Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet
Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki
oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye
tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt
çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday
için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy
alan aday seçilmiş olur.
Bu maddede sayılan hakların kullanılma
biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluşu, görevi,
çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu
Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve
özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.”
MADDE 9-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 84 üncü
maddesinin son fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 10-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 94 üncü
maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci cümlesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“İlk seçilenlerin görev süresi iki yıldır,
ikinci devre için seçilenlerin görev süresi ise o yasama
döneminin sonuna kadar devam eder.”
MADDE 11-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 125 inci
maddesinin ikinci fıkrasına “Ancak, Yüksek Askerî Şûranın
terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma
hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu
açıktır.” şeklindeki cümle eklenmiş ve dördüncü fıkrasının
birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin
hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir
surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz.”
MADDE 12-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 128 inci
maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu
sözleşme hükümleri saklıdır.”
MADDE 13-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 129 uncu maddesinin üçüncü
fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Disiplin kararları yargı denetimi dışında
bırakılamaz.”
MADDE 14-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 144 üncü
maddesi kenar başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“G. Adalet hizmetlerinin denetimi
MADDE 144- Adalet hizmetleri ile savcıların
idarî görevleri yönünden Adalet Bakanlığınca denetimi,
adalet müfettişleri ile hâkim ve savcı mesleğinden olan iç
denetçiler; araştırma, inceleme ve soruşturma işlemleri ise
adalet müfettişleri eliyle yapılır. Buna ilişkin usul ve
esaslar kanunla düzenlenir.”
MADDE 15-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 145 inci
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 145- Askerî yargı, askerî mahkemeler
ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler;
asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlar ile bunların
asker kişiler aleyhine veya askerlik hizmet ve görevleriyle
ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla
görevlidir. Devletin güvenliğine, anayasal düzene ve bu
düzenin işleyişine karşı suçlara ait davalar her halde
adliye mahkemelerinde görülür.
Savaş hali haricinde, asker olmayan kişiler
askerî mahkemelerde yargılanamaz.
Askerî mahkemelerin savaş halinde hangi
suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları;
kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adlî yargı hâkim
ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.
Askerî yargı organlarının kuruluşu, işleyişi,
askerî hâkimlerin özlük işleri, askerî savcılık görevlerini
yapan askerî hâkimlerin görevli bulundukları komutanlıkla
ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kanunla düzenlenir.”
MADDE 16-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 146 ncı maddesi aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 146- Anayasa Mahkemesi onyedi üyeden
kurulur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi; iki üyeyi
Sayıştay Genel Kurulunun kendi başkan ve üyeleri arasından,
her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden, bir üyeyi
ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından
gösterecekleri üç aday içinden yapacağı gizli oylamayla
seçer. Türkiye Büyük Millet Meclisinde yapılacak bu seçimde,
her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki
ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır.
İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en
çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılır; üçüncü
oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı; üç üyeyi Yargıtay, iki üyeyi
Danıştay, bir üyeyi Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek
İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri
arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden;
en az ikisi hukukçu olmak üzere üç üyeyi Yükseköğretim
Kurulunun kendi üyesi olmayan yükseköğretim kurumlarının
hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan
öğretim üyeleri arasından göstereceği üçer aday içinden;
dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar,
birinci sınıf hâkim ve savcılar ile en az beş yıl
raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından
seçer.
Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî
Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay genel kurulları ile
Yükseköğretim Kurulundan Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday
göstermek için yapılacak seçimlerde, her boş üyelik için,
bir üye ancak bir aday için oy kullanabilir; en fazla oy
alan üç kişi aday gösterilmiş sayılır. Baro başkanlarının
serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday için
yapılacak seçimde de her bir baro başkanı ancak bir aday
için oy kullanabilir ve en fazla oy alan üç kişi aday
gösterilmiş sayılır.
Anayasa Mahkemesine üye seçilebilmek için,
kırkbeş yaşın doldurulmuş olması kaydıyla; yükseköğretim
kurumları öğretim üyelerinin profesör veya doçent unvanını
kazanmış, avukatların en az yirmi yıl fiilen avukatlık
yapmış, üst kademe yöneticilerinin yükseköğrenim görmüş ve
en az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış, birinci
sınıf hâkim ve savcıların adaylık dahil en az yirmi yıl
çalışmış olması şarttır.
Anayasa Mahkemesi üyeleri arasından gizli
oyla ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile dört yıl için
bir Başkan ve iki başkanvekili seçilir. Süresi bitenler
yeniden seçilebilirler.
