|
Emeklilikte 18 yaş öncesi sigortalılık
A.Mert- 18 yaşından önce tüm sigorta
kollarına tabi (eğer doğru biliyorsam 01. 04. 1981
tarihinden önceki tüm sigorta kollarına tabi hizmete
başlamalarda yaş sınırlaması yok, bu tarihten sonraki
hizmete başlamalarda 18 yaş sınırlaması var) ilk işe
giriş tarihi olan personelin kademeli sisteme göre
emekliliğe tabi hizmet süresi (hangi maddeye tabi
olunacağının bulunması için) bu tarih mi yoksa, 18
yaşını doldurduğu tarih mi alınarak hesaplanacaktır.
Dolayısıyla emeklilik şartlarına tabi hizmet süresi
(kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl) yukarıda
belirtilen hangi tarihten itibaren geçerlidir...
Bildiğiniz üzere, 4447 sayılı Kanun yürürlüğe girmeden
önce Sosyal Sigortalar Kanunu uygulamasında 1 Nisan 1981
tarihi 18 yaş ile ilgili olarak önem arz etmekteydi.
Çünkü, 4447 sayılı Kanun öncesinde kadınlar en az 20 yıl
sigortalılık süresi ve 5000 gün prim ödemesiyle,
erkekler ise, en az 25 yıl sigortalılık süresi ve 5000
gün prim ödemesiyle yaş haddine bakılmaksızın emekli
olabiliyorlardı. Ancak, kadınlarda 20 yıl ve erkeklerde
25 yılın başlangıcı 18 yaşını ikmal ettikleri tarih esas
alınarak hesaplanıyordu.
Örnek vererek açıklayacak olursak, 16 yaşında çalışmaya
başlayan bir kadın sigortalının sigortalılık süresi 18
yaşını tamamladığı tarih esas alınarak başlatılıp, 38
yaşını tamamladığında 5000 gün prim ödemesi varsa emekli
olabiliyordu. Bu sigortalı aslında 16 yaşında çalışmaya
başladığı için 20 yılını 36 yaşında tamamladığı halde
başlangıç 18 yaş sayıldığı için emekli olmak için 38
yaşını beklemek durumundaydı. Hemen ilave edelim ki, 18
yaşından önceki çalışmalara ait prim gün sayıları
emeklilik hesabında dikkate alınmaktaydı.
Genellikle söylediğimiz gibi, 8 Eylül 1999 tarihi ve
4447 sayılı Kanun Sosyal Güvenlik Sistemimiz için yeni
bir başlangıç olmuştur. İşte bu başlangıç noktalarından
birisi de, bu tarihten sonra 18 yaş öncesi ile ilgili
uygulamanın önemini yitirmesidir. Sosyal Sigortalar
Kurumunun o tarihte çıkardığı 16-194 sayılı genelgede bu
konuyu bulabilirsiniz.
4447 sayılı Kanun emeklilik sistemine kademeli olarak
yaş haddi uygulamasını getirdiği için, gerçekten bu
konunun önemi kalmadı. Bu kanuna ve sonrasında çıkan
Kanuna göre kadınlar en erken 40, erkeklerde 45 yaşını
tamamlayarak emekli olabilmektedirler. Örneğimizdeki
kadın sigortalı 1981 yılından sonra sigortalı olsa bile,
en erken 40 yaşını beklemek zorundadır. Yani 18 yaşından
önce sigortalı olması ve sigortalılık süresinin hesabı
emekliliğini etkilemektedir.
Sorunuz ile birlikte gönderdiğiniz örnekte, 20 Mart 1970
doğumlu bir kişi yaş haddi uygulamasına göre 11 Ocak
1986 sigorta girişi olduğundan dolayı 25 yıl 49 yaş ve
5300 gün ile emekli olur. İkinci alternatif olarak
yazdığınız gibi, sigorta başlangıcı 1986 olduğu için 18
yaş uygulaması hesabı ile, sigorta başlangıcı
değiştirilip emekli tarihi 50 yaşına kalmaz. Tekrar
ediyorum, artık 18 yaş öncesi sigortalılık ile ilgili 1
Nisan 1981 öncesi ve sonrasının önemi kalmamıştır.
