Büyük affa başvuru için 2 aylık süre başladı

Vergi ve sigorta affına ilişkin 'torba kanun', Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylandıktan sonra dün Resmi Gazete'de yayımlandı.

Kanunun vergiyle ilgili bölümü dört ana başlıkta toplanabilir. Kesinleşmiş alacakların durumu, dava aşamasındaki alacakların durumu, stok affı ve matrah artırımı. Halihazırda kesinleşmiş vergi borcu bulunan mükellefler için bu borçların ceza ve faizlerinin silinmesi, vergi aslının TÜFE/ÜFE oranları ile güncellenmesinden sonra bulunan tutarın 3 yıl içerisinde 18 taksitle ödenmesi büyük bir avantaj.

Kanun kapsamına esas olarak, Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergileri, gümrük vergileri, il özel idareleriyle belediyelerin topladığı vergiler, bunların cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları, idari para cezaları ve fer'ileri, bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilmiş olan vergi cezaları giriyor. Süre olarak da 31 Aralık 2010 tarihinden önceki dönemlere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamlarını kapsıyor.

Yeniden hesaplanan vergi borçları bir defada ödenebileceği gibi düşük oranlı faizler göze alınarak 6-9-12 veya 18 taksitte de ödenebilir. Ödemeler iki ayda bir yapılacak. Kanundan faydalanmak için nisan ayı sonuna kadar alacaklı idarelere müracaat etmek gerekiyor. İlk taksit mayısta ödenecek. Kesinleşmiş kamu alacakları için kanundan yararlanılması durumunda, ödenecek ve silinecek tutarlar aşağıdaki gibidir:

ÖDENECEK TUTARLAR

Vergi/Gümrük Vergisi aslının tamamı

Vergi aslına bağlı olmayan cezaların yüzde 50'si

Gümrük Vergisi aslına bağlı olmayan idari para cezalarının yüzde 50'si

Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammı yerine, ödenecek tutar üzerinden TEFE/ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar

SİLİNECEK TUTARLAR

Vergi aslına bağlı kesilen cezaların tamamı

Vergi aslına bağlı olmayan cezaların yüzde 50'si

Gümrük Vergisi aslına bağlı olmayan idari para cezalarının yüzde 50'si

Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı


Emlak Vergisi için yeniden beyan imkânı
2010 yılı ve önceki vergilendirme dönemlerine ilişkin olarak Emlak Vergisi bildiriminde bulunmayan veya bildirimde bulunduğu halde vergisi eksik tahakkuk edenler için geniş imkânlar getirildi. Emlak Vergisi için yeniden bildirim yapılabilecek ve hesaplanan vergi aslı taksitle ödenebilecek. Hesaplanacak faiz yerine kanunun yayımlandığı tarihe kadar TEFE/ÜFE aylık değişim oranına göre hesaplanacak tutar ödenecek.


Kayıtlarda olmayan stoklara da af geliyor
İşletmeler aktiflerinde yer alan kayıtsız stoklar için de beyanda bulunabilecek. İşletmede mevcut ama kayıtlarda olmayan emtia ve 'atik'ler (kayıtdışı alışlar) için envanter listesi ile vergi dairesine başvurulacak. Bilanço esasında aktife kayıt edilen emtia ve 'atik'ler için özel karşılık ayrılacak. Aktife alınan emtia ve 'atik'ler için KDV hesaplanacak. Genel oranda KDV'ye tabi olanlar için yüzde 10, indirimli oranda KDV'ye tabi olanlar için tabi olduğu oranın yarısı kadar KDV hesaplanacak. Hesaplanan KDV sorumlu sıfatıyla beyan edilecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden sorumlu sıfatıyla ödenen vergi hesaplanan KDV'den indirilemez. Ancak bu tutar gider veya maliyet unsur olarak dikkate alınabilir. Emtia üzerinden sorumlu sıfatıyla ödenen vergi ise genel esaslara göre indirilebilecek.