Anayasa Mahkemesi üyeleri aslî görevleri
dışında resmi veya özel hiçbir görev alamazlar.”
MADDE 17-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 147 nci
maddesinin kenar başlığı “2. Üyelerin görev süresi ve
üyeliğin sona ermesi” şeklinde, birinci fıkrası aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“Anayasa Mahkemesi üyeleri oniki yıl için
seçilirler. Bir kimse iki defa Anayasa Mahkemesi üyesi
seçilemez. Anayasa Mahkemesi üyeleri altmışbeş yaşını
doldurunca emekliye ayrılırlar. Zorunlu emeklilik yaşından
önce görev süresi dolan üyelerin başka bir görevde
çalışmaları ve özlük işleri kanunla düzenlenir.”
MADDE 18-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 148 inci
maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesinin sonuna “ve
bireysel başvuruları karara bağlar” ibaresi, üçüncü
fıkrasındaki “Cumhurbaşkanını,” sözcüğünden sonra gelmek
üzere “Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını,” ibaresi
eklenmiş, beşinci fıkrası “Yüce Divan kararlarına karşı
yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun
yeniden inceleme sonucunda verdiği kararlar kesindir.”
şeklinde değiştirilmiş, maddeye ikinci fıkradan sonra gelmek
üzere aşağıdaki fıkralar ve üçüncü fıkradan sonra gelmek
üzere “Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri
Komutanları ile Jandarma Genel Komutanı da görevleriyle
ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar.”
şeklinde yeni bir fıkra eklenmiştir.
“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış
temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü
tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine
başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun
yollarının tüketilmiş olması şarttır.
Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi
gereken hususlarda inceleme yapılamaz.
Bireysel başvuruya ilişkin usul ve esaslar
kanunla düzenlenir.”
MADDE 19-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 149 uncu
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 149- Anayasa Mahkemesi, iki bölüm ve
Genel Kurul halinde çalışır. Bölümler, başkanvekili
başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul,
Mahkeme Başkanının veya Başkanın belirleyeceği
başkanvekilinin başkanlığında en az oniki üye ile toplanır.
Bölümler ve Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alır.
Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi için
komisyonlar oluşturulabilir.
Siyasî partilere ilişkin dava ve başvurulara,
iptal ve itiraz davaları ile Yüce Divan sıfatıyla
yürütülecek yargılamalara Genel Kurulca bakılır, bireysel
başvurular ise bölümlerce karara bağlanır.
Anayasa değişikliğinde iptale, siyasî
partilerin kapatılmasına ya da Devlet yardımından yoksun
bırakılmasına karar verilebilmesi için toplantıya katılan
üyelerin üçte iki oy çokluğu şarttır.
Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları
Anayasa Mahkemesince öncelikle incelenip karara bağlanır.
Anayasa Mahkemesinin kuruluşu, Genel Kurul ve
bölümlerin yargılama usulleri, Başkan, başkanvekilleri ve
üyelerin disiplin işleri kanunla; Mahkemenin çalışma
esasları, bölüm ve komisyonların oluşumu ve işbölümü kendi
yapacağı İçtüzükle düzenlenir.
Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla
baktığı davalar dışında kalan işleri dosya üzerinde inceler.
Ancak, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar
verilebilir. Mahkeme ayrıca, gerekli gördüğü hallerde sözlü
açıklamalarını dinlemek üzere ilgilileri ve konu üzerinde
bilgisi olanları çağırabilir ve siyasî partilerin
kapatılmasına ilişkin davalarda, Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcısından sonra kapatılması istenen siyasî partinin
genel başkanlığının veya tayin edeceği bir vekilin
savunmasını dinler.”
MADDE 20-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 156 ncı
maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Askerî Yargıtayın kuruluşu, işleyişi,
mensuplarının disiplin ve özlük işleri mahkemelerin
bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kanunla
düzenlenir.”
MADDE 21-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 157 nci
maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin kuruluşu,
işleyişi, yargılama usulleri, mensuplarının disiplin ve
özlük işleri mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kanunla düzenlenir.”
MADDE 22-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 159 uncu
maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“MADDE 159- Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı
esaslarına göre kurulur ve görev yapar.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu yirmiiki
asıl ve oniki yedek üyeden oluşur; üç daire halinde çalışır.
Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet
Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun, dört
asıl üyesi, nitelikleri kanunda belirtilen; yükseköğretim
kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında
görev yapan öğretim üyeleri, üst kademe yöneticileri ile
avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca, üç asıl ve üç yedek
üyesi Yargıtay üyeleri arasından Yargıtay Genel Kurulunca,
iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay üyeleri arasından
Danıştay Genel Kurulunca, bir asıl ve bir yedek üyesi
Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca kendi üyeleri
arasından, yedi asıl ve dört yedek üyesi birinci sınıf olup,
birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş
adlî yargı hâkim ve savcıları arasından adlî yargı hâkim ve
savcılarınca, üç asıl ve iki yedek üyesi birinci sınıf olup,
birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş
idarî yargı hâkim ve savcıları arasından idarî yargı hâkim
ve savcılarınca, dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler
yeniden seçilebilir.
Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev
süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde yapılır.
Cumhurbaşkanı tarafından seçilen üyelerin görev süreleri
dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı
takip eden altmış gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.
Diğer üyeliklerin boşalması halinde, asıl üyenin yedeği
tarafından kalan süre tamamlanır.
Yargıtay, Danıştay ve Türkiye Adalet
Akademisi genel kurullarından seçilecek Kurul üyeliği için
her üyenin, birinci sınıf adlî ve idarî yargı hâkim ve
savcıları arasından seçilecek Kurul üyeliği için her hâkim
ve savcının; ancak bir aday için oy kullanacağı seçimlerde,
en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye
seçilir. Bu seçimler her dönem için bir defada ve gizli oyla
yapılır.
Kurulun, Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı
Müsteşarı dışındaki asıl üyeleri, görevlerinin devamı
süresince; kanunda belirlenenler dışında başka bir görev
alamazlar veya Kurul tarafından başka bir göreve atanamaz ve
seçilemezler.
Kurulun yönetimi ve temsili Kurul Başkanına
aittir. Kurul Başkanı dairelerin çalışmalarına katılamaz.
Kurul, kendi üyeleri arasından daire başkanlarını ve daire
başkanlarından birini de başkanvekili olarak seçer. Başkan,
yetkilerinden bir kısmını başkanvekiline devredebilir.
Kurul, adlî ve idarî yargı hâkim ve
savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici
yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro
dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında
karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma
işlemlerini yapar; Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin
kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi
konusundaki tekliflerini karara bağlar; ayrıca, Anayasa ve
kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.
Hâkim ve savcıların görevlerini; kanun,
tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere (hâkimler için idarî
nitelikteki genelgelere) uygun olarak yapıp yapmadıklarını
denetleme; görevlerinden dolayı veya görevleri sırasında suç
işleyip işlemediklerini, hal ve eylemlerinin sıfat ve
görevleri icaplarına uyup uymadığını araştırma ve
gerektiğinde haklarında inceleme ve soruşturma işlemleri,
ilgili dairenin teklifi ve Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulu Başkanının oluru ile Kurul müfettişlerine yaptırılır.
Soruşturma ve inceleme işlemleri, hakkında soruşturma ve
inceleme yapılacak olandan daha kıdemli hâkim veya savcı
eliyle de yaptırılabilir.
Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin
olanlar dışındaki kararlarına karşı yargı mercilerine
başvurulamaz.
Kurula bağlı Genel Sekreterlik kurulur. Genel
Sekreter, birinci sınıf hâkim ve savcılardan Kurulun teklif
ettiği üç aday arasından Kurul Başkanı tarafından atanır.
Kurul müfettişleri ile Kurulda geçici veya sürekli olarak
çalıştırılacak hâkim ve savcıları, muvafakatlerini alarak
atama yetkisi Kurula aittir.
Adalet Bakanlığının merkez, bağlı ve ilgili
kuruluşlarında geçici veya sürekli olarak çalıştırılacak
hâkim ve savcılar ile adalet müfettişlerini ve hâkim ve
savcı mesleğinden olan iç denetçileri, muvafakatlerini
alarak atama yetkisi Adalet Bakanına aittir.
Kurul üyelerinin seçimi, dairelerin oluşumu
ve işbölümü, Kurulun ve dairelerin görevleri, toplantı ve
karar yeter sayıları, çalışma usul ve esasları, dairelerin
karar ve işlemlerine karşı yapılacak itirazlar ve bunların
incelenmesi usulü ile Genel Sekreterliğin kuruluş ve
görevleri kanunla düzenlenir.”