Emeklilik hesabında
çıraklık dönemi
A.Mert-Meslek hastalığı primi ve hastalık sigortası
primini kapsadığından ve anılan yasanın 3. maddesinin H
fıkrasına göre, sigortalılık süresinden sayılmamaktadır.
Dolayısıyla bu şekilde sigorta başlangıcı olanların 506
sayılı kanuna göre sigortalılık başlangıcı tüm sigorta
kollarına tabi işbaşı yaptığı tarih sayılmaktadır. Ancak
devredilen SSK internet sitesindeki “Tüm Sigortalı
Hizmet Dökümü” bölümünde yapılan sorgulamada, “İlk İşe
Giriş Tarihi” okul nedeniyle sigortalı olunan tarih
görülmektedir. Kademeli sisteme göre, emeklilik hesabı
yapılırken (hangi maddeye tabi olunacağının bulunması
için) 23.05.2002 tarihinden SSK internet sitesinden
görünen okul yılından alınan (zaten o tarihlerde yatmış
prim görünmüyor) ilk sigortalı olunan tarih mi, yoksa
tüm sigorta kollarına tabi ilk çalışmaya başladığı tarih
mi alınarak hizmet süresi hesaplanacaktır. Dolayısıyla
emeklilik şartlarına tabi hizmet süresi (kadınlarda 20
yıl, erkeklerde 25 yıl) yukarıda belirtilen hangi
tarihten itibaren geçerlidir.
İkinci sorunuzun içinde belirttiğiniz üzere, emeklilik
için sigorta başlangıcı, kanun uzun vadeli sigorta
kolları olarak adlandırdığı malullük, yaşlılık ve ölüm
sigorta kollarına prim ödenen tarihte başlamaktadır.
Hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalığı sigorta
kolları kısa vadeli olarak adlandırılmaktadır. Sadece bu
sigorta kollarına prim ödenen süreler emeklilik
hesabında değerlendirilmez.
Genellikle uygulamada, çıraklar için kısa vadeli sigorta
kollarından iş kazası-meslek hastalığı ve hastalık
sigorta kollarına prim ödenmektedir. Malullük, yaşlılık
ve ölüm primleri ödenmediği için bu kişilerin sigorta
başlangıcı çıraklık sonrasında ilk defa çalışmaya
başladıkları tarih esas alınarak emeklilik işlemleri
hesap edilir.
Sosyal Sigortalar Kurumunun internet sitesinde sigorta
başlangıcının çıraklığın başladığı tarih olarak
görülmesi doğru bir uygulamadır ancak bu sizleri
yanıltmasın. Şöyle ki;
Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olarak çalışmaya
başlayan her kişiye bir sosyal sigorta sicil numarası
verilir. Çıraklar da çalışmaya başladıklarında bir
numara alırlar ve çalıştıkları süre içinde bu numara
üzerinden prim ödemeye devam ederler. SSK internet
sitesine baktığınızda şunu görebilirsiniz ki, prim
ödenen ilk tarih emeklilik işlemlerinde sigorta
başlangıcınız sayılacak. Yani, sigorta numarası alınan
tarih değil, ilk defa prim ödenen tarih emeklilik
işlemlerinde esas alınacaktır.
Emekli aylığı bağlama oranı ile ilgili sorunuza; halen
TBMM’de görüşülen kanun tasarısı için ileriki günlerde,
tasarının daha net bir hale gelmesiyle ayrıntılı görüş
vermeyi planlıyoruz.
www.muhasebenet.net
Şerif Akcan
17 Şubat 2008 Pazar
Türkiye |
