Yurtdışında çalışanlar genel seçimlerde oy kullanmak için neler yapmalı?

SORU:Ben yurtdışında çalışıyorum. Aynı zamanda Türkiye'de isteğe bağlı sigorta ödemesi yapıyorum. Ama yurtdışı seçmen kütüğünde kaydım yok, tabii Türkiye'de de kayıtlı değilim. Konsoloslukta kayıt yaptırmak istiyorum ama şöyle bir söylenti dolaşıyor: Eğer yurtdışı seçmen kütüğüne kayıt yaptırırsam sigortalılığımın iptali söz konusu olabilir. Bu konuda beni ve benim gibileri bilgilendirebilirseniz çok sevinirim.


CEVAP:

İsteğe bağlı sigorta; kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve Genel Sağlık Sigortası'na tâbi olmalarını sağlayan sigortadır. İsteğe bağlı sigortalı olabilmenin çeşitli şartlar vardır. Öncelikle uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak kaydıyla, Türkiye'de yasal olarak ikamet edenler aşağıdaki şartları taşıyorsa isteğe bağlı sigortalı olabilir. Ayrıca Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşları da aynı şartları taşıyorsa isteğe bağlı sigortalı olabilir. Bu şartlar şunlar:

a) 18 yaşını doldurmuş olmak.

b) Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak.

c) Kendi sigortalılığı sebebiyle aylık bağlanmamış olmak.

ç) İsteğe bağlı sigorta giriş bildirgesiyle kuruma başvuruda bulunmak.

Bu şartları taşıyanlar ve yerine getirenler isteğe bağlı sigortalı olarak prim yatırabilir.

İsteğe bağlı sigortalılık şu durumlarda sona erer:

a) Şahsın isteğe bağlı sigortalılığı sona erdirme talebinde bulunması.

b) Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmaları.

c) Sigortalının ölümü.

d) Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek bir şekilde çalışmaya başlamak.

İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile Genel Sağlık Sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınıyor. Bu süreler 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında (Bağ-Kur) sigortalılık süresi olarak kabul ediliyor.

Yurtdışındaki vatandaşların oy kullanması için neler yapması gerektiğini Yüksek Seçim Kurulu 10 Nisan 2010 tarih ve 140/II No'lu genelgeyle açıklamıştı. Buna göre Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğü'nce, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün adres kayıt sisteminde kaydı bulunan ve yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşlarından seçmen niteliğini taşıyanlar yurtdışı seçmen kütüğüne doğrudan kaydediliyor. Seçmen niteliğine sahip olmasına ve yurtdışında ikamet etmesine rağmen, yurtdışı kütükte kaydı bulunmayanlar, adres kayıt sistemine dâhil olabilmeleri için en yakın konsolosluğa başvurarak İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nce düzenlenen Adres Beyan Formu'nu doldurup imza karşılığı veriyorlar. Bu formların yurtdışı temsilciliklerince 'konsolosluk.net' sistemine girişi sağlanıyor. Bu durumda sigortalı kendi beyanıyla yurtdışında olduğunu bildirmiş olacak.

Asıl kural olarak ikametin yurtdışına taşınması isteğe bağlı sigortalılığı sona erdiriyor. İsteğe bağlı sigortalıların dışarı çıkmasıyla, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinden doğan haklar saklı kalmak şartıyla sigortalılıkları sona eriyor. Sigortalıların ikametlerini yurtdışına taşıdıklarının tespiti, sigortalıların beyanı ya da kurumca yapılabilir. Ancak bu kuralın bir istisnası var. Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçilerinin isteğe bağlı sigortalılıkları devam eder. Yani bu durumdaki işçilerden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanlarda Türkiye'de ikamet şartı aranmıyor. Bu kapsamda, isteğe bağlı sigorta hükümlerinden faydalananlardan ayrıca Genel Sağlık Sigortası primi alınmıyor. Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde bulunan Türk vatandaşlarından isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanların bu durumlarının belgelendirilmesi amacıyla pasaport suretinin ibrazı isteniyor. İsteğe bağlı sigortalılığı devam edenlerden ise kurumca belirlenecek sürelerde söz konusu ülkelerde bulunduklarını belgelendirmeleri talep ediliyor.

Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış olan ülkelerde çalışanların sigortalılıklarının devam edip etmeyeceği hususunu tespit etmek için söz konusu sözleşmeye bakmak gerekiyor. Çünkü bu tür ikili sözleşmelerde genel olarak sigortalıların hakları korunmaya çalışılıyor.


Yurdışı borçlanma yerine isteğe bağlı sigorta daha avantajlı


SORU:

Yurtdışında çalışıyorum. Yurtdışı borçlanmayla 2003'e kadar primlerimi yatırdım. Ancak şimdi isteğe bağlı sigortalı olmak istiyorum. Yurtdışı borçlanmadan ziyade bana isteğe bağlı daha cazip geliyor. Ancak yurtdışında yaşayanların isteğe bağlı sigortalılık hakkı yok deniliyor. Bazıları da Türkiye'nin karşılıklı sosyal güvenlik anlaşması olmayan ülkelerle oluyor, deniliyor. Bu konuda beni aydınlatırsanız sevinirim.

CEVAP:

Bence de yurtdışı borçlanması yoluna gideceğinize isteğe bağlı sigortalı olmayı tercih etmek daha mantıklı. Ancak yukarıda da ayrıntılı olarak anlattığım üzere, isteğe bağlı olabilmek için Türkiye'de ikamet etmek gerekiyor. İkametin yurtdışına taşınması da isteğe bağlı sigortalılığı sona erdiriyor. Sadece uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere yurtdışına götürülen Türk işçilerde Türkiye'de ikamet etme şartı aranmıyor.

Ayrıca Türkiye'de ikamet etmekte iken isteğe bağlı sigortalı olanlardan, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkede bulunanların isteğe bağlı sigortalılıkları sigortalının aksine bir talebi olmadığı sürece devam ettiriliyor. Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdekilerden isteğe bağlı sigortalılık talebinde bulunanların bu durumlarının belgelendirilmesi amacıyla pasaport suretinin ibrazı isteniyor. İsteğe bağlı sigortalılığı devam edenlerden ise kurumca belirlenecek sürelerde söz konusu ülkelerde bulunduklarını belgelendirmeleri talep ediliyor. Bulunduğunuz ülkenin Türkiye ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalayıp imzalamadığına bakmak, sözleşme imzalanmışsa hükümlerini gözden geçirmek gerekiyor.

Ahmet Yavuz / zaman