MADDE 23-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 166 ncı
maddesinin kenar başlığı “I. Planlama; Ekonomik ve Sosyal
Konsey” şeklinde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“Ekonomik ve sosyal politikaların
oluşturulmasında hükümete istişarî nitelikte görüş bildirmek
amacıyla Ekonomik ve Sosyal Konsey kurulur. Ekonomik ve
Sosyal Konseyin kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir.”
MADDE 24-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının geçici 15 inci maddesi
yürürlükten kaldırılmıştır.
MADDE 25-
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına aşağıdaki geçici maddeler
eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 18- Bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihte Anayasa Mahkemesinin mevcut yedek üyeleri
asıl üye sıfatını kazanır.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren otuz gün içinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi bir
üyeyi Sayıştay Genel Kurulunun ve bir üyeyi de baro
başkanlarının gösterecekleri üçer aday içinden seçer.
Türkiye Büyük Millet Meclisinin yapacağı üye
seçimi için aday göstermek amacıyla;
a) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren beş gün içinde, Sayıştay Başkanı adaylık
başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren beş gün
içinde adaylar Başkanlığa başvurur. Başvuru tarihinin sona
erdiği günden itibaren beş gün içinde Sayıştay Genel
Kurulunca seçim yapılır. Her Sayıştay üyesinin ancak bir
aday için oy kullanabileceği bu seçimde en fazla oy alan üç
kişi aday gösterilmiş sayılır.
b) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren beş gün içinde, Türkiye Barolar Birliği Başkanlığı
adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden itibaren beş
gün içinde adaylar Türkiye Barolar Birliği Başkanlığına
başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren beş
gün içinde Türkiye Barolar Birliği Başkanlığının ilanında
gösterilen yer ve zamanda baro başkanları tarafından seçim
yapılır. Her bir baro başkanının ancak bir aday için oy
kullanabileceği bu seçimde, en fazla oy alan üç kişi aday
gösterilmiş sayılır.
c) (a) ve (b) bentleri uyarınca yapılan
seçimlerin sonucunda aday gösterilmiş sayılanların isimleri
seçimin yapıldığı günü takip eden gün Sayıştay ve Türkiye
Barolar Birliği başkanlıklarınca Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanlığına bildirilir.
ç) (c) bendi uyarınca yapılan bildirimden
itibaren on gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde seçim
yapılır. Her boş üyelik için yapılacak seçimde, ilk oylamada
üye tamsayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye
tamsayısının salt çoğunluğu aranır; ikinci oylamada salt
çoğunluk sağlanamazsa bu oylamada en çok oy alan iki aday
için üçüncü oylama yapılır; üçüncü oylamada en fazla oy alan
aday üye seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı, birer üyeyi Yargıtay ve
Danıştay kontenjanlarından olan ilk üyeliklerin
boşalmasından sonra Yükseköğretim Kurulunun kendi üyesi
olmayan yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal
bilimler dallarında görev yapan öğretim üyeleri arasından
göstereceği üçer aday içinden seçer.
Anayasa Mahkemesi üyeliğine aday gösteren
kurumların halen mevcut üyeleri ile kendi kontenjanlarından
seçilmiş yedek üyeler, tamamlama seçiminde göz önünde
bulundurulur.
Anayasa Mahkemesinde halen belli görevlere
seçilmiş olanların bu sıfatları seçilmiş oldukları sürenin
sonuna kadar devam eder. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihte üye olanlar yaş haddine kadar görevlerine devam
ederler.
Bireysel başvuruya ilişkin gerekli
düzenlemeler iki yıl içinde tamamlanır. Uygulama kanununun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bireysel başvurular
kabul edilir.
GEÇİCİ MADDE 19- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren otuz gün içinde aşağıda belirtilen esas ve
usuller dahilinde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri
seçilir:
a) Cumhurbaşkanı, hâkimlik mesleğine
alınmasına engel bir hali olmayan; yükseköğretim
kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında
en az onbeş yıldan beri görev yapan öğretim üyeleri, üst
kademe yöneticileri ile meslekte fiilen onbeş yılını
doldurmuş avukatlar arasından dört üye seçer. Cumhurbaşkanı,
üst kademe yöneticileri arasından seçeceği Kurul üyesini,
bakanlık, müsteşarlık, müsteşar yardımcılığı,
valilik, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, kamu kurum
ve kuruluşlarında genel müdürlük veya teftiş kurulu
başkanlığı görevlerini yapanlar arasından seçer.
b) Yargıtay Genel Kurulu, Yargıtay üyeleri
arasından üç asıl ve üç yedek üye seçer. Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde Yargıtay
Birinci Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan
tarihinden itibaren yedi gün içinde adaylar Birinci
Başkanlığa başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden
itibaren onbeş gün içinde Yargıtay Genel Kurulu seçim yapar.