Beyan edilen kıymetler üzerinden hesaplanarak beyan edilen vergiler dahil kıymetlerin rayiç bedelleri, vergi numarasına yer verilmeksizin 'Muhtelif Satıcılar' kaydı düşülmek suretiyle beyanın yapıldığı döneme ait Ba formuna dahil edilecek.

Kayıtlarda mevcut olmayan emtialar için (belgesiz satışlar), gayri safi kâr oranı dikkate alınarak fatura düzenlenecek ve her türlü vergisel yükümlülükleri yerine getirilerek (hasılat+KDV) kayıtlara intikal ettirilebilecek. Fatura emtia hangi oranda KDV'ye tabi ise o oranda hesaplanacak. Fatura düzenlenen bu mallar için vergi cezası ve gecikme faizi hesaplanmayacak. İşletmede mevcut olmayan emtialar sebebiyle kesilen faturalar işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerce, yasal defterlerine hâsılat kısmına kaydedilecek. İşletmede mevcut olmayan emtia dolayısıyla düzenlenen faturalar Bs formuna dâhil edilecek.

Mükellefleri bilançolarında görülen ancak gerçekte işletmede bulunmayan; kasa mevcutlarıyla ilgili kayıtları düzeltebilecek. Ayrıca işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutar kayıtları da düzeltebilecekler. Bu düzeltmede yüzde 3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme süresi içinde ödenecek. İşletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan kıymetli maden (altın, platin ve gümüş, kıymetli taşlar ve bunlardan mamûl ziynet eşyaları) kıymetlerin bildirilen değeri üzerinden yüzde 2,5 oranında vergi ödenerek kayıtlarına alınabilecek.

-------------------------------------------------------------------------------

Torba Yasa ile yeniden yapılandırılacak belli başlı borçlar
İl özel idarelerince 6183 sayılı kanun kapsamında takip edilen asli ve fer'i alacaklar.

Belediyelerin, tarifeden doğan ücret ve su alacakları ile bunlara bağlı fer'i alacakları.

Büyükşehir belediyelerinin su ve atık su alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz ve gecikme faizi gibi fer'i alacakları.

Karayolları Trafik Kanunu'na göre verilen trafik para cezaları, Karayolu Taşıma Kanunu'na göre yetki belgesi almadan taşıma işinde faaliyette bulunanlara, izin almadan tehlikeli yük taşıyanlara, biletsiz veya taşıma sözleşmesiz yolcu taşıyanlara, yolcuların güvenli bir yolculuk yapmasını sağlayacak tedbirleri almayanlara, ücret tarifesi düzenlemeyenlere, ücret tarifesine uymayanlara, sorumluluk sigortası yaptırmayanlara, yetki belgeleri, taşıt belgeleri veya taşıt kartı üzerinde tahrifat yapan yetki belgesi sahiplerine kesilen cezalar, karayolları geçiş ücretlerini ödemeden geçiş yapanlara kesilen idari para cezaları.

Seçimlere ve halkoylamalarına geçerli mazeretleri olmaksızın katılmayanlara kesilen idari para cezaları.

Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında; nüfus olaylarını bildirme yükümlülüğü olup bunu süresi içinde yerine getirmeyenlere, nüfus ve aile cüzdanlarını kaybedenlere ve nüfus cüzdanının geçerlilik süresinin son bulmasından itibaren altmış gün içinde bu cüzdanlarını değiştirmeyen kişilere kesilen idarî para cezaları.

Askerlik yoklaması yapılmaması, terhis belgelerinin şubelerine kaydettirilmemesi gibi sebeplerle verilen idari para cezaları.


