Dul ve yetim aylığı için 5 yıldan önce vefat etmeyin!

İşe girdiniz, sigortalı oldunuz ama beş yılı dolduramadan vefat ettiniz işte o zaman geride bıraktıklarınızın sizden dul ve yetim aylığı alma hakkı olmayacak. Bu sebeple işe girdikten sonra ölmek için acele etmeyin, beş yıl dişinizi sıkın sonra ölürsünüz...

Annemiz, 08.06.2005 -19.09.2009 tarihleri arasında SSK'lı çalışırken vefat etti. Vefat ettiği tarihte toplam, 1417 gün (4 yıl 3 ay 15 gün) primi bulunuyordu. Geride kalan hak sahipleri (çocuğu, anne ve babası) ölüm aylığı için müracaat ettik. Ancak alınan cevapta ölüm aylığı bağlatmak için gerekli şartları taşımadığı söylendi. Dava yolu veya varsa başka bir yol ile ölüm aylığı bağlatmak mümkün mü? Bu arada annem 1983 yılında doğum yaptı ama SGK bunu da işe girmeden evvel yapılan doğumlar borçlanılamaz diye reddediyor. İsmi Saklı

Anneniz üzerinden size ve geride kalan dede ve ninenize aylık bağlatmanın ön koşulu olan ya 1800 günü olma veya 1800 günü yoksa bile en az 5 yıllık sigortalılık süresi ve bu süre içinde 900 günü olma şartları yok. Öyleyse aylık hakkınız yasaya göre yok. Bu konuda açılacak davaya bakan hâkim ikna edilebilirse, dava Anayasa Mahkemesine götürülebilir. Daha önce de benzer konuda en az 5 yıllık sigortalılık süresi ve her yıl için 180 gün ortalama günün olması kuralını Anayasa Mahkemesi bozmuştu ve sonrasında binlerce kişi dul ve yetim aylığına kavuşmuştu. Mahkeme bozma kararında, 8 yıllık sigortalılık süresi ve 1416 günle vefat edenin yakınlarına aylık bağlanamazken, 5 yıl ve 900 günü olana aylık bağlanmasını eşitlik kuralına kırı bulmuştu. Sizin olayınızda da eşitsizlik var. Annenizin 900 günden fazla (1417 gün) süresi var ama işe girme ile vefat arasında geçen süre 5 yıl olmadığından aylık alamıyorsunuz. Başkaları ise annenizden daha az (900) günü olduğu halde aylık alabiliyorlar.

İNSANIN NE ZAMAN ÖLECEĞİ BELLİ Mİ?
Kişi kendisi istemese dahi devlet ona sosyal güvenlik haklarını vermek ve kollamak zorundadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 32'inci maddesi ise en temel ilkelere aykırı bir şekilde işe girdikten sonraki 5 yıl içinde vefat edenlerin geride kalanlarına dul ve yetim aylığı vermem demektedir.İlgili maddeye göre;
"Madde 32 - Ölüm sigortasından sağlanan haklar şunlardır:
a) Ölüm aylığı bağlanması.
b) Ölüm toptan ödemesi yapılması.
c) Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.
d) Cenaze ödeneği verilmesi. Ölüm aylığı;
a) En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş durumda iken ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya ödenmesi şarttır" diyerek, işe girip sigortalılık süresi başladıktan sonraki beş yıl içinde en az 900 günü olan ile kaç yıllık sigortalı olursa olsun en az 1800 günü olanların geride kalanlarına aylık veririm demektedir.

Beş yılı doldurmadan vefat edenlere prim ödenir

Sigortalı kişi beş yılı tamamlamadan vefat ederse bu kere geride kalanlara dul ve yetim aylığı vermek yerine, SGK'ya ödenmiş primleri geride kalanlara verilmektedir.
İlgili 36'ncı maddeye göre;
"Madde 36 - 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu Kanuna göre ilk defa aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması durumunda, ölüm tarihi esas alınmak kaydıyla 31 'inci maddenin birinci fıkrasına gör hesaplanan tutar, 34'üncü madde hükümleri dikkate alınarak hak sahiplerine toptan ödeme şeklinde verilir..."

DOĞUM BORÇLANMASI YARGIDA
Bu arada annenizin işe girmeden evvel yaptığı doğum borçlanılabilse 5 yıl tamamlanmış olacak ve sizlere aylık bağlanacak. Bu konuda da SGK'nın ret cevabı verdiği doğum borçlanmaları halen Yargıtay'da karar beklemektedir. Karar olumlu çıkarsa davaya gerek kalmadan doğum borçlanması yaparak aylık sahibi olursunuz.
Ali TEZEL/HABERTÜRK