Her Yargıtay üyesinin sadece bir aday için oy
kullanabileceği seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla
asıl ve yedek üye seçilmiş olur.
c) Danıştay Genel Kurulu, Danıştay üyeleri
arasından iki asıl ve iki yedek üye seçer. Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde Danıştay
Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan tarihinden
itibaren yedi gün içinde adaylar Başkanlığa başvurur.
Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren onbeş gün
içinde Danıştay Genel Kurulu seçim yapar. Her Danıştay
üyesinin sadece bir aday için oy kullanabileceği seçimde, en
fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek üye seçilmiş
olur.
ç) Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu,
kendi üyeleri arasından, Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kuruluna bir asıl ve bir yedek üye seçer. Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi gün içinde Türkiye
Adalet Akademisi Başkanı adaylık başvurusunu ilan eder. İlan
tarihinden itibaren yedi gün içinde adaylar Başkanlığa
başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden itibaren
onbeş gün içinde Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu seçim
yapar. Her üyenin sadece bir aday için oy kullanabileceği
seçimde, en fazla oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek
üye seçilmiş olur.
d) Yedi asıl ve dört yedek üye birinci sınıf
olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri
yitirmemiş olan adlî yargı hâkim ve savcıları arasından,
adlî yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim
Kurulunun yönetim ve denetiminde seçilir. Bu Kanunun
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş gün içinde Yüksek
Seçim Kurulu adaylık başvurularını ilân eder. İlân
tarihinden itibaren üç gün içinde adaylar Yüksek Seçim
Kuruluna başvurur. Başvuru tarihinin sona erdiği günden
itibaren iki gün içinde Yüksek Seçim Kurulu adayların
başvurularını inceler ve aday listesini belirleyerek ilân
eder. Takip eden iki gün içinde bu listeye karşı itiraz
edilebilir. İtiraz süresinin sona erdiği günden itibaren iki
gün içinde itirazlar incelenir, sonuçlandırılır ve kesin
aday listesi ilân edilir. Yüksek Seçim Kurulunun kesin aday
listesini ilân ettiği tarihten sonraki ikinci Pazar günü her
ilde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi altında
yapılacak seçimlerde, o ilde ve ilçelerinde görev yapan
hâkim ve savcılar oy kullanır. İl seçim kurulları o ilde oy
kullanacak hâkim ve savcıların sayısına göre sandık
kurulları oluşturur. Sandık kurullarının işlem, tedbir ve
kararlarına karşı yapılan şikâyet ve itirazlar il seçim
kurulunca karara bağlanır. Adaylar propaganda yapamazlar;
sadece, Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenen usul ve
esaslar çerçevesinde özgeçmişlerini bu iş için tahsis
edilmiş bir internet sitesinde yayımlayabilirler. Bu
seçimlerde her seçmen sadece bir aday için oy kullanabilir.
Seçimlerde en çok oy alan adaylar sırasıyla asıl ve yedek
üye seçilmiş olur. Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili
diğer hususlar Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir.
Yüksek Seçim Kurulu, oy pusulalarını kendisi
bastırabileceği gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim
kurulları vasıtasıyla bastırmaya da yetkilidir. Yapılacak
seçimlerde, 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel
Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun bu bende
aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
e) Üç asıl ve iki yedek üye birinci sınıf
olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri
yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları arasından, idarî
yargı hâkim ve savcıları tarafından Yüksek Seçim Kurulunun
yönetim ve denetiminde seçilir. Bölge idare mahkemelerinin
bulunduğu illerde, il seçim kurulunun yönetim ve denetimi
altında yapılacak bu seçimlerde, o bölge idare mahkemesinde
ve yargı çevresi içerisinde kalan yerlerde görev yapan idarî
yargı hâkim ve savcıları oy kullanır. Bu seçimler hakkında
da (d) bendi hükümleri uygulanır.
Birinci fıkranın (a), (ç), (d) ve (e)
bentleri uyarınca seçilen Hâkimler ve Savcılar Yüksek
Kurulunun asıl üyeleri bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
sonraki otuzuncu günü takip eden iş günü görevlerine
başlarlar.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte,
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun Yargıtay ve
Danıştaydan gelen asıl ve yedek üyelerinin görevleri,
seçilmiş oldukları sürenin sonuna kadar devam eder.