Matrah artırımı 2006-2009 yılları ile sınırlandırıldı
Hâlihazırda borcu bulunanlar için getirilmiş ve mükelleflere büyük avantajlar tanıyan düzenlemelerin yanı sıra kanunda bir de borcu olsun olmasın tüm mükellefleri ilgilendirebilecek matrah artırımı bölümü bulunuyor. Matrah veya vergi artırımı, kapsama giren vergiler için, belirli dönemlerde beyan edilen matrahın belli oranda artırılarak üzerinden ek bir vergi hesaplanması veya beyannamede hesaplanan verginin belli oranlarda artırılarak ek bir vergi ödenmesidir. Bu sayede artırımda bulunulan yıllar ve vergi türleri için daha sonra; vergi incelemesi ve ek tarhiyat yapılmaması garantiye alınmış olacak. Kanun her türlü vergiyle ilgili matrah artırımı yapılmasını öngörmüyor. Sadece Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, KDV, Gelir ve Kurumlar Vergisi stopajıyla ilgili matrah artırımı yapılacak. Ayrıca bu vergilerle ilgili yapılacak matrah artırımı 2006-2009 yılları ile sınırlı olacak.

Matrah artış oranları, gerçek usulde vergilendirilen bütün ticari kazanç sahipleri için aynı. Fakat asgari matrah tutarları kazancın tespit şekline bağlı olarak değişiyor. Mükelleflerin artırımda bulundukları tutar ilgili yılda beyan ettikleri ve incelemelerde bulunan matrahlar toplamına belli oranın uygulanmasıyla bulunacak. Bu şekilde bulunan tutar ile 'Asgari Matrah Tutarı' sütununda yer alan tutar karşılaştırılacak, hangisi büyükse o tutara, tablonun 'Vergi Oranı' sütununda yer alan oran uygulanarak ödenecek vergi hesaplanacak. Mükellef nezdinde inceleme yapılıyor olması matrah artırımında bulunmaya engel olmayacak. İncelenen mükellefler matrah artırımında bulunursa incelemenin bir ayda tamamlanması gerekecek.

Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan Gelir Vergisi mükellefleri için vergilendirmeye esas alınacak matrah, ilgili yıllar itibarıyla bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutarın 5'te 1'i, basit usulde vergilendirilen Gelir Vergisi mükellefleri için ise 10'da 1'i olarak dikkate alınacak.

Faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olmasına rağmen, faaliyet ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakan, dolayısıyla beyanname vermeyenler de matrah artırımı hükümlerinden faydalanabilecek. Matrah artırımında dikkate alınan oran, Gelir Vergisi tarifesi gibi artan oranlı olmayıp, gelirin tutarına bakılmaksızın yüzde 20'dir. Geçmiş bazı yükümlülüklerini yerine getirenler için daha düşük bir oran öngörülüyor. Matrah artırımında bulunulan yıla ait; yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş, bu beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için kesinleşmiş veya ihtilaflı borcu bulunmayanlar için uygulanacak vergi oranı yüzde 20 değil yüzde 15 olacak.

VUK'un 359'uncu maddesinin (b) fıkrasındaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler" matrah artırımından ve getirdiği avantajlardan faydalanamayacak.


KDV'de matrah artırımı
Mükellefler tarafından verilen beyannamelerde yer alan hesaplanan Katma Değer Vergisi'nin yıllık toplamı üzerinden, belirlenen oranlar kullanılarak ek vergi ödenmesi halinde, ilgili dönemler için KDV incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacak. Matrah artırımı yapılan dönemlerde beyanname verilmemişse Gelir veya Kurumlar Vergisi bakımından yapılan matrah artırımı tutarının yüzde 18'i dikkate alınacak. Artırım yapılan yılları izleyen dönemlerde yapılacak incelemelere ilişkin olarak, artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden KDV yönünden inceleme ve tarhiyat yapılabilecek. Sonraki dönemlere devreden KDV yönünden incelemelerde artırım talebinde bulunulan dönemler için tarhiyat önerilemeyecek. Artırımla ilgili çıkacak ödemeler de kesinleşmiş alacaklarda olduğu gibi peşin veya 6-9-12-18 taksit halinde yapılabilecek. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, her bir döneme ilişkin verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayri safi tutarların yıllık toplamı üzerinden; 2006 için yüzde 5, 2007 için yüzde 4, 2008 için yüzde 3 ve 2009 yılı için yüzde 2 oranında hesaplanacak Gelir Vergisi'ni ödemeleri halinde haklarında bu konu ile ilgili inceleme yapılmayacak ve vergi tarh edilmeyecek.
Ahmet Yavuz / Zaman