Bunlardan, Yargıtaydan gelen üyelerden görev süresini
tamamlayanların yerine birinci fıkranın (b) bendi uyarınca
seçilenler; Danıştaydan gelen üyelerden görev süresini
tamamlayanların yerine birinci fıkranın (c) bendi uyarınca
seçilenler, sırayla göreve başlarlar.
Birinci fıkranın (b) ve (c) bentleri uyarınca
seçilen üyelerden, üçüncü fıkra uyarınca göreve
başlayanların görev süresi, birinci fıkranın (a), (ç), (d)
ve (e) bentleri uyarınca seçilen diğer Kurul üyelerinin
görev süresinin bittiği tarihte sona erer.
İlgili kanunlarda gerekli düzenlemeler
yapılıncaya kadar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kuruluna
seçilen asıl üyeler, Yargıtay daire başkanı için ilgili
mevzuatında öngörülen tüm malî ve sosyal haklar ile
emeklilik hakkından aynen yararlanırlar. Ayrıca, Kurulun
Başkanı dışındaki asıl üyelerine, (30000) gösterge rakamının
memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu
bulunacak miktarda aylık ek tazminat ödenir.
İlgili kanunlarda düzenleme yapılıncaya
kadar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu;
a) Anayasa hükümlerine aykırı olmamak
kaydıyla, yürürlükteki kanun hükümlerine göre Kurul şeklinde
çalışır.
b) İkinci fıkra uyarınca asıl üyelerinin
göreve başladığı tarihten itibaren bir hafta içinde Adalet
Bakanının başkanlığında toplanır ve bir geçici Başkanvekili
seçer.
c) En az onbeş üye ile toplanır ve üye tam
sayısının salt çoğunluğu ile karar verir.
ç) Sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlığı
tarafından yürütülür.
Kurul müfettişleri ile adalet müfettişleri
atanıncaya kadar, mevcut adalet müfettişleri, Kurul
müfettişi ve adalet müfettişi sıfatıyla görev yaparlar.
Bu madde hükümleri, ilgili kanunlarda gerekli
düzenlemeler yapılıncaya kadar uygulanır.”
MADDE 26-
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer ve halkoyuna
sunulması halinde tümüyle oylanır.
İKİNCİ GÖRÜŞMENİN
GİZLİ OYLAMA SONUÇLARI
MADDE 1
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 332
Ret : 75
Çekimser : 1
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 2
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 334
Ret : 72
Çekimser : 2
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 3
: Oylamaya katılan üye : 407
Kabul : 335
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 4
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 338
Ret : 69
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 5
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 335
Ret : 70
Çekimser : 1
Boş : 2
Geçersiz : 1
MADDE 6
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 338
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 7
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 337
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 8
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 340
Ret : 69
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 9
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 335
Ret : 73
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 10
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 336
Ret : 70
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : 1
MADDE 11
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 338
Ret : 69
Çekimser : -
Boş : 2
Geçersiz : -
MADDE 12
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 339
Ret : 70
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 13
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 339
Ret : 69
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 14
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 338
Ret : 70
Çekimser : 1
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 15
: Oylamaya katılan üye : 410
Kabul : 336
Ret : 72
Çekimser : 1
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 16
: Oylamaya katılan üye : 410
Kabul : 337
Ret : 69
Çekimser : 1
Boş : 3
Geçersiz : -
MADDE 17
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 337
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 18
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 337
Ret : 70
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 19
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 336
Ret : 71
Çekimser : 1
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 20
: Oylamaya katılan üye : 407
Kabul : 336
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 21
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 337
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 22
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 334
Ret : 73
Çekimser : 1
Boş : 1
Geçersiz : -
MADDE 23
: Oylamaya katılan üye : 407
Kabul : 336
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 24
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 337
Ret : 72
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 25’e bağlı
GEÇİCİ MADDE 18
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 337
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 25’e bağlı
GEÇİCİ MADDE 19
: Oylamaya katılan üye : 408
Kabul : 336
Ret : 72
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 25
(Çerçeve)
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 338
Ret : 71
Çekimser : -
Boş : -
Geçersiz : -
MADDE 26
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 336
Ret : 72
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
TÜMÜ
: Oylamaya katılan üye : 409
Kabul : 336
Ret : 72
Çekimser : -
Boş : 1
Geçersiz